Bazylika św. Jana na Lateranie, czyli Matka Kościołów 

Nazywa się ją Mater et Caput omnium Ecclesiarum Urbis et Orbis. Taka inskrypcja zdobi jej fasadę. Zatem to Bazylika Świętego Jana na Lateranie jest Matką i Głową wszystkich Kościołów Miasta (Rzymu) i Świata. 

Często odwiedzają ją turyści, ale w ferworze zwiedzania trudno im bliżej zapoznać się z jej historią. Co więc w jej historii – kościoła katedralnego papieża – jest interesującego i dlaczego to nie Bazylika Świętego Piotra jest Matką i Głową? 

Pałac Nerona 

Laterańska bazylika to jedna z czterech bazylik większych Rzymu, uroczyście poświęcona przez papieża Sylwestra I – 9 listopada 324 r. Oprócz niej bazylikami większymi są: Świętego Piotra na Watykanie, Świętego Pawła za Murami i Matki Bożej Większej. Nazwa tego miejsca – „laterańska” – pochodzi od nazwiska posiadaczy tychże ziem. Historia mówi, że cesarz Neron pod pozorem spisku kazał zabić Plantiusa Laterana, aby zagarnąć jego pałac. Pałac ten został następnie podarowany przez cesarza Konstantyna Wielkiego papieżowi, św. Sylwestrowi I, i będzie rezydencją papieską do 1308 r. Ten sam cesarz po edykcie mediolańskim (313 r.) polecił wznieść obok pałacu okazały kościół pod wezwaniem Chrystusa Zbawiciela, który stał się pierwszą katedrą Rzymu. Pałac natomiast nadal pozostawał papieską siedzibą, ale od czasu niewoli awiniońskiej przestał wraz z bazyliką pełnić taką funkcję. W 1377 r. papież Grzegorz XI przeniósł siedzibę papieską z Lateranu na Watykan po spustoszeniu laterańskiej bazyliki i pałacu apostolskiego w czasie pobytu sukcesorów świętego Piotra w niewoli awiniońskiej. 

>>> Dlaczego w zaduszki nie klepano masła, nie deptano kapusty i nie pieczono chleba? 

Łuk triumfalny na Lateranie 

Arcybazylika pełni szerszą jeszcze funkcję niż tylko kultyczną. To właśnie tutaj udaje się nowo wybrany biskup Rzymu w uroczystej procesji. To tu papieże odprawiali mszę świętą na rozpoczęcie Wielkiego Postu. Także tutaj, w Niedzielę Palmową, stawiany jest łuk triumfalny na przyjęcie Króla Męczenników, a w Wielki Czwartek papież celebruje Eucharystię na pamiątkę ostatniej wieczerzy. Co więcej, to tutaj zwołano pięć soborów powszechnych, a przez stulecia panowało z tego miejsca 161 papieży. 

Cud architektury 

Owa pięcionawowa bazylika jest odrobinę mniejsza od dwóch innych bazylik rzymskich: tych pod wezwaniem świętego Piotra i świętego Pawła za Murami. Fronton bazyliki prezentuje piętnaście siedmiometrowych figur przedstawiających Jezusa Chrystusa, świętego Jana Chrzciciela, świętego Jana Apostoła i doktorów Kościoła. Pośrodku frontonu wznosi się balkon, z którego papieże błogosławili lud. Bazylika ma także pięć wejść. W nawie głównej bazyliki znajdują się posągi ukazujące dwunastu apostołów i ważniejszych proroków. Co więcej, w tutejszej kaplicy Najświętszego Sakramentu umieszczony jest obraz „Przemienienie Pańskie” Rafaela Santiego. 

Do bazyliki przylega baptysterium będące kaplicą z basenem, w którym udzielano chrztu przez zanurzenie. Kaplicę tę zwie się Konstantyną, jako że znajdują się w niej obrazy ukazujące życie cesarza Konstantyna Wielkiego aż do przyjęcia przez niego chrztu. Natomiast w oddzielnym budynku, obok bazyliki, można podziwiać Święte Schody, po których, według legendy, Jezus Chrystus szedł na sąd do Piłata, a które przywiozła w 326 r. z Jerozolimy święta Helena, matka Konstantyna Wielkiego. Wielki posąg przedstawiający tego imperatora dostrzega się w przedsionku bazyliki, a tuż przed nią wznosi się zwieńczony krzyżem egipski obelisk z XI w. przed Chrystusem, na którego cokole widnieje łaciński napis brzmiący w przekładzie następująco: „Konstantyn, zwycięzca przez krzyż, tu przez świętego Sylwestra ochrzczony, rozgłaszał chwałę krzyża”. Bazylika doświadczyła też szeregu nieszczęść. W 896 r. zniszczyło ją trzęsienie ziemi, w 1308 r. pożar, a wcześniej, bo w V w., zniszczyli ją Wandalowie. Dlatego papieże ją odbudowywali i ozdabiali. Dzisiejszy stan zawdzięcza laterańska bazylika papieżom: Innocentemu X i Leonowi XIII. Co więcej, jest ona pierwszą świątynią uroczyście poświęconą Bogu, podczas gdy wcześniejsze kościoły były przeobrażonymi na cele Chrystusowego kultu świątyniami pogańskimi. Laterańską bazylikę poświęconą Najświętszemu Zbawicielowi konsekrowano 9 listopada 324 r. Później dodano jej jako patronów jeszcze świętych: Jana Chrzciciela i Jana Ewangelistę. Stąd zrozumiałe, czemu i obecnie laterańską bazylikę zwie się powszechnie Bazyliką Świętego Jana na Lateranie. 

>>> Jan Kapistran – święty zamieszany w politykę [PATRON DNIA]

Zobacz także