Franciszek na Dzień Pokoju: niech sztuczna inteligencja służy braterstwu i pokojowi

Do uczynienia wszystkiego, aby postępy w rozwoju form sztucznej inteligencji służyły sprawie ludzkiego braterstwa i pokoju zachęca Ojciec Święty w Orędziu na 57 Światowy Dzień Pokoju, który obchodzony jest 1 stycznia 2024 roku.

Na wstępie papież zauważa, że nauka i technologia są niezwykłymi wytworami potencjału twórczego ludzkiego rozumu. Ich postęp może prowadzić do udoskonalenia człowieka i przemiany świata, ale także powstawania zagrożeń dla ludzkiego przetrwania i stwarzać niebezpieczeństwa dla środowiska naturalnego.

Mówiąc o przyszłości sztucznej inteligencji oraz związanych z nią nadziejach i zagrożeniach Franciszek podkreśla konieczność stosownej formacji w zakresie odpowiedzialności za jej rozwój. Wskazuje na obowiązek ukierunkowania badań techniczno-naukowych na dążenie do pokoju i dobra wspólnego, w służbie integralnego rozwoju człowieka i wspólnoty. „Przyrodzona godność każdej osoby i braterstwo … muszą leżeć u podstaw rozwoju nowych technologii i służyć jako bezdyskusyjne kryteria ich oceny przed ich wykorzystaniem, tak aby postęp cyfrowy mógł odbywać się z poszanowaniem sprawiedliwości i przyczyniać się do sprawy pokoju” – stwierdza Ojciec Święty. Zaznacza, że sztuczna inteligencja powinna służyć najlepszemu ludzkiemu potencjałowi i naszym najbardziej wzniosłym aspiracjom, a nie z nimi konkurować. Wskazuje także na szereg zagrożeń związanych z tą nową technologią.

Papież podkreśla znaczenie ograniczeń w paradygmacie technokratycznym. Przestrzega przed obsesją kontrolowania wszystkiego i utratą kontroli nad sobą. „W ideologicznym kontekście paradygmatu technokratycznego, ożywionego prometejskim założeniem samowystarczalności, nierówności mogą rosnąć nieproporcjonalnie, a wiedza i bogactwo gromadzić się w rękach nielicznych, z poważnym zagrożeniem dla społeczeństw demokratycznych i pokojowego współistnienia” – pisze Franciszek.

Ojciec Święty wskazuje także na nowe kwestie związane ze sztuczną inteligencją, które domagają się podjęcia rozważań etycznych, w tym możliwość powstawania nowych uprzedzeń i nierówności społecznych, manipulacji, wpływania na decyzje jednostek, pogwałcenia ludzkiej godności. „Nie można pozwolić algorytmom: określać sposobu, w jaki rozumiemy prawa człowieka, odkładać na bok podstawowych wartości współczucia, miłosierdzia i przebaczenia lub eliminować możliwość, aby jednostka się zmieniła i pozostawiła przeszłość za sobą” – przestrzega papież.

Franciszek zauważa, że szczególną kwestią etyczną jest możliwość prowadzenia operacji wojskowych za pomocą systemów zdalnie sterowanych. Postuluje aby najbardziej zaawansowane aplikacje techniczne nie były wykorzystywane do ułatwiania brutalnego rozwiązywania konfliktów, lecz do przygotowywania drogi do pokoju. To, w jaki sposób wykorzystamy sztuczną inteligencję „do włączenia najmniejszych, czyli naszych najsłabszych i najbardziej potrzebujących braci i sióstr, jest miarą ukazującą nasze człowieczeństwo” – podkreśla Ojciec Święty. Dodaje, że kwestie etyczne powinny być brane pod uwagę od samego początku badań, a także na etapie testowania, projektowania, produkcji, dystrybucji i wprowadzenia na rynek nowych technologii.

Papież zwraca też uwagę, że edukacja w zakresie korzystania z form sztucznej inteligencji powinna mieć na celu przede wszystkim promowanie krytycznego myślenia a także przezwyciężania barier oddzielających ludzi.

Franciszek wskazuje na wyzwania jakie sztuczna inteligencja stawia wobec prawa międzynarodowego. Apeluje do Wspólnoty Narodów, aby podjęła wysiłki na rzecz przyjęcia wiążącego traktatu międzynarodowego, regulującego rozwój i wykorzystanie sztucznej inteligencji.

Ojciec Święty wyraża życzenie, aby jego Orędzie przyczyniło się do tego, „aby postępy w rozwoju form sztucznej inteligencji w ostateczności służyły sprawie ludzkiego braterstwa i pokoju… Pokój jest bowiem owocem relacji, które uznają i akceptują drugiego człowieka w jego niezbywalnej godności, a także owocem współpracy i zaangażowania w dążeniu do integralnego rozwoju wszystkich osób i wszystkich narodów”. Zapewnia o swej modlitwie  „aby szybki rozwój form sztucznej inteligencji nie powiększył zbyt wielu nierówności i niesprawiedliwości już obecnych na świecie, ale przyczynił się do zakończenia wojen i konfliktów oraz złagodzenia wielu form cierpienia, które dotykają rodzinę ludzką. Oby chrześcijanie, wyznawcy różnych religii, oraz mężczyźni i kobiety dobrej woli, zgodnie współpracowali, żeby wykorzystać szanse i sprostać wyzwaniom stawianym przez rewolucję cyfrową, oraz przekazać przyszłym pokoleniom bardziej solidarny, sprawiedliwy i pokojowy świat” – pisze papież na zakończenie swojego Orędzia na 57 Światowy Dzień Pokoju.

W 1968 r. Papież Paweł VI ustanowił 1 stycznia Światowym Dniem Pokoju. Na ten dzień kolejni papieże corocznie kierują do wiernych specjalne orędzie. W dniu tym w liturgii Kościoła czytany jest fragment Pisma św. ze szczególnym błogosławieństwem Bożym: „Niech cię Pan błogosławi i strzeże. Niech Pan rozpromieni oblicze swe nad tobą, niech cię obdarzy swą łaską. Niech zwróci ku tobie swoje oblicze i niech cię obdarzy pokojem” (Lb 6,24-26).

Zobacz także