Dzień modlitwy i solidarności z Osobami Skrzywdzonymi – potrzebna zmiana

Ten Dzień przeżywamy od ośmiu lat, ale w tym roku pod zmienioną nazwą. Nowa nazwa to przejaw zmiany, która dokonuje się w Kościele. Dokonuje się przede wszystkim dzięki spotkaniu z Osobami Skrzywdzonymi i dzięki ich zaufaniu – mówi ks. Piotr Studnicki (kierownik Biura Delegata KEP ds. Ochrony Dzieci i Młodzieży).

Na czym polega zmiana? Do tej pory w pierwszy piątek Wielkiego Postu Kościół w Polsce przeżywał Dzień modlitwy i pokuty za grzech wykorzystania seksualnego. Od tego roku nazwa się zmienia – to Dzień modlitwy i solidarności z Osobami Skrzywdzonymi.

– Chcemy skupić się przede wszystkim na człowieku, na Osobach Skrzywdzonych. To podejście bardziej personalistyczne, skupienie uwagi w pierwszej kolejności na człowieku, a nie na złu, które się dokonało (i które oczywiście trzeba dostrzec i które trzeba naprawić). Zależy nam na tym, by na pierwszym miejscu był nie grzech, ale Osoba Skrzywdzona. A w związku z grzechem – by podjęta była pokuta i próba zadośćuczynienia – wyjaśnia ks. Studnicki.

Zmiana symboliczna i praktyczna

Kierownik Biura Delegata KEP ds. Ochrony Dzieci i Młodzieży (którym jest prymas Polski abp Wojciech Polak) mówił o tym podczas konferencji prasowej w siedzibie Konferencji Episkopatu Polski. Podkreślił wtedy, że zmiana jest symboliczna, ale i praktyczna. Wynika z pracy, którą w ostatnich latach wykonał Kościół i ludzie zajmujący się pomocą Osobom Skrzywdzonym.

>>> Ks. Grzegorz Strzelczyk: niewłaściwa reakcja na wykorzystanie seksualne zaprzecza misji Kościoła

ks. Piotr Studnicki, fot. PAP/Mateusz Marek

A wszystko zaczęło się w 2015 r., kiedy papież Franciszek zwrócił się z apelem do krajowych konferencji biskupich o zorganizowanie w poszczególnych krajach dni modlitwy i pokuty za grzechy wykorzystywania seksualnego osób małoletnich. W odpowiedzi na ten apel Konferencja Episkopatu Polski po raz pierwszy wyznaczyła taki dzień w marcu 2017 r. Od tego czasu w pierwszy piątek Wielkiego Postu w świątyniach katolickich w naszym kraju odprawiane są nabożeństwa drogi krzyżowej wynagradzające za grzechy wykorzystania seksualnego dzieci i młodzieży. Pierwsze nabożeństwo pokutne w Polsce odbyło się 20 czerwca 2014 r. w bazylice Najświętszego Serca Pana Jezusa w Krakowie. Jego inicjatorem był koordynator ds. ochrony dzieci i młodzieży KEP o. Adam Żak.

W tym roku Dzień modlitwy i solidarności z Osobami Skrzywdzonymi przypada16 lutego. Materiały duszpasterskie, w tym tekst rozważań drogi krzyżowej na 16 lutego, dostępne są na stronie www.wspolnotazezranionymi.pl/dmis2024/.

>>> Kraków: Modlitwa za Zranionych w Kościele katolickim

Codzienność, a nie jeden dzień

Ks. Piotr Studnicki podkreślił, że Dzień modlitwy i solidarności jest bardzo ważnym punktem w kalendarzu Kościoła, bo przypomina o wyzwaniu jakim jest grzech wykorzystywania seksualnego oraz wszystkie skutki, które ten grzech rodzi (zarówno dla Osoby Skrzywdzonej, jak i dla całej wspólnoty Kościoła). Nie można jednak oczywiście poprzestać wyłącznie na tym jednym dniu i potraktować go jako wydarzenie do „odhaczenia”. – W percepcji wielu – przede wszystkim Osób Skrzywdzonych – ta zmiana nie dokonuje się tak szybko, jakby same tego chciały, ale jednak jest realna. To nie jest jeden dzień, wyłącznie jeden dzień, w którym myślimy o tych Osobach, ale coraz bardziej ten temat staje się codziennością Kościoła – podkreślił kierownik Biura Delegata KEP ds. Ochrony Dzieci i Młodzieży.

W konferencji prasowej w biurze KEP wzięła udział też prezeska Fundacji Świętego Józefa Marta Titaniec, która opowiedziała o tym, że Dzień modlitwy i solidarności rezonuje na cały rok i jest podstawą do regularnego i stałego działania na rzecz Osób Skrzywdzonych. W 2023 r. przedstawicielom Fundacji udało się spotkać z ponad 200 osobami, w tym z ponad 20 biskupami, w 37 diecezjach w Polsce. – Akcji konsultacyjnej z naszym udziałem na tak szeroką skalę jeszcze nie było – mówiła prezeska Titaniec, podkreślając otwartość części biskupów na zaproponowane przez Fundację rozwiązania. Dzięki tym rozmowom diecezje zaczęły sięgać po fundacyjne granty, co daje im możliwość wprowadzenia pewnych realnych zmian.

>>> W 2023 r. Fundacja Św. Józefa przeznaczyła blisko 2,7 mln zł na rzecz osób skrzywdzonych

Historia pewnego sukcesu

Obok Fundacji św. Józefa ważnym punktem na mapie wspierania Osób Skrzywdzonych i walki z problemem wykorzystywania seksualnego jest Centrum Ochrony Dziecka. Jego dyrektor – o. Adam Żak SJ – podkreślił, że w kwestii ochrony małoletnich w Kościele możemy oczywiście mówić o historii pewnego sukcesu, gdyż sytuacja się zmieniła i wciąż zmienia. Nie możemy jednak zapominać o ogromie pracy, która wciąż jest przed nami. Podkreślił, że problem wykorzystania seksualnego w Kościele w pewnym sensie narasta, tzn. w związku ze zwiększaniem się świadomości w tym względzie wzrasta liczba zgłaszanych przypadków. Dlatego, jak poinformował, w ciągu ostatnich czterech lat zgłoszono aż 130 przypadków, które miały miejsce właśnie w ostatnich latach. Przy czym, jak dodał, jest to jedynie „wierzchołek góry lodowej”.

Jezuita dodał, że należy mocno pracować na rzecz prewencji i zmiany świadomości, gdyż braki na tym polu wciąż się ujawniają, m.in. w związku z tym, że profesjonalizacja nie zawsze idzie w parze z empatią. Zwrócił uwagę, jak ważne jest, by osoby podejmujące odpowiedzialność w Kościele, np. biskupi ordynariusze, mieli za sobą szkolenia w zakresie problemu wykorzystania seksualnego oraz ochrony małoletnich.

Rzeczniczka Praw Dziecka Monika Horna-Cieślak, fot. PAP/Mateusz Marek

Sojusz

O sojuszu tworzonym między różnymi instytucjami i organizacjami działającymi na rzecz ochrony dzieci i młodzieży przed różnego rodzaju wykorzystaniem i przemocą mówiła rzeczniczka praw dziecka. Monika Horna-Cieślak wyraziła przekonanie, że spotkanie przedstawicieli różnych środowisk, działających na rzecz ochrony przed wykorzystywaniem seksualnym, jest deklaracją współpracy na tym polu. – Cieszę się, że mamy pewien sojusz i możemy razem powiedzieć – twórzmy razem strategie, podejmujmy działania, które pomagają – zaakcentowała Horna-Cieślak. Przypomniała, że 17 października 2023 roku została wprowadzona Narodowa Strategia ds. Przeciwdziałania Przemocy Seksualnej Wobec Dzieci, a obecnie trwają prace nad jej wdrożeniem.

– Cieszy mnie to, że w Zespole ds. Ochrony Małoletnich, który jest przy Ministerstwie Sprawiedliwości, znajdują się przedstawiciele różnych środowisk, także przedstawiciele Kościoła katolickiego – jak Centrum Ochrony Dziecka. Bardzo za to dziękuję. To pokazuje naszą solidarność – powiedziała rzeczniczka i doceniła, że wiele osób z Kościoła prosiło o instrukcje dotyczące wdrażania standardów. Zaapelowała, by wszyscy dorośli przede wszystkim słuchali dzieci i ufali im. – Traktujmy słowa dzieci poważnie, dajmy im wiarę, powiedzmy im „ufam tobie, słyszę ciebie”. To jest bardzo ważne. A my jako dorośli bądźmy empatyczni, miejmy tę uważność, ludzką empatię do problemu, z którym mierzą się osoby, które zostały skrzywdzone – mówiła.

Więcej o narzędziach i ludziach: instytucjach, stowarzyszeniach i inicjatywach służących zarówno Osobom Skrzywdzonym, jak i prewencji przed wykorzystaniem seksualnym do przeczytania tutaj >>> Modlitwa, która nie wyklucza – pomoc osobom skrzywdzonym wykorzystaniem seksualnym