Giovanni Domenico Tiepolo – „Ostatnia Wieczerza” Fot. Wikipedia/Domena Publiczna
Co robi ropucha na ostatniej wieczerzy?
Nie ma o niej mowy w biblijnym opisie ostatniej wieczerzy, nie znajdziemy w nich też innych przedstawicieli świata fauny. Co zatem robią w ikonografii przedstawiającej to wydarzenie? I także tutaj, by odpowiedzieć sobie na to pytanie, należy odwołać się do wielowiekowej, chrześcijańskiej symboliki.
W tym miejscu trzeba wskazać na znany wszystkim „czarny charakter” owej uczty paschalnej, czyli na Judasza. Towarzyszą mu zwierzęta, choć pojawia się też przy nim lub na nim niewielki diabełek. Owe zwierzęta to, poza ropuchą, także pies i utożsamiany z krukiem czarny ptak. Pies ma tutaj ambiwalentne znaczenie, podczas gdy pozostałe stworzenia jasno wskazują na „ciemne oblicze” niegodnego apostoła. Duchową ciemność, która zmaga się z duchową światłością, reprezentują w ikonografii ostatniej Wieczerzy kruk, ropucha i po części również pies. Owa fauna obecna jest w scenie zapowiedzi zdrady.
>>> Odpowiadając na wezwanie Pana. Kościół otwarty nocą, by czuwać z Jezusem w ogrójcu
Pies na ostatniej wieczerzy
Pies w przedstawieniach ostatniej wieczerzy staje się popularny w epoce kontrreformacji, gdzie zarówno symbolizuje szatana, czyli jest poniekąd jego wcieleniem, jak i wierność, a więc podkreśla fakt Judaszowej zdrady. W tym znaczeniu pojawia się już w średniowieczu. Jawi się wtedy jako na przykład „towarzysz” personifikacji Wiary, zatem ma znaczenie pozytywne, jak i jako „towarzysz” personifikacji Złości i Nienawiści. W takim znaczeniu pies widnieje również w przedstawieniach ostatniej wieczerzy, w dziełach takich twórców jak na przykład Jacopo Basano, Giovanni Battista Tiepolo, Francesco Fontebasso czy Domenico Ghirlandaio. Rozmaicie też zachowuje się, bo chociażby na obrazie Tiepola szarpie zębami rudą, wierzchnią szatę Judasza. Przypuszczalnie daje w ten sposób nauczkę Judaszowi lub próbuje odwieść go od zamierzonej zdrady. Czasem jednak zachowanie psa nie ma symbolicznego znaczenia, bo na przykład na obrazie Fontebassa pies po prostu gasi pragnienie wodą z miski. Na obrazie Ghirlandaia czworonóg, bardziej niż psa, przypomina z wyglądu kota. Tym razem zwierzę to nie wpatruje się usilnie w Judasza, ale w widza oglądającego obraz. Kot zresztą, poza symbolizowaniem szatana, oznacza również grzech, lenistwo, ciemność, nadużycie dóbr doczesnych i śmierć. Czasem też pies szczeka na apostoła zdrajcę, co dzieje się na obrazie Tiepola, czy waruje, chociażby na obrazie Petera Paula Rubensa. Zupełnie odmiennie psa przedstawił natomiast Jacob Jordanes. Tam pies głaskany jest przez Judasza, co wyraźnie wskazuje na symbolizowanie przez czworonoga „kusiciela”.
Diabeł i ostatnia wieczerza
W ikonografii ostatniej wieczerzy z Judaszem łączony jest również kruk. Symbolizuje on bowiem diabła i chciwość. Według świętego Klemensa Aleksandryjskiego taki symbol odnosi się do Judasza ze względu na jego tragiczną, samobójczą śmierć po zdradzie Mesjasza dokonanej za garść srebrników. Kruk w tym znaczeniu został wyobrażony chociażby na obrazie Jaume’a Huqueta. Oczywiście należy wspomnieć i o ropusze. Symbolizuje ona diabła, a wchodzi do ust Judasza w momencie, gdy ten spożywa chleb podany mu przez Jezusa Chrystusa. Porównanie do niej demonów pojawia się już we fragmencie z Apokalipsy: „I ujrzałem wychodzące z paszczy Smoka i z paszczy Bestii, i z ust Fałszywego Proroka trzy duchy nieczyste jakby ropuchy”. Jako emblemat duchów nieczystych ropucha ucieleśnia zło, ale postrzegana jest także jako „pojazd” dla chciwości poprzedzającej Judaszową zdradę.
Wybrane dla Ciebie
Papież: księża związani z tradycyjną liturgią mają obowiązek koncelebry 
Abp Pizzaballa: Zmartwychwstały Pan tworzy uczniów misjonarzy 
Papież do Polaków: dziękuję wam za miłosierdzie wobec uchodźców Czytałeś? Wesprzyj nas!
Działamy także dzięki Waszej pomocy. Wesprzyj działalność ewangelizacyjną naszej redakcji!
| Zobacz także |
| Wasze komentarze |
Wiadomości
Wideo
Modlitwy
Sklep
Kalendarz liturgiczny