Bp Bryl: „Ratio institutionis sacerdotalis pro Polonia” niebawem wejdzie w życie

Jednym z tematów 389. zebrania plenarnego KEP w Kalwarii Zebrzydowskiej jest dokument: „Droga formacji prezbiterów w Polsce. Ratio institutionis sacerdotalis pro Polonia”, który określa zasady formacji kapłańskiej czyli proces kształcenia przyszłych duchownych, w dostosowaniu do aktualnych wyzwań stojących przed Kościołem w Polsce oraz norm obowiązujących w Kościele powszechnym.

Bp Damian Bryl, który w ramach Komisji ds. Duchowieństwa KEP odpowiadał za przygotowanie dokumentu, poinformował, że Stolica Apostolska zatwierdziła ostatecznie ten dokument. Księża biskupi podejmą decyzję dokładnie od jakiego momentu będzie on obowiązywać.

– Zależy nam teraz na propagowaniu ducha „Ratio pro Polonia”, a dalej na dopracowaniu tych kwestii szczegółowych, które są tam zaznaczone, a które wymagają dalszej pracy. A są to czas propedeutyczny, czas pastoralny, kryteria rozeznawania, rola nauk pomocniczych, a także tworzenie dokumentów na poziomie lokalnym. Planowane jest również stworzenie sekcji formatorów okresu propedeutycznego – powiedział bp Damian Bryl.

Poinformował, że każde seminarium duchowne powinno teraz przygotować statut, regulamin i projekt formacyjny, uwzględniający postulaty zawarte w Ratio i aplikujący je do danego seminarium. A celem pomocy poszczególnym seminariom w tej sprawie stworzony został ogólnopolski zespół, którego zadaniem jest opracowanie modelowego statutu i innych potrzebnych dokumentów oraz konsultacja dla rektorów.

Bp Bryl podkreślił, że kierunkiem, wymagającym specjalnego przemyślenia, jest „formacja formatorów”, czyli przełożonych, ojców duchowych i kardy seminaryjnej, czyli tych wszystkich, który zajmują się kształcenia alumnów. – Samo stworzenie dokumentu to jedna sprawa, a drugą jest teraz wprowadzenie tych treści w życie” dodał. Wyjaśnił, że służą temu m. in. coroczne sesje dla ojców duchownych i rektorów, a także inne sesje formacyjne dla osób zajmujących się formacją w seminariach duchownych. W celu koordynacji tej pracy został powołany ogólnopolski zespół ds. wprowadzania „Ratio pro Polonia”, pracujący pod kierunkiem Komisji KEP ds. duchowieństwa.

>>>Wybory do gremiów Episkopatu oraz do instytucji kościelnych podległych KEP

Treść dokumentu

Dokument: „Droga formacji prezbiterów w Polsce. Ratio institutionis sacerdotalis pro Polonia” został przyjęty przez Polski Episkopat w swej pierwszej wersji w październiku 2019 r. a następnie złożony w rzymskiej Kongregacji ds. Duchowieństwa do tzw. recognitio, czyli przejrzenia. Kongregacja dokonała rewizji dokumentu i naniosła uwagi, które zostały uwzględnione w dalszej pracy polskiego Episkopatu, a 11 marca br. zostały przyjęte drogą głosowania przez biskupów. Ta wersja została ponownie przedstawiona Kongregacji, a w ostatnim czasie definitywnie zatwierdzona przez Stolicę Apostolską.

Inspiracją do powstania dokumentu było opublikowane w 2016 r. przez Watykan „Ratio fundamentalis institutionis sacerdotalis”. Zastępuje on „Ratio fundamentalis” z 1985 r. Ponadto papież Franciszek 8 grudnia 2017 podpisał Konstytucję Apostolską „Veritatis Gaudium dotyczącą Uniwersytetów i Wydziałów Kościelnych regulującą m.in. studia teologiczne kandydatów do kapłaństwa.

„Ratio institutionis sacerdotalis pro Polonia” zostało opracowane przez Zespół ds. przygotowania nowych zasad formacji kapłańskiej w Polsce, który pracował przez 3 lata przy Komisji Duchowieństwa pod przewodnictwem bp. Damiana Bryla.

>>>Bp Damian Bryl: ważnym zadaniem jest dla mnie szukanie sposobów, aby przygarnąć tych, którzy odeszli

Kryteria przyjęcia do seminarium

Nowy dokument zwraca najpierw uwagę na kryteria, jakie powinny towarzyszyć przyjęciu kandydata do seminarium duchownego. Należy od niego wymagać: zdolności do życia we wspólnocie, podstawowej dojrzałości osobowościowej, uczuciowej, religijnej, moralnej, intelektualnej, a także zdrowia fizycznego i psychicznego. W związku z tym: na etapie przyjmowania kandydata do seminarium lub instytutu życia konsekrowanego konieczne jest wstępne rozeznanie jego dojrzałości psychoseksualnej oraz ewentualnych trudności czy zaburzeń w tej materii. Natomiast w przypadkach stwierdzenia występowania zaburzeń w sferze psychoseksualnej kandydata nie należy go przyjmować. Nie mogą być także przyjęci do seminarium ci, którzy są aktywni homoseksualnie, mają utrwalone tendencje homoseksualne.

Dokument wskazuje na trzy najważniejsze sfery formacji kapłańskiej. A są to: formacja ludzka, duchowa, intelektualna, pastoralna. Podkreśla się , że ważnymi elementami w formacji przyszłych kapłanów winno być „towarzyszenie indywidualne i kierownictwo duchowe”.

Etapy formacji przyszłych kapłanów

Nowe zasady wymagają wprowadzenia roku propedeutycznego. Rozumiany jest on jako „rok pomostowy” pomiędzy światem, z którego przychodzą kandydaci, a początkiem właściwych studiów w seminarium. Powinien więc być to „czas pogłębionego rozeznawania decyzji i położenia solidnych, kerygmatycznych podwalin pod życie duchowe”.

Kolejny etap to „stawanie się uczniem Chrystusa”, a jego głównym celem jest budowanie osobowej więzi seminarzysty z Jezusem Chrystusem przez poznawanie Go, podążanie za Nim, przyjmowanie Jego stylu myślenia i wartościowania, wchodzenie w tajemnice i dynamikę królestwa Bożego oraz stawanie się misjonarzem Ewangelii. Etap ten zbiega się z dwuletnią formacją filozoficzno-humanistyczną.

Następny jest etap „upodabniania się do Chrystusa”, zorientowany ku przygotowaniu do sakramentu święceń. Na tym etapie – który zbiega się z czasem studiów teologicznych – podczas wykładów i ćwiczeń – szczególnie z katechetyki, homiletyki, liturgiki, duchowości, teologii pastoralnej i duszpasterstwa rodzin – alumni zdobywają wiedzę oraz wstępne umiejętności duszpasterskie.

Dalej następuje „etap pastoralny – zwany też etapem syntezy powołaniowej”, a zaczyna się po zakończeniu studiów akademickich. Dzieje się to na szóstym roku formacji, gdy przychodzi także pora na „ewaluację dotychczasowej wędrówki i na decyzję o święceniach”.

Kryteria udzielenia święceń

Kandydaci do święceń powinni mieć odpowiednie przygotowanie intelektualne, zwieńczone ukończeniem studiów teologicznych (magisterium). Wśród innych niezbędnych kryteriów wymienia się na pierwszym miejscu zażyłą i synowską więź z Bogiem. Wymagana jest także zdolność do zachowania celibatu.

Ostateczną decyzję o udzieleniu święceń podejmuje biskup we współpracy z władzami seminarium duchownego.

Ratio Studiorum

Integralną część dokumentu stanowi „Ratio Studiorum” czyli rozdział poświęcony intelektualnemu kształtowaniu przyszłych kapłanów.
Pierwszy etap studiów stanowi dwuletnie studium filozofii, które kończy się egzaminem z całości filozofii (ex universa philosophia). Po czym następują studia teologiczne, uwzględniające wszelkie zasady i normy akademickich studiów wyższych. Etap ten wieńczy magisterium, niezbędne do uzyskania święceń kapłańskich.

Ostatni rozdział „Ratio Institution Sacerdotalis pro Polonia” określa zasady stałej formacji jakiej powinien podlegać księża na każdym etapie swego życia.

Zobacz także