fot. PAP/Leszek Szymański
Czy koronacja Chrobrego była przełomowym wydarzeniem?
Z obecnej perspektywy koronacja Bolesława Chrobrego była momentem przełomowym, ale dla ówczesnych mieszkańców Polski to wydarzenie nie miało dużego znaczenia; większość pewnie nawet zbyt szybko się nie dowiedziała, że jakaś koronacja w ogóle miała miejsce – powiedział PAP historyk dr Michał Bogacki.
W tym roku obchodzimy 1000. rocznicę koronacji Bolesława I Chrobrego na pierwszego króla Polski. Koronacja odbyła się w Wielkanoc 1025 roku, która wówczas przypadała 18 kwietnia. Dr Michał Bogacki, historyk, dyrektor Muzeum Początków Państwa Polskiego w Gnieźnie został zapytany przez PAP o to – ile tak naprawdę wiemy o pierwszych królach Polski i o wydarzeniach sprzed tysiąca lat.
„Można odnieść wrażenie, że w ogóle o początkach państwa polskiego wiemy całkiem sporo. W podręcznikach są daty, są bohaterowie tamtych wydarzeń. Tyle tylko, że to taka wiedza podręcznikowa, która jest jedynie próbą wytłumaczenia w pigułce tego, co wiedzą naukowcy. A co wiedzą naukowcy? Tak naprawdę niewiele” – powiedział.
Dodał, że o pierwszych królach, tak samo jak o pierwszym polskim władcy Mieszku I wiemy na pewno, że byli. Historyk wskazał jednak, że źródeł opisujących pierwszych królów jest niewiele, a ich biografie to w dużej mierze „wyniki analiz badaczy na podstawie nielicznych źródeł pisanych”.
Ekspert pytany jaką możemy mieć zatem pewność, że data koronacji Bolesława Chrobrego wskazywana na Wielkanoc 1025 roku, nawet dokładnie na 18 kwietnia, jest datą prawdziwą, odpowiedział, że jeżeli chodzi o datę roczną, to generalnie historycy zgadzają się i twierdzą, że to był rok 1025, ponieważ wskazuje na to kilka źródeł.
„Co innego natomiast z precyzyjnym określeniem miesiąca i dnia. Ów 18 kwietnia to jest przypuszczenie, dla wielu najprawdopodobniejsza data – mimo wszystko bardziej symboliczna niż wiarygodna. Otóż w tamtych czasach wiele tak ważnych wydarzeń jak chrzty ważnych postaci i oczywiście koronacje odbywały się w ważne święta kościelne, np. w Wielkanoc. W 1025 roku przypadała ona 18 kwietnia. Pamiętajmy, że Chrobry zmarł w czerwcu tamtego roku, więc to właśnie święto jest +głównym podejrzanym+. Kierując się analogiczną dedukcją stwierdzono, że prawdopodobną datą koronacji Mieszka II był 25 grudnia, czyli Boże Narodzenie” – powiedział.
Historyk zaznaczył jednak, że trudno szczegółowo określić jak te koronacje wyglądały. Powiedział, że co prawda ryt koronacyjny, będący rytuałem kościelnym, był opisywany w różnych źródłach i w różnych miejscach, głównie na zachodzie Europy, ale te opisy różniły się właśnie szczegółami.
„Jedyne co możemy stwierdzić to, że koronacja Bolesława Chrobrego była podobna do tych zachodnich. Ważnym momentem koronacji nie było samo włożenie na głową monarchy korony, a namaszczenie go olejami świętymi. Było to nawiązanie do Starego Testamentu, gdzie w ten sposób Samuel namaścił olejem z woli Boga Dawida na króla Izraela. Taki sam wydźwięk miało namaszczenie podczas średniowiecznych koronacji. Król stawał się pomazańcem bożym, co dawało mu wyjątkową legitymację do sprawowania władzy nad swoim ludem. Następnie korona była wkładana na głowę władcy przez wyższego przedstawiciela hierarchii kościelnej. Dlaczego była wkładana? Ponieważ była mu ona dana – władca sam sobie korony nie brał” – zaznaczył.
Z naszej dzisiejszej perspektywy koronacja Bolesława Chrobrego na pierwszego króla Polski była przełomowym wydarzeniem. Historyk pytany, jakie znaczenie to wydarzenie miało dla ówczesnego społeczeństwa odpowiedział, że „nasza dzisiejsza perspektywa – szczególnie biorąc pod uwagę wiedzę o późniejszych wydarzeniach, także tych o wiele późniejszych – jest zupełnie odmienna od perspektywy ludzi żyjących w tamtych czasach”.
„Dla ogółu społeczeństwa koronacja Bolesława Chrobrego nie miała żadnego znaczenia. Większość pewnie nawet nie dowiedziała zbyt szybko, jeśli w ogóle za swego życia zdołała się dowiedzieć, że jakaś koronacja miała miejsce. Przepływ informacji był wówczas o wiele powolniejszy niż ma to miejsce dziś i do tego zainteresowania większości ludzi sprowadzały się wyłącznie do przysłowiowej własnej zagrody” – powiedział.
Dodał, że oczywiście koronacja Chrobrego miała o wiele większe znaczenie dla możnowładztwa i to ono właśnie mogło szybko odczuć rzeczywiste skutki koronacji. Jak wskazał, „silna legitymizacja władzy nowego króla wzmacniała jego pozycję, a tym samym wzmacniała władzę centralną. A możni jak to możni, czyli jak późniejsza szlachta, dążyli do zmniejszenia tejże władzy”.
Historyk pytany, jakie znaczenie koronacja miała dla samego Bolesława Chrobrego podkreślił, że dla niego osobiście mogło to być zwieńczeniem jego długich starań o koronę. „Niektóre źródła sugerują, że już w 1000 roku Chrobry rzeczywiście starał się o nią i ten akt nałożenia mu przez Ottona III cesarskiego diademu na głowę, co miało miejsce podczas Zjazdu Gnieźnieńskiego, było takim wstępem do uzyskania korony, pierwszą zgodą. Ta właściwa koronacja jako akt religijny, która odbyła się 25 lat po tamtym wydarzeniu, była jakimś zwieńczeniem tej drogi. Jeśli przyjmiemy właśnie takie założenie, to trzeba przyznać, że Chrobry musiał był uparty, żeby przez ćwierć wieku o tę koronę się starać, bo po drodze przecież były różne wydarzenia, które stawały mu na przeszkodzie” – wskazał.
Historyk podkreślił również, że innym założeniem było to, że Chrobry chciał zadbać o następstwo tronu, bo to, że Mieszko II miał być jego następcą, wcale nie musiało być takie pewne. Chrobry miał jeszcze przynajmniej dwóch innych synów – ale na następcę wybrał właśnie Mieszka II.
„Czy Chrobry przypuszczał jak doniosłe znaczenie będzie miało to wydarzenie w następnych stuleciach? Nie czarujmy się za bardzo – tak jak wątpię, by Mieszko I był wielkim wizjonerem i zakładał, że przyjmując chrzest w 966 roku pozwoli rozwinąć się temu państwu za jedno, dwa, trzy pokolenia. Tak samo wątpię, by Bolesław Chrobry w momencie swojej koronacji zakładał, że za dwa, trzy, cztery pokolenia to państwo się tak rozwinie. Koronacja na pewno jednak wzmocniła władzę centralną – teraz już władzę króla” – powiedział historyk.
Wybrane dla Ciebie
Czytałeś? Wesprzyj nas!
Działamy także dzięki Waszej pomocy. Wesprzyj działalność ewangelizacyjną naszej redakcji!
| Zobacz także |
| Wasze komentarze |
Wiadomości
Wideo
Modlitwy
Sklep
Kalendarz liturgiczny