Dziś przypada wigilia Bożego Narodzenia według kalendarza juliańskiego

W sobotę przypada Wigilia Bożego Narodzenia według kalendarza juliańskiego, czyli według tzw. starego stylu. W tym terminie, trzynaście dni po katolikach, święta obchodzi Kościół prawosławny i staroobrzędowcy.

Polski Autokefaliczny Kościół Prawosławny (PAKP) formalnie używa kalendarza juliańskiego. Prawosławni duchowni zwracają uwagę, że to kalendarz o wiele starszy od gregoriańskiego (wprowadzonego w 1582 roku reformą papieża Grzegorza XIII) i był używany w pierwszych wiekach chrześcijaństwa.

Według danych soboru biskupów PAKP, ponad 90 proc. prawosławnych parafii w kraju stosuje w życiu religijnym właśnie kalendarz juliański. Stałe święta (z wyjątkiem Wielkanocy, której data wyliczana jest w obu obrządkach w nieco inny sposób) wypadają wtedy trzynaście dni po katolickich.

>>> Prawosławie w Polsce: dawniej i dziś

Wigilia Bożego Narodzenia według tego kalendarza przypada więc 6 stycznia w kalendarzu gregoriańskim. W tym terminie Boże Narodzenie obchodzą zwłaszcza wierni we wschodniej Polsce, w tym w województwie podlaskim, gdzie są największe w kraju skupiska prawosławnych.

Święta poprzedzał 40-dniowy post, bardzo ściśle przestrzegany zwłaszcza przez ostatnie dni przed świętami i w samą Wigilię. W Wigilię niektórzy wierni powstrzymują się nawet od picia napojów, aż do spożycia uroczystej, postnej kolacji.

Wierni Kościołów wschodnich mają kilka nazw Wigilii. W zależności od regionu i tradycji, mówią na nią np. nawieczerie, soczelnik lub swiaty wieczer. Nazwa soczelnik pochodzi od „socziwa”, czyli gotowanej pszenicy polewanej miodem (według innych źródeł – soczystej kaszy), która była poprzednikiem współczesnej kutii, robionej m.in. z maku i miodu, tradycyjnie zawsze obecnej na wigilijnym stole.

Posiłek wigilijny rozpoczyna się od modlitwy i dzielenia prosforą. Prosfora (od greckiego „prosphero” – przynoszę) to chleb liturgiczny używany w Kościele wschodnim do konsekracji i komunii. Współcześnie ma kształt małych, mieszczących się w dłoni krążków, po upieczeniu podobnych do malutkich bułeczek. Przygotowaniem i wypiekiem prosfor zajmują się np. mniszki z monasterów (klasztorów).

W Białymstoku, który jest stolicą regionu, gdzie są największe w kraju skupiska prawosławnych, organizacje działające w tym środowisku, m.in. Bractwo Młodzieży Prawosławnej w Polsce, przeprowadziły zbiórkę żywności do blisko 1,3 tys. paczek, które przed świętami trafiły do potrzebujących. W miniony piątek prawosławny Ośrodek Miłosierdzia „Eleos” zorganizował też wigilię dla ponad 50 osób bezdomnych i ubogich, którymi zajmuje się też na co dzień.

W nocy z soboty na niedzielę wierni udadzą się do cerkwi na uroczyste jutrznie i liturgie. W należności od lokalnej tradycji, najczęściej zaczynają się one o północy lub o godz. 2.00 nad ranem. Nie ma zwyczaju budowania szopek, a zamiast nich, w centralnej części świątyni ustawiana jest ikona przedstawiająca scenę narodzenia Chrystusa i krzyż. Świątecznym akcentem są choinki.

Prawosławie jest drugim, co do liczby wiernych, wyznaniem w Polsce. Hierarchowie PAKP liczbę wiernych w kraju szacują na 450-500 tys. W Narodowym Spisie Powszechnym przeprowadzonym w 2021 roku przynależność do Kościoła prawosławnego w Polsce zadeklarowało (pytanie o wyznanie było dobrowolne, można było odmówić na nie odpowiedzi) niecałe 151,7 tys. osób.

>>> Metropolita Epifaniusz oskarża prawosławie związane z Moskwą o brak woli dialogu [ROZMOWA]

Boże Narodzenie według kalendarza juliańskiego obchodzili dotąd też grekokatolicy w Polsce. Obecnie – decyzją hierarchów tego Kościoła – formalnie używa on w życiu liturgicznym kalendarza gregoriańskiego i Boże Narodzenie było przez nich obchodzone już w tym samym terminie, co w Kościele katolickim.

Na początku ubiegłego roku zwierzchnicy Cerkwi greckokatolickiej, najpierw w Ukrainie, a później i w Polsce, zdecydowali o odejściu w liturgii od kalendarza juliańskiego i przyjęciu gregoriańskiego. Zmiany weszły w życie 1 września 2023 roku, kiedy w Cerkwi zaczął się nowy rok liturgiczny.

Wybrane dla Ciebie

Bp Adam Bab: młodzi nie chcą, żeby dla nich rozcieńczać Ewangelię

Hiszpania: w całym kraju świętowano przybycie Trzech Króli

Grekokatolicy, pierwszy raz w historii Cerkwi, nie mają dziś wigilii i pasterki

Świat

ONZ: Strefa Gazy stała się miejscem śmierci, gdzie życie jest niemożliwe

Kościół

Bp Adam Bab: młodzi nie chcą, żeby dla nich rozcieńczać Ewangelię

Kościół

Ukraina: niemal wszystkie wspólnoty religijne doświadczają przemocy ze strony Rosjan

Kościół

Grekokatolicy, pierwszy raz w historii Cerkwi, nie mają dziś wigilii i pasterki

Polska

Hiszpania: w całym kraju świętowano przybycie Trzech Króli

Wiadomości

Uroczystość Objawienia Pańskiego to jedno z najstarszych świąt chrześcijańskich