„Antiqua et nova” po polsku – prezentacja watykańskiego dokumentu o AI

Polskie tłumaczenie watykańskiego dokumentu na temat sztucznej inteligencji „Antiqua et nova” zaprezentowano 4 kwietnia w Warszawie podczas konferencji prasowej „Kościół wobec AI”.

Spotkanie, zorganizowane przez Katolicką Agencję Informacyjną, odbyło się w siedzibie Sekretariatu Konferencji Episkopatu Polski. „To bardzo poważny i dobry dokument. Spotkały się tutaj technologia, filozofia i sztuczna inteligencja” – podkreślił ks. prof. Józef Kloch, medioznawca i profesor Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie. Jak zaznaczył, adresatami dokumentu są nie tylko „ludzie dobrej woli”, ale także rodzice, nauczyciele, biskupi czy naukowcy. Dokument watykański powołuje się przy tym na ekspertów z różnych dziedzin.

Dokument o dużym znaczeniu

„Antiqua et nova”, nota opracowana przez Dykasterie Nauki Wiary oraz Kultury i Edukacji, została opublikowana 28 stycznia i jest dostępna w oficjalnym tłumaczeniu na język polski. Dotyka kluczowych zagadnień związanych z rozwojem AI, a także jej wpływem na różne dziedziny takie tak edukacja, gospodarka, zdrowie, rynek pracy, relacje międzyludzkie i międzynarodowe. Omawia zagrożenia i możliwości, jakie stwarza sztuczna inteligencja. Wskazuje na potrzebę odpowiedzialnego i etycznego jej wykorzystywania. 

Symulacja ludzkiego umysłu

Ks. prof. Kloch wskazał, że „sztuczna inteligencja symuluje ludzki umysł”, ale nie jest w stanie go zastąpić. W przypadku AI to pewne dane statystyczne i parametry obliczeniowe decydują, jakie dane finalnie otrzymujemy. Prelegent podkreślił, że wyższe potrzeby są obce maszynom, dlatego AI nigdy nie zastąpi ludzkiej inteligencji. Zdaniem profesora „dokument pokazuje skalę wagi” zagadnienia oraz „unikatową osobowość nas jako ludzi”. Na przykład AI nie ma „odniesienia do dobra wspólnego”, dlatego nie może w pełni naśladować człowieka. W związku z tym, nadzór na etycznym wykorzystaniem AI to „ogromna odpowiedzialność, jaką Bóg dał człowiekowi” i to „odpowiedzialność na wszystkich poziomach”.

Ks. prof. Józef Kloch nawiązał też do ważnego dokumentu „Rzymski apel o etykę AI”, który nie jest bezpośrednio cytowany w „Antiqua et nova”, ale można tam znaleźć odniesienia do jego założeń.  Opracowany z inicjatywy papieża Franciszka, został podpisany przez przedstawicieli religii (judaizmu, islamu i chrześcijaństwa), jak i przedstawicieli świata biznesu.

„Podpisali ten dokument również szefowie ogromnych firm ogólnoświatowych” – zaznaczył ks. prof. Kloch. „To jest coś niezwykłego, że papież Franciszek i jego współpracownicy zdołali zebrać w jednym miejscu, przy jednym stole, przedstawicieli tak różnych opcji religijnych czy biznesmenów”.

Dokument ma 6 zasad etycznych w odniesieniu do sztucznej inteligencji, aby była wiarygodna, bezpieczna i transparentna. „Uważam, że to był duży sukces” – podsumował prof. Kloch.

Sztuczna inteligencja a działania wojenne i dezinformacyjne

Prof. Jerzy Surma ze Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie przypomniał, że AI jest stosowana w systemach militarnych.

„W tego typu systemach istnieje możliwość wyeliminowania czynnika ludzkiego na rzecz systemów autonomicznych” – mówił prelegent.

Jako przykład podał działania wojenne w Gazie. Działaniom militarnym często towarzyszą wojny informacyjne, gdzie szeroko stosuje się sztuczną inteligencję. Jako przykład tzw. deepfake prof. Surma podał przypadek video opracowanego przez Rosjan z pomocą sztucznej inteligencji, w którym prezydent Zełenski rzekomo zachęca Ukraińców do poddania się najeźdźcy.

Prelegent wskazał, że współcześnie oś konfliktu przebiega na poziomie dostępu do AI w różnych obszarach jej zastosowania. Prof. Surma zaznaczył również, że kierunek, w jakim rozwinie się sztuczna inteligencja, pozostaje obecnie trudny do przewidzenia.

Na progu historycznej zmiany

Jednym z najczęstszych zastosowań AI jest czat GPT, który dostarcza wiele odpowiedzi na różnorodne zagadnienia podawane przez jego użytkowników. Jak podkreślił prof. Surma, w tym procesie może dochodzić do „antropomorfizacji”, gdy „przerzucamy empatię na ten byt, którego kompletnie nie znamy i nie rozumiemy”. Ponadto współcześnie „można budować systemy, które są spersonalizowane”, dostępne 24/7, wykorzystywane przez wielkie koncerny, które poprzez gromadzone od lat dane mogą wpływać na wybory użytkowników internetu, w tym ważne decyzje życiowe.

„Jesteśmy na progu zmiany” – ocenił prelegent.

Podejrzewa, że w ciągu najbliższych 10-15 lat dokona się zmiana znacznie większa niż ta związana z pojawieniem się internetu.

„Wielka przygoda przed nami i wielkie zagrożenie” – dodał prof. Surma.

„Istotne jest, kto za te technologie odpowiada, czym się kieruje, jakie ma intencje” – podsumował i zaznaczył, że należy tworzyć systemy ochronne.

Dokument „Antiqua et nova” wskazuje na konieczność etycznej refleksji nad rozwojem technologii oraz na wyzwania wynikające z nieprzewidywalnych skutków innowacji, w tym generowania treści tekstowych i graficznych przez AI. Eksperci podkreślili, że sztuczna inteligencja może wspierać rozwój społeczeństwa, ale wymaga również odpowiednich regulacji i moralnej odpowiedzialności. 

Pełny tekst „Antiqua et nova” w języku polskim

Zobacz także