Jak działa Instytut Statystyki Kościoła Katolickiego?

W ostatnią niedzielę października we wszystkich kościołach w Polsce, podczas każdej mszy odprawianej tego dnia miało miejsce doroczne badanie niedzielnych praktyk religijnych (dominicantes i communicantes), czyli liczenie katolików zobowiązanych do uczestniczenia w mszy św. i przystępujących do komunii św. Liczenie wiernych w Polsce odbywa się tradycyjnie w jedną z niedziel października.

Co roku za przeprowadzenie tego badania odpowiada Instytut Statystyki Kościoła Katolickiego SAC im. ks. Witolda Zdaniewicz, który jest najstarszym w Polsce, samofinansującym się ośrodkiem naukowym prowadzącym badania w zakresie religijności, katolicyzmu i jego społecznych kontekstów.

Instytut Statystyki Kościoła Katolickiego SAC został założony w 1972 r. przez Stowarzyszenie Apostolstwa Katolickiego (Księża Pallotyni) jako Zakład Socjologii Religii. Twórcą i pierwszym dyrektorem instytutu był ks. prof. Witold Zdaniewicz. To w znacznej mierze dzięki jego pracy naukowej i systematycznemu zaangażowaniu mógł powstać i rozwijać się Instytut jako niezależna jednostka naukowo-badawcza. Od samego początku dzięki najnowocześniejszym narzędziom Instytut prowadził badania socjograficzne oraz współpracował z twórcami socjologii religii w Polsce, przede wszystkim ks. prof. Władysławem Piwowarskim, jak również ks. prof. Januszem Mariańskim. W 1976 r. instytut zorganizował pierwszy w Polsce zjazd socjologów religii, a od 1991 instytut prowadzi ogólnopolskie badania religijności, powtarzane co kilka lat.

>>> Działalność Kościoła pozytywnie ocenia 48% Polaków – to więcej niż pół roku temu

W 1993 r. Zakład Socjologii Religii przekształcił się w Instytut Statystyki Kościoła Katolickiego SAC. W tym samym roku w Sekretariacie Episkopatu Polski podpisane zostało porozumienie z Głównym Urzędem Statystycznym od tej pory Instytut podejmuje się badań Kościoła katolickiego na potrzeby statystyki publicznej.

Dorobek Instytutu na polu socjologii religii i statystyki jest bardzo bogaty. Instytut wydaje spisy parafii, spisy duchowieństwa oraz mapy. Organizuje konferencje naukowe poświęcone religijności. Wydaje ponad 100 publikacji naukowych. Uczestniczy w międzynarodowym projektach badawczych. W 2011 roku Instytut włącza się w prace metodologiczne przygotowujące Narodowy Spis Powszechny, w którym po raz pierwszy od 1938 roku uwzględniono pytanie o wyznanie. W roku 2012 w instytucie powstaje Zespół Innowacji Pastoralnych wykorzystujący badania społeczne w dziedzinie teologii pastoralnej i współpracujący z Wydziałem Teologicznym Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie.

>>> Coraz mniej zakonników i księży, ale stałych diakonów i świeckich misjonarzy przybywa [STATYSTYKI]

Od 2015 r. instytut organizuje seminarium metodologiczne poświęcone edukacji religijnej. Jednym z gości seminarium była prof. Margaret Archer. W 2018 r. prowadzi pierwsze w Polsce badanie problemu wykorzystywania seksualnego a w 2020 innowacyjne badanie komunikacji na temat seksualności. W 2022 r. ISKK obchodził jubileusz 50-lecia istnienia i z tej okazji zorganizował międzynarodową konferencję na temat wyzwań katolicyzmu we współczesnym świecie.

Instytut współpracuje z zagranicznymi ośrodkami badawczymi z Europy, Stanów Zjednoczonych i Australii. W 2020 nawiązał współpracę z Centrum Badań Apostolskich przy Uniwersytecie Georgetown w Waszyngtonie. W 2021 i 2022 włącza się aktywnie w opracowanie polskiej syntezy Synodu Powszechnego zainicjowanego przez Papieża Franciszka oraz uczestniczy w seminarium przygotowującym metodologię synodu organizowanym przez Sekretariat Synodu Stolicy Apostolskiej. W 2023 uczestniczy w Nairobii (Kenya) w seminarium inicjującym globalną sieć ośrodków badawczych katolicyzmu.

>>> Na świecie pracuje 1883 misjonarzy z Polski [STATYSTYKI]

W ciągu pięćdziesięciu lat istnienia instytut uczestniczył w budowaniu samoświadomości przemian społeczno-kulturowych w Polsce. Skupia wielu wybitnych socjologów i badaczy. Dorobek naukowy ISKK można określić jako lubelsko-warszawską szkołę socjologii religii. Zasięgiem swych badań stanowi ona jeden z większych ośrodków badań religii w Europie.

Coroczne badania uczestnictwa w praktykach niedzielnych zyskują ogólnopolski rozgłos będąc cytowanymi we wszystkich krajowych mediach. Dane publikowane przez ISKK są też cytowane przez media światowe takie jak choćby Washington Post, Al-Jazeera, New York Times.

Ostatnim opublikowanym przez ISKK raportem były dane na temat uczestnictwa uczniów w lekcjach religii, wskazujące, że na te lekcje uczęszcza wciąż ponad 80% uczniów.

Instytut finansuje się dzięki wykonywaniu zadań komercyjnych a także wsparciu czytelników, od niedawna można wspierać jego działania w serwisie Patronite, do czego zachęcamy: www.patronite.pl/iskk.

Zobacz także