Gdańsk: 14 tys. artefaktów wykopano na terenie Westerplatte

Kule armatnie i pociski muszkietowe z okresu pruskiego, ceramika, pozostałości walk z 1939 roku odnaleziono podczas 11. etapu badań archeologicznych na półwyspie Westerplatte. Z niemal 14 tys. zabytków ponad 6,3 tys. uznano za przedmioty o dużej wartości i naukowej – podało we wtorek Muzeum II Wojny Światowej.

Badania archeologiczne na półwyspie Westerplatte w Gdańsku były prowadzone na obszarze ponad 1,7 tys. mkw. Prace saperskie połączone z poszukiwaniem zabytków pod nadzorem archeologicznym wykonano na obszarze o powierzchni prawie 25 tys. mkw.

Muzeum podało, że w trackie zakończonego 11. etapu badań pozyskano niemalże 14 tys. zabytków, z których ponad 6,3 tys. uznano za przedmioty o dużej wartości wystawienniczej i naukowej. Są to m.in. kule armatnie i pociski muszkietowe z okresu pruskiego i wojen napoleońskich, ceramika z czasu funkcjonowania kurortu, przedmioty związane z codziennym życiem w okresie Wojskowej Składnicy Tranzytowej (WST) i wrześniowymi walkami. Interesującym odkryciem była drewniana terkotka służąca do ogłaszania alarmu gazowego znaleziona w leju po eksplozji bomby.

>>> Hiszpania: 3 tys. osób na Krajowym Kongresie Powołań

Archeolodzy, badając schrony stanowiska polskiej armaty polowej wz. 1902 kal. 76,2 mm (tzw. putiłówki), znaleźli na ich dnie szczątki czterech osób. Odkryte przy nich przedmioty świadczą o polskim pochodzeniu ofiar, natomiast łuski i pociski wskazują na Niemców jako sprawców. Na podstawie analizy archeologicznej i antropologicznej ustalono, że ofiary zaprowadzono do zagłębionych w ziemi pozostałości po schronach, gdzie wykonano egzekucję, następnie zwłoki zasypano. Z uwagi na okoliczności zbrodni ekshumacja szczątków odbywała się pod nadzorem prokuratora IPN.

Jak podali muzealnicy, znalezienie schronów pozwoliło na dokładne ustalenie lokalizacji stanowiska polskiej armaty polowej i rozpoznanie szczegółów jego konstrukcji.

Archeolodzy przebadali również jeden z lejów po eksplozji bomby lotniczej zrzuconej przez Luftwaffe 2 września 1939 r. Jego zasypisko było wypełnione licznymi przedmiotami. Jak wskazano, są one cenne pod względem naukowym, historycznym i wystawienniczym.

Podczas badań prowadzonych w ramach prac poprzedzających budowę odcinka drogi prowadzącej do budynku elektrowni, odsłonięto ślady pierwszego zagospodarowywania tego rejonu. Prawdopodobnie w latach czterdziestych XIX w., by zatrzymać proces przemieszczania się wydm i zabezpieczyć kanał portowy przed zapiaszczaniem, obszar ten obsadzono roślinnością. Nasadzenia jednak się nie przyjęły i zostały przysypane wydmowym piaskiem. Zarejestrowano również relikty budynków z okresu kurortu i WST oraz odkryto szczątki żołnierza Armii Czerwonej poległego w marcu 1945 r.

W trakcie prac saperskich połączonych z poszukiwaniem zabytków pod nadzorem archeologicznym zarejestrowano pozostałości ogrodzenia oddzielającego strefę kolejową od ściśle strzeżonej wojskowej strefy WST. Zlokalizowano także miejsce, w którym polscy obrońcy doprowadzili do eksplozji cysterny wypełnionej łatwopalnym benzolem, udaremniając niemiecki plan podpalenia Składnicy.

W trakcie prac zlokalizowano i przekazano do zneutralizowania 356 przedmiotów wybuchowych i niebezpiecznych pochodzenia wojskowego: pociski artyleryjskie kal. 20–88 mm, pocisk rakietowy kal. 150 mm, granaty ręczne i moździerzowe oraz elementy amunicji strzeleckiej.

Muzeum podało, że badania trwały od 10 maja do 7 listopada 2024 r. Zapowiedziano, że na początku wiosny ruszy kolejny – 12. etap badań archeologicznych na Westerplatte.

Badania archeologiczne na terenie półwyspu Westerplatte prowadzone są od 2016 roku. W ramach poprzednich badań szczegółowo przebadano obszar ponad 7,5 tys. m kw. i oczyszczono z materiałów wybuchowych i niebezpiecznych ponad 13,5 ha.

>>> Hiszpania: Polacy kupili w 2024 r. rekordową liczbę nieruchomości

Przeprowadzono również nadzór archeologiczny nad budową cmentarza Żołnierzy Wojska Polskiego, modernizacją i przystosowaniem budynku byłej elektrowni Wojskowej Składnicy Tranzytowej do celów wystawienniczych oraz nad budową punktu obsługi ruchu turystycznego w części w granicach WST.

W efekcie pozyskano ponad 82 tys. zabytków, w tym 32 tys. artefaktów o dużej wartości historycznej, ekspozycyjnej i naukowej, obrazujących burzliwą historię półwyspu od połowy XVII do XX w. Znaczną część pozyskanego zbioru stanowią przedmioty związane ze służbą żołnierzy polskich na Westerplatte i walkami prowadzonymi w trakcie obrony Wojskowej Składnicy Tranzytowej.

W 2019 r. w trakcie badań odnaleziono mogiły dziewięciu polskich żołnierzy. Część z nich zginęła w zbombardowanej 2 września 1939 r. przez Luftwaffe wartowni nr 5, pozostali polegli w innych częściach półwyspu. Współpraca Muzeum II Wojny Światowej z Pomorskim Uniwersytetem Medycznym w Szczecinie oraz z pionem śledczym Instytutu Pamięci Narodowej w Gdańsku zaowocowała genetyczną identyfikacją siedmiu osób.

W 2022 r. zorganizowano uroczystości pogrzebowe, w trakcie których obrońcy WST spoczęli na nowym cmentarzu Żołnierzy Wojska Polskiego na Westerplatte.

Zobacz także