Badanie Światowych Dni Młodzieży Kraków 2016

Polska jako organizator Światowych Dni Młodzieży została odebrana w pozytywnym świetle, większość uczestników uznaje ŚDM za jedno z najlepszych doświadczeń w swoim życiu lub wręcz wydarzenie, które ich odmieniło na zawsze – wynika z badań poświęconych uczestnikom Światowych Dni Młodzieży przeprowadzonych przez Narodowe Centrum Kultury oraz Instytut Statystyki Kościoła.

Oto treść badania:

Badanie Światowych Dni Młodzieży Kraków 2016
Narodowe Centrum Kultury, Instytut Statystyki Kościoła Katolickiego

Czego uczestnicy oczekują jadąc na Światowe Dni Młodzieży?
Najczęściej w odpowiedziach pojawiało się oczekiwanie doświadczenia obecności Boga, co wskazuje na dominujący dla uczestników sens tego wydarzenia – sens zdecydowanie religijny, wręcz metafizyczny. Dwa kolejne miejsca zajęły z kolei oczekiwania bliższe ludzkiemu wymiarowi uczestnictwa w życiu Kościoła: zobaczenie Papieża, wysłuchania go oraz poczucia jedności z ludźmi o tych samych wartościach. Można powiedzieć, że odpowiedzi te układają się w triadę celów spotkania: Bóg – Jego ziemski Namiestnik – Lud Boży.

Czego najbardziej oczekujesz od ŚDM?

– Doświadczenia obecności Boga – 69%
– Zobaczenia Papieża, wysłuchania go – 55%
– Poczucia jedności z ludźmi o tych samych wartościach – 43%
– Uczestnictwa we Mszach św. i nabożeństwach – 32%
– Konferencji i katechez, aby dowiedzieć się czegoś więcej o mojej wierze – 25%
– Dzielenia się wiarą z innymi młodymi ludźmi – 23%
– Zawarcia nowych znajomości – 17%
– Zabawy, zwiedzania, mile spędzonego czasu – 15%
– Ekscytacji z bycia częścią wielkiej imprezy młodzieżowej – 9%
Możliwości spotkania się z ludźmi, których lubię – 5%

UWAGA: Badani mogli wybrać trzy odpowiedzi, dlatego częstości nie sumują się do 100%

W wywiadach pogłębionych pojawiała się też dodatkowa okoliczność podjęcia decyzji o wyjeździe do Krakowa, wynikająca z kontekstu ─ wywiady były prowadzone krótko po zamachu w Nicei, a media zwracały uwagę na zagrożenia związane z tak dużą imprezą masową dziejących się na świecie wydarzeń. 

Co lub kto miał wpływ na decyzję udziału w ŚDM?

Fakt, że motywacje typu społecznego mają stosunkowo małe znacznie w porównaniu z tymi bardziej religijnymi, nie oznacza, że na decyzję o wyjeździe nie miały wpływu osoby lub informacje z otoczenia. Przeciwnie – rozkład odpowiedzi prezentowany na wykresie 2 poniżej pokazuje, że ponad jedna trzecia badanych w ankiecie internetowej przed ŚDM przyznaje, że na ich decyzję wpłynął fakt, że jadą ich znajomi, a blisko połowa została zachęcona przez osoby z najbliższego otoczenia. Stosunkowo niewielką rolę natomiast odegrały w tych decyzjach formy celowej komunikacji w przestrzeni publicznej (Internet, sesje informacyjne) oraz świadectwa osobiste.

Co lub kto wpłynął na Twoją decyzję, aby wziąć udział w ŚDM?

– Jadą moi znajomi – 37%
– Zachęta ze strony osób w szkole lub parafii – 27%
– Zachęta ze strony rodziny/krewnych – 19%
– Informacje na stronie internetowej ŚDM lub innych – 8%
– Sesje informacyjne o ŚDM w szkole, parafii lub uniwersytecie – 7%
– Namowa osoby, która brała udział w poprzednich ŚDM – 7%
– Moje własne doświadczenia wcześniejszego udziału w ŚDM – 7%
– Prezentacja osoby, która brała udział w poprzednich ŚDM – 5%
– Żadne z powyższych – 31%

Segmentacja polskich uczestników ŚDM

Na podstawie rozkładów odpowiedzi na trzy pytania ankiety internetowej ─ dotyczące motywacji, oczekiwanych korzyści oraz zachęt do udziału w ŚDM – dokonano segmentacji badanych. Analiza statystyczna (hierarchiczna analiza skupień) pozwoliła zidentyfikować pięć segmentów uczestników ŚDM:

ŚWIADKOWIE WIARY jadą do Krakowa, by uczestniczyć we mszach św. i nabożeństwach, poczuć jedność z ludźmi o tych samych wartościach oraz dzielić się wiarą z innymi młodymi ludźmi, a zachętę do tego znaleźli przede wszystkim w sobie (moje własne doświadczenia wcześniejszego udziału w ŚDM); rzadziej myślą w kategoriach korzyści z udziału w ŚDM; to segment, któremu najbliżej do idei ‘wspólnoty wiary’; dominuje tu motywacja liturgiczno-ewangelizacyjna;

UCZESTNICY ŚWIĘTA poszukują przede wszystkim zawarcia nowych znajomości, możliwości spotkania ludzi, których lubią, zabawy, zwiedzania, mile spędzonego czasu a także ekscytacji z bycia częścią wielkiej imprezy młodzieżowej; zdecydowali się, bo jadą ich znajomi, a także zachęceni przez rodzinę; miłe spędzenie czasu w trakcie ŚDM jest dla nich ważną korzyścią; w tym segmencie dominuje ‘zasada przyjemności’; dominuje tu motywacja rekreacyjno-towarzyska;

SZUKAJĄCY DOŚWIADCZENIA jadą do Krakowa, by zobaczyć Papieża oraz doświadczyć obecności Boga; zwykle nie kierowali się zachętami zewnętrznymi, oczekują natomiast, że udział w ŚDM przyniesie im liczne korzyści – o charakterze zarówno religijnym: zbliżenie swego życia do tego, w co wierzą; bliższe relacje z Bogiem / z Jezusem oraz zwiększenie akceptacji katolickich prawd i nauk moralnych, jak też społecznym: większe zaangażowanie na rzecz sprawiedliwości społecznej oraz nabrania chęci do zaangażowania się w swojej parafii; to segment łączący religię z potrzebą ‘działania na rzecz wspólnoty’; dominuje tu motywacja doświadczenia religijnego;

SZUKAJĄCY PRAWDY jadą na ŚDM dla konferencji i katechez, aby dowiedzieć się czegoś więcej o swojej wierze, oczekują zaś korzyści w postaci pogłębienia swojego zrozumienia katolickich prawd wiary i nauczania moralnego; segment skupionych na własnej wierze i przeżywających ją raczej indywidualnie niż we wspólnocie (‘wiara indywidualistów’); dominuje tu motywacja intelektualna;

ZALEŻNI to osoby, które zdecydowały się na udział w ŚDM nie tyle z silnych potrzeb wewnętrznych, co raczej pod wpływem zewnętrznych zachęt: ze strony osób w szkole lub parafii lub osoby, która brała udział w poprzednich ŚDM, a także pod wpływem źródeł informacji takich jak sesje dotyczące SDM w szkole, parafii lub uniwersytecie czy strony internetowe ─ własna ŚDM lub inne; dominuje tu motywacja zewnętrzna.

Udział segmentów w zbiorowości badanej (przy nazwach segmentów podano liczebności)

– Świadkowie wiary – 556
– Uczestnicy święta – 363
– Szukający prawdy – 533
– Szukający doświadczenia – 1257
– Zależni – 418

Wybrane wnioski dla duszpasterstwa młodzieży

Z przeprowadzonych badań wynika wiele ważnych wniosków dla duszpasterstwa młodzieży w Polsce. Podstawowym wyzwaniem jest budowanie takich środowisk duszpasterskich, które stanowią przestrzeń osobistego zaangażowania młodych osób i dają możliwość osobistego kontaktu zarówno z innymi młodymi świadomie wyznającymi swoją wiarę jak też osobistego kontaktu z duszpasterzami. Ponadto budowanie duszpasterstwa młodzieży powinno opierać się przede wszystkim na osobistych relacjach wśród młodzieży. Chodzi tutaj o nie tylko świadectwo osób młodych w swoim środowisku, ale również o wykorzystanie koleżeńskich i przyjacielskich relacji do angażowania w środowiska duszpasterskie. 

Tożsamość religijna a tożsamość narodowa

Ponad 90% badanych zgadza się (raczej lub zdecydowanie) z opinią, że katolicyzm jest bardzo ważną częścią kultury Polski. Zdanie, że katolicyzm powinien odgrywać większą rolę w kulturze Polski, podziela już tylko dwóch na trzech badanych. Z kolei stwierdzenie, że trzeba być katolikiem, aby być dobrym Polakiem aprobuje jedynie 31% (więcej ─ 44% ─ jest zaś przeciwnego zdania). 

Opinie o związkach katolicyzmu z polskością

Analiza zróżnicowania poglądów w kwestiach powiązania katolicyzmu z polskością w poszczególnych segmentach badanych przynosi dwa istotne spostrzeżenia. Tylko osoby zaliczone do segmentu Świadków wiary istotnie częściej (73%) niż ogół (66%) aprobują i to tylko jedną z trzech wymienionych opinii – mianowicie, że katolicyzm powinien odgrywać ważną rolę w kulturze Polski. Najsłabiej natomiast opinię tę podziela segment Uczestników święta ─ aż o 15 punktów procentowych rzadziej niż wśród ogółu. Różnice w odniesieniu do pozostałych dwóch kwestii w tym segmencie nie są duże, lecz istotne statystycznie:
Innym czynnikiem, który w pewnym stopniu różnicuje opinie w tych trzech kwestiach, jest doświadczenie wcześniejszego udziału w ŚDM: podnosi nieco częstość przekonania, że katolicyzm jest bardzo ważną częścią kultury Polski, znacznie bardziej zaś częstość przekonania, że katolicyzm powinien odgrywać ważną rolę w kulturze Polski. Natomiast opinia, że trzeba być katolikiem, aby być dobrym Polakiem, jest podzielana podobnie często niezależnie od wcześniejszego uczestnictwa w ŚDM (nawet ci, którzy już uczestniczyli, wyrażają ją nieco rzadziej).

Media zagraniczne o Polsce jako gospodarzu ŚDM 2016
Obraz Polski zarysowany w zagranicznych mediach był bardzo jednorodny. Zdecydowana większość opisów dotyczyła tych samych kwestii – (A) niechęci do przyjmowania uchodźców; (B) konserwatyzmu, w szczególności rządowego; (C) polskiego Kościoła. Mimo że czasem zauważano ścieranie się stronnictw, bez wahania określano, po której stronie stoi większość. W prasie praktycznie nie przedstawiano informacji innych niż dotyczące sytuacji politycznej lub społecznej, ewentualnie dotyczące historii Polski. Nie odnoszono się do dorobku kulturalnego, architektury i samego wyglądu polskich miast, czy innych wrażeń z pobytu.

Informacje o Polsce jako o gospodarzu Światowych Dni Młodzieży (prasa zagraniczna):

– Kraj niechętny przyjmowaniu uchodźców – 30 artykułów
– Kraj konserwatywny – 19 artykułów
– Kraj bardzo katolicki – 14 artykułów
– Historia Maksymiliana Kolbego lub wspomnienie o Sprawiedliwych Wśród Narodów – 13 artykułów
– Kraj wciąż bardziej związany z Janem Pawłem II niż Franciszkiem – 10 artykułów
– Informacja o tym, że w Częstochowie znajduje się obraz Matki Boskiej Częstochowskiej – 10 artykułów
– Gościnni mieszkańcy – 7 artykułów
– Zamknięcie małego ruchu granicznego z Rosją – 6 artykułów
– Pochwała od papieża – 5 artykułów
– 1050. rocznica chrztu – 5 artykułów

Polska jako organizator Światowych Dni Młodzieży została przedstawiona w pozytywnym świetle. W zasadzie, poza dwoma wzmiankującymi frekwencję, nie pojawiły się artykuły negatywne. Taki stosunek informacji pozytywnych do negatywnych wydaje się bardzo dobry. W szczególności zwraca uwagę brak tych drugich – od organizatora oczekuje się, że wszystko będzie „dopięte na ostatni guzik” i zazwyczaj wszelkie niedociągnięcia zostają szybko wypunktowane.

Zestawienie wskaźników określających Polskę jako organizatora (prasa zagraniczna)

– Organizacja:
Pozytywna ocena lub podkreślenie podjętych starań – 12 artykułów
Negatywna ocena lub wskazanie niedociągnięć – 0 artykułów

– Bezpieczeństwo:
Podkreślone wysokie środki bezpieczeństwa – 20 artykułów
Podkreślony niedostatek środków bezpieczeństwa – 0 artykułów
Wskazanie, że ŚDM to impreza specjalnego ryzyka – 7 artykułów
Wskazanie, że ŚDM to impreza specjalnego ryzyka, bez jednoczesnego podkreślenia wysokich środków bezpieczeństwa – 2 artykuły

– Frekwencja:

Podkreślony wyjątkowo duży rozmiar imprezy – 9 artykułów
Podkreślona rozczarowująca frekwencja – 2 artykuły
Liczba uczestników wyrażone w co najmniej setkach tysięcy, bez jednoczesnego podkreślenia rozmiaru imprezy – 29 artykułów

Opinie uczestników o Światowych Dniach Młodzieży 2016
Wyniki ankiety internetowej przeprowadzonej po ŚDM pokazują, że zdecydowana większość uczestników uznaje ŚDM za jedno z najlepszych doświadczeń w swoim życiu lub wręcz wydarzenie, które ich odmieniło na zawsze.

Co podobało się uczestnikom podczas ŚDM?

– Wiara: bycie z innymi ludźmi w moim wieku – 97%
– Kościół: duma z bycia katolikiem, bycia częścią czegoś większego niż ja – 96%
– Przyjaciele: czas spędzony z nowymi i starymi przyjaciółmi – 94%
– Dobroć: ŚDM wydobył z ludzi to, co najlepsze – 92%
– Poczucie obecności Boga – 92%
– Duża liczba ludzi: bycie dużą częścią dużej grupy młodych ludzi – 92%
– Wspólnota: specjalny rodzaj przyjaźni i otwartości, to że można było porozmawiać z każdym… – 91%
– Kraków i piękne pejzaże – 86%

W ankiecie internetowej po stronie negatywów uczestnicy wskazywali wiele elementów, z których najczęściej krytykowany był źle zorganizowany transport (przez jedną trzecią wypełniających ankietę). Jedynie 16% badanych zaznaczyło odpowiedź Nic, wszystko było w porządku.

Co przeszkadzało uczestnikom podczas ŚDM?

– Transport był źle zorganizowany – 33%
– Opóźnienia: długie oczekiwanie na jedzenie, rejestracje, wejście na wydarzenia – 31%
– Było zbyt mało informacji – nie byłem pewny co robić, gdzie iść – 27%
– Nie działał dobrze system tłumaczenia podczas wydarzeń – 20%
– Zbyt mało czasu na modlitwę i refleksje – 16%
– Rejestracja była źle zorganizowana – 16%
– Zbyt wielu uczestników zachowało się niebyt poważnie – 13%
– Nic, wszystko było w porządku – 16%

UWAGA: Badani wskazywali dowolną liczbę odpowiedzi, stąd częstości nie sumują się do 100%. W tabeli zaprezentowano odpowiedzi wybrane przez co najmniej 10% badanych.

NOTA METODOLOGICZNA

Głównym celem badania była charakterystyka odbioru Światowych Dni Młodzieży Kraków 2016 oraz wskazanie jego kulturowych uwarunkowań. 

W badaniu wykorzystano ilościowe i jakościowe metody badawcze. Analiza ilościowa struktury zbiorowości uczestników zarejestrowanych przez organizatorów miała na celu określenie skali uczestnictwa polskiej młodzieży w poszczególnych diecezjach (Dni w Diecezjach) oraz w spotkaniu z papieżem w Krakowie. Jednym z ważniejszych komponentów badania był sondaż na pielgrzymach polskich zrealizowany przed (9 ─ 25 lipca) oraz po ŚDM (26 sierpnia ─ 11 września), za pośrednictwem Departamentu Rejestracji i Przyjęcia Pielgrzymów Komitetu Organizacyjnego ŚDM. Liderom wszystkich zarejestrowanych grup pielgrzymów z Polski został rozesłany e-mailem list zapraszający do udziału w badaniu z prośbą o przekazanie go uczestnikom grup. Ankietę przed ŚDM wypełniło łącznie 3142 polskich pielgrzymów, ankietę po – 1089 osób. Komponent jakościowy badania obejmował wywiady pogłębione z polskimi pielgrzymami oraz zogniskowane wywiady grupowe z wolontariuszami. W okresie Dni w Diecezjach poprzedzających ŚDM w Krakowie (20-25 lipca), przeprowadzono 40 pogłębionych wywiadów indywidualnych z przyszłymi pielgrzymami w pięciu diecezjach: tarnowskiej, drohiczyńskiej, warszawskiej i warszawsko-praskiej oraz szczecińsko-kamieńskiej. W każdej diecezji respondentów dobierano w dwóch rodzajach parafii: wiejskiej i miejskiej. Osoby, z którymi prowadzono indywidualne wywiady pogłębione przed ŚDM, były po wywiadzie proszone o prowadzenie dzienniczka nagrywanego na dyktafon w trakcie swego udziału w wydarzeniach. Zgodę wyraziło 31 osób. Komponent badania polegający na przeprowadzeniu 12 zogniskowanych wywiadów grupowych (FGI) z polskimi wolontariuszami, którzy pomagali przybyłym pielgrzymom zagranicznym podczas Dni w Diecezjach, zostało przeprowadzonych w sierpniu i wrześniu. Wywiady prowadzono w pięciu diecezjach objętych wywiadami indywidualnymi z pielgrzymami, a ponadto w diecezji krakowskiej. W każdej diecezji przeprowadzono po dwa wywiady grupowe. Badanie zostało wzbogacone analizą prasy światowej dokonaną między 01.07 a 15.08.2016, obejmującą dwadzieścia tytułów z Anglii, Australii, Stanów Zjednoczonych, Rosji, Francji, Niemiec i Hiszpanii. Kryterium wyboru stanowił przede wszystkim jeden z dominujących w kraju nakładów. Analizowano artykuły dotyczące Polski w kontekście organizowanych Światowych Dni Młodzieży.

Fot. EpiskopatNews, flickr.com

Zobacz także