Bioetyk o komercjalizacji cierpienia

– Gdy zawodzi instytucjonalna opieka nad chorym, to w naturalny sposób uruchamiają się procesy związane z komercjalizacją cierpienia, którymi rządzą rynkowe prawa popytu i podaży – mówił Jarosław Maćkiewicz ze Stowarzyszenia „Łódzkie Hospicjum dla Dzieci – Łupkowa” w czasie wykładu wygłoszonego w ramach Wiosennej Szkoły Bioetyki udostępnionego właśnie przez Interdyscyplinarną Akademię Bioetyki w serwisie YouTube.

Na początku swojego wykładu Jarosław Maćkiewicz, odwołując się do „Chłopów” Władysława Reymonta wydanych w 1912 r., zwrócił uwagę na sakralizację cierpienia. Zauważył, że przywileje dziada – osoby bezdomnej, schorowanej, całkowicie zależnej od miłosierdzia społeczności, w której żyła – są dzisiaj kompletnie niezrozumiałe. Wyeliminowała je „instytucjonalizacja cierpienia” poprzez wprowadzenie ubezpieczeń społecznych, a także przytułków, ochronek, szpitali i hospicjów.

>>> Papież: chrześcijaństwo to coś więcej niż tylko etyka

Bioetyk zauważył, że od połowy lat 90. w Polsce rozwijają się organizacja pomocowe, które przejmują „zadania własne państwa”. – Te organizacja chcą wyręczać państwo, bo ono w tej sferze nie zdaje egzaminu. Państwo nie jest w stanie tak dobrze zidentyfikować potrzeb cierpiących, jak może to zrobić mniejsza organizacja wyspecjalizowana w konkretnej pomocy – mówił zaznaczając, że ze względu na ograniczone środki, każda złotówka jest efektywniej wydawana na cel, któremu ma służyć.

– Gdy zawodzi instytucjonalna opieka nad chorym, to w naturalny sposób uruchamiają się procesy związane z komercjalizacją cierpienia, którymi rządzą rynkowe prawa popytu i podaży – mówił Jarosław Maćkiewicz. Odwołując się do wiersza Zbigniewa Herberta pytał „Kto kupi ranę?” i podkreślał, że osoby prywatne czy instytucje pomagające w leczeniu i opiece nad chorymi muszą tak przedstawić cierpienie, żeby wywołać popyt na adekwatną na nie reakcję.

Wskazał na mankamenty mechanizmu, jakim jest możliwość przekazania jednego procenta podatku dochodowego na rzecz organizacji z trzeciego sektora. Ponieważ w ciągu roku można wesprzeć w ten sposób tylko jedną organizację, to one zaczynają między sobą konkurować, zamiast współpracować. Po drugie, organizacje pożytku publicznego, które z założenia nie mogą działać dla zysku, poniekąd zmuszane są do uczestnictwa w wolnym rynku, gdzie „trzeba dosłownie walczyć o przetrwanie”. Już tylko te elementy rodzą problem instrumentalizacji cierpienia.

Jako patologię systemu wskazał także na organizacje pożytku publicznego, które specjalizują się w prowadzeniu subkont beneficjentów pomocy. Zwrócił uwagę, że generalnie całość działań marketingowych i promocyjnych dotyczących zbiórki spada na rodzinę podopiecznego, co de facto faworyzuje cierpiących będących równocześnie bogatymi, wykształconymi czy inteligentnymi. – Jest to mechanizm, który utrwala pewne nierówności – podkreśla pracownik hospicjum.

W czasie wykładu Jarosław Maćkiewicz zaprezentował kontrowersyjne, ale etyczne kampanie społeczne zachęcające do finansowego wspierania chorych dzieci. Podkreślił, że wykorzystując w nich wizerunek dziecka mamy do czynienia z sytuacją etyczną, która pociąga konsekwencje natury społecznej. Podał też przykład producenta leku na SMA wartego 9,5 mln zł, który zdecydował się na bardzo kontrowersyjny zabieg marketingowy, proponując w ramach loterii bezpłatne leczenie dla 100 pacjentów.

Wiosenna Szkoła Bioetyki to program szkoleń eksperckich dla bioetyków, naukowców z różnych dziedzin, personelu medycznego, studentów oraz wszystkich zainteresowanych, którzy w swojej pracy i środowisku spotykają się z tematami bioetycznymi. Druga jej edycja zaplanowana jest w dniach 14-16 kwietnia 2023 r.

Wiosenna Szkoła Bioetyki to jeden z projektów w ramach powstałej w Krakowie Interdyscyplinarnej Akademii Bioetyki, której celem jest popularyzacja nauki, rozwój bioetyki i edukacji bioetycznej w Polsce, a także promocja wiedzy i badań naukowych w zakresie nauk przyrodniczych i medycznych, które są nieodłącznie związane z licznymi, wciąż nowymi dylematami natury etycznej.

Interdyscyplinarna Akademia Bioetyki została objęta honorowym patronatem Ministra Edukacji i Nauki. Projekt jest dofinansowany ze środków budżetu państwa w ramach programu Społeczna Odpowiedzialność Nauki.

Zobacz także