Jak działa watykańska dyplomacja w czasie sede vacante?

Pogrzeb papieża Franciszka, a także planowane wcześniej wizyty przywódców państw, pomimo wakatu na Stolicy Piotrowej nie wpłynęły znacząco na aktywność dyplomacji watykańskiej – zauważa dziennikarz agencji ACI Stampa, Andrea Gagliarducci. Przypomina, że wydarzeniem szczególnym było spotkanie prezydentów USA, Donalda Trumpa i Ukrainy Wołodymyra Zełenskiego.

Wizyta prezydenta Turcji

29 kwietnia odwiedził Watykan prezydent Turcji Recep Tayyip Erdoğan i spotkał się z kardynałem Kevinem J. Farrellem, kamerlingiem Świętego Kościoła Rzymskiego. Odpowiada on za zarządzanie sprawami aktualnymi Stolicy Apostolskiej i dobrami doczesnymi Kościoła, choć nie może prowadzić działalności dyplomatycznej. W sekretariacie stanu za załatwianie spraw bieżących odpowiedzialni są arcybiskup Paul Richard Gallagher, sekretarz ds. stosunków z państwami, oraz arcybiskup Edgar Pena Parra, substytut ds. ogólnych.

Erdoğan planował również wizytę w Watykanie, aby omówić podróż papieża do Turcji, do Nicei, z okazji 1700. rocznicy pierwszego soboru powszechnego. Podróż ta nigdy nie została ogłoszona przez Stolicę Apostolską, ale w dniu hospitalizacji papieża Franciszka, 14 lutego, w Turcji przebywała delegacja watykańska, która miała rozpocząć ustalenia logistyczne dotyczące podróży, która miała odbyć się między 24 a 26 maja. Prezydent Turcji zgodził się również, aby papież nie zatrzymywał się w Ankarze, w celu odwiedzenia pałacu prezydenckiego i spotkania z władzami kraju. Podróż prawdopodobnie się odbędzie, ale nie bezpośrednio po wyborze nowego papieża. Znamienne jest to, że prezydent Turcji chciał mimo wszystko zatrzymać się, aby spotkać się z kamerlingiem, który obecnie pełni funkcję regenta.

>>> Kardynałowie: potrzebny doktor Kościoła, papież z Afryki lub Azji, Superman

Spotkanie Trumpa i Zełenskiego

Do historii przejdzie obraz prezydenta Ukrainy Zełenskiego i prezydenta USA Trumpa siedzących naprzeciwko siebie w Bazylice św. Piotra i rozmawiających ze sobą. Z pewnością to zdjęcie i ta sytuacja nie byłyby możliwe, gdyby nie porozumienie między wszystkimi stronami, a zwłaszcza zaangażowanie Stolicy Apostolskiej. O tym zaangażowaniu mówił ambasador Ukrainy przy Stolicy Apostolskiej Andrij Jurasz w poście na Facebooku, w którym między innymi nazywa Parolina sekretarzem stanu (chociaż nim nie jest, dopóki nowy papież nie mianuje go ponownie) i o. Sapienzę szefem Domu Papieskiego (ale formalnie jest on regentem, nie ma w tej chwili prefekta Domu Papieskiego).

Oprócz kard. Parolina i o. Sapienzy, Jurasz podziękował również ks. prał. Javierowi Domingo Fernándezowi Gonzálezowi, szefowi protokołu Sekretariatu Stanu, za „szczerą pomoc w przygotowaniu i organizacji historycznego wydarzenia”.

Z kręgów watykańskich dochodzą głosy o stałych osobistych i bezpośrednich kontaktach między Andriejem Jermakiem, szefem biura prezydenta Zełenskiego i „super doradcą” prezydenta, a kardynałem Parolinem. Zdaniem źródeł na które powołuje się Gagliarducci, Jermak miał nalegać na gotowość Stolicy Apostolskiej do pełnienia roli platformy pokojowej.

Zauważono, iż na pogrzeb papieża Franciszka Zełenski przybył tuż przed Trumpem i rozmawiał z prezydentem Francji Emmanuelem Macronem oraz premierem Wielkiej Brytanii Starmerem, po czym pozostał sam na sam z Trumpem na rozmowę w cztery oczy. Przy Bramie Modlitwy przywódców powitał kardynał Parolin, również w sposób całkowicie nieformalny, ponieważ nie pełni on żadnych formalnych funkcji w Watykanie. Niektórzy powołują się na precedens obecności kardynała Angelo Sodano, ówczesnego sekretarza stanu, który powitał przywódców z całego świata podczas pogrzebu Jana Pawła II w 2005 roku. Jednak Sodano był wówczas wicedziekanem Kolegium Kardynalskiego, a zatem pełnił funkcję, która uzasadniała jego obecność.

Spotkanie Parolin – Zełenski

Zełenski i kard. Parolin spotkali się i rozmawiali. Nie doszło do tego podczas pogrzebu papieża Franciszka, ale później, w Sekretariacie Stanu. Poinformowała o tym ukraińska Prawda wieczorem 26 kwietnia, wraz z innymi wiadomościami dotyczącymi rozmów, które Zełenski przeprowadził z innymi przywódcami, takimi jak premier Włoch Giorgia Meloni i prezydent Francji Emmanuel Macron. Również komunikat Zelenskiego traktuje spotkanie jako dwustronne. „W trakcie naszej rozmowy – czytamy – zwrócono szczególną uwagę na drogę do sprawiedliwego i trwałego pokoju oraz wysiłki Ukrainy, Stanów Zjednoczonych i Europy na rzecz ustanowienia całkowitego i bezwarunkowego zawieszenia broni”. Ukraina „podziękowała za poparcie prawa Ukrainy do samoobrony i zasady, zgodnie z którą nie można narzucać warunków pokoju krajowi będącemu ofiarą”, oraz dała do zrozumienia, że oczekuje, iż „Stolica Apostolska będzie nadal przyczyniać się do zjednoczenia międzynarodowych wysiłków na rzecz osiągnięcia pokoju, powrotu z Rosji deportowanych ukraińskich dzieci i uwolnienia jeńców”. Te informacje świadczą o nieustannym zaangażowaniu Stolicy Apostolskiej. Zełenski poinformował również, że spotkał się z kardynałem Zuppim.

Białoruska opozycja na pogrzebie papieża

Wśród gości pogrzebu papieża Franciszka, ale nie w gronie delegacji, znalazł się również Dzianis Kuczynski, doradca Swiatłany Cichanouskiej, przywódczyni białoruskiej opozycji na wygnaniu. Obecność ta jest trudna do zrozumienia, biorąc pod uwagę, że Białoruś ogłosiła niedawno otwarcie ambasady przy Stolicy Apostolskiej – wcześniej ambasador był oddelegowany do Ministerstwa Spraw Zagranicznych – a ambasador desygnowany, Jury Ambrazewicz, wraz z chargé d’affaires Kiryłem Piatrouskim, wschodził w skład delegacji Białorusi pod przewodnictwem przewodniczącego parlamentu Igora Sergeenko. Zapewne zaproszenie do przedstawicieli białoruskiej opozycji nie wyszło ze strony Sekretariatu Stanu – uważa Gagliarducci.