Bartłomiej I – „zielony patriarcha”

Bartłomiej I jest greckim patriarchą prawosławnym Konstantynopola. Jako następca apostoła Andrzeja od 1991 roku, nosi tytuł „patriarchy ekumenicznego”, co czyni go honorowym zwierzchnikiem światowego prawosławia, liczącego około 300 milionów wyznawców.

Jednakże pełniąc tę honorową funkcję, nie ma on żadnych uprawnień prawnych wobec Kościołów narodowych. Od dziś do niedzieli będzie codziennie spotykał się z papieżem Leonem XIV podczas jego wizyty w Turcji, w Ankarze, Izniku i Stambule. Bartłomiej jest szanowanym na świecie teologiem i ekumenistą. Jest chętnie witanym gościem w kręgach międzynarodowych, jak choćby na Światowym Forum Gospodarczym w Davos, a także wysoko cenionym partnerem w ekumenizmie. Uznanie na świecie zdobył swoim zaangażowaniem ekologicznym, co przyniosło mu określenie „zielonego patriarchy”. Jest doktorem prawa kanonicznego, mówi w siedmiu językach, jest ważnym partnerem rozmów dla islamu i judaizmu.

Patriarcha Bartłomiej I

Bartłomiej urodził się 29 lutego 1940 r. jako Dimitrios Archondonis na tureckiej wyspie Imbros. Studiował w zamkniętej później przez władze tureckie Wyższej Szkole Teologicznej na wyspie Chalki. Podczas święceń diakonatu w 1961 r. otrzymał imię apostoła Bartłomieja. Kolejne studia odbył w Instytucie Studiów Wschodnich Uniwersytetu Gregoriańskiego w Rzymie, gdzie w 1968 r. uzyskał doktorat z zakresu wschodniego prawa kanonicznego, w Instytucie Ekumenicznym w szwajcarskim Bossey oraz na uniwersytecie w Monachium. Był współtwórcą Stowarzyszenia Prawa Kanonicznego Kościołów Wschodnich.

Święcenia kapłańskie przyjął w 1969 r. W latach 1968–1972 był asystentem dyrektora Kolegium Teologicznego w Halki, a następnie do 1990 r. dyrektorem biura swojego poprzednika, patriarchy Dimitriosa. W 1973 r. został wybrany metropolitą Filadelfii, a w 1990 r. metropolitą Chalcedonu.

Jako metropolita Chalcedonu Bartłomiej został w 1990 r. najwyższym rangą metropolitą Świętego Synodu i przewodniczył kilku komisjom, w tym w dziedzinie prawa kanonicznego i ekumenizmu. W 1991 r. został wybrany na patriarchę ekumenicznego i 270. następcę apostoła Andrzeja.

Patriarcha znany z otwartości

Patriarcha mówi po grecku, turecku, włosku, niemiecku, francusku i angielsku, zna łacinę i klasyczną grekę. Otrzymał ponad 30 doktoratów honorowych uczelni teologicznych i świeckich, m.in. Chrześcijańskiej Akademii Teologicznej w Warszawie (16 października 1998) i Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II (20 sierpnia 2010), a także w Grecji, USA, Wielkiej Brytanii, Belgii, Rumunii, Rosji, na Filipinach i w wielu innych krajach. W 1997 r. otrzymał Złoty Medal Kongresu Stanów Zjednoczonych. W 2025 r. został uhonorowany Nagrodą Templetona, nieoficjalnie zwaną „teologicznym Noblem”, za zaangażowanie na rzecz odpowiedzialnego stosunku do środowiska. 

Patriarcha jest uważany za człowieka bardzo otwartego. Z papieżem Benedyktem XVI (2005–2013), który odwiedził go w Stambule w 2006 r., patriarcha wznowił rozmowy między Kościołem katolickim i prawosławnym, których nie prowadzono od kilku lat. Z następcą Benedykta XVI, Franciszkiem, Bartłomiej nadał dalszy impuls procesowi dialogu i zbliżenia. „Chemia” między nimi była bardzo widoczna. Patriarcha często odwiedzał papieża w Watykanie. Z kolei papież Franciszek był u niego w Fanarze w 2014 r. Światowym echem odbiły się „historyczne i przełomowe” wizyty papieża i patriarchy w obozach dla uchodźców na greckiej wyspie Lesbos w 2016 r. oraz w bazylice Grobu Pańskiego w Jerozolimie w 2014 r. Ponadto w 2016 i 2018 r. patriarcha przyjął zaproszenie papieża na modlitwy o pokój w Asyżu i Bari.

Patriarcha złożył kilka wizyt w Polsce. Ostatni raz był tu w marcu 2022 r.

Zobacz także