Jak wygląda świętowanie Wielkanocy na Malcie?

Wielkanoc na Malcie to połączenie świętowania religijnego z ulicznym festynem. Ulicami przechodzą kolorowe procesje. Ich uczestnicy przebrani za pokutników i postaci biblijne niosą pasyjne figury.

Podróżniczka i autorka bloga Agata Ślusarczyk powiedziała PAP, że podstawowa różnica między polskimi i maltańskimi obchodami Wielkanocy polega na tym, że Polacy świętują w domach, a Maltańczycy na ulicach. Przypomniała, że maltańskie fiesty, czyli barwne, radosne, lokalne święta organizowane na cześć świętego danej parafii w 2023 r. trafiły na listę dziedzictwa niematerialnego UNESCO.

Obchody Wielkiego Tygodnia rozpoczynają się w piątek przed Niedzielą Palmową. Na całej Malcie odbywają się uroczyste procesje ku czci Matki Bożej Bolesnej, zwanej Id-Duluri. Figura Maryi z sercem przebitymi mieczem, stojącej pod krzyżem Chrystusa niesiona jest ulicami miast.

>>> Przewodnik po Wielkim Tygodniu [INFOGRAFIKA]

„W procesjach uczestniczą tłumy wiernych. Tradycyjnie część pielgrzymów idzie boso lub z nogami zakutymi w kajdany” – powiedziała Ślusarczyk. Dodała, że najliczniejsza i jednocześnie najstarsza procesja ku czci matki Bożej Bolesnej wyrusza co roku z kościoła franciszkańskiego Ta’ Gieżu w Valletcie. Według Ślusarczyk obchody Niedzieli Palmowej na Malcie niewiele różnią się od polskich. W kościołach święcone są liście palmowe i gałązki oliwne. Wyróżnikiem są barwne inscenizacje triumfalnego wjazdu Chrystusa do Jerozolimy, które organizują lokalne grupy teatralne.

Najbardziej znaczące różnice widać od Wielkiego Czwartku. „W maltańskich miastach atmosferę Wielkiego Tygodnia widać na każdym kroku. Na kościołach i budynkach użyteczności publicznej pojawiają się pasyjne iluminacje, przed kościołami ustawiane są wielkie krzyże ze zniczy. Maltańczycy dekorują również swoje domy, wywieszając na balkonach żałobne kiry w kolorach czarnym, fioletowym albo bordowym” – wymieniła.

Przekazała, że w kościołach, kaplicach i w budynkach użyteczności publicznej, a także w prywatnych garażach lub przydomowych ogródkach wystawiane są wirje – miniaturowe inscenizacje upamiętniające ostatnią wieczerzę lub inne sceny pasyjne, np. modlitwę Jezusa w Ogrodzie Oliwnym, zdradę Judasza czy zaparcie się Piotra Apostoła. Ślusarczyk dodała, że zmienia się także wnętrze kościołów, w których ustawiane są wielkie figury pasyjne, które później niesione będą w procesjach.

Po tradycyjnej wielkoczwartkowej liturgii Wieczerzy Pańskiej Maltańczycy rozpoczynają tradycyjną pielgrzymkę siedmiu wizyt. „Po zakończeniu mszy nikt nie idzie do domu, ale całe rodziny wyruszają na pielgrzymkę do siedmiu kościołów. Wierni mają ze sobą specjalne modlitewniki, w których opisanych jest siedem etapów męki Jezusa Chrystusa – od modlitwy w Ogrójcu po ukrzyżowanie Chrystusa i zdjęcie z krzyża Jego ciała. To trochę taka nasza droga krzyżowa, tylko przeżywana po maltańsku, a więc głośno i we wspólnocie” – wyjaśniła Ślusarczyk.

Przypomniała, że tradycja siedmiu wizyt dotarła na Maltę z Rzymu, gdzie zapoczątkował ją w 1553 r. święty Filip Neri, który w Wielki Piątek miał zwyczaj odwiedzać siedem najważniejszych bazylik w Wiecznym Mieście.

>>> Modlitwy za wstawiennictwem św. Filipa Neri

W Wielki Czwartek maltańskie kościoły otwarte są do późnych godzin nocnych, a odwiedzający je ludzie nie tylko modlą się w skupieniu, jak w Polsce np. w czasie Wielkiej Soboty, ale także spotykają się i rozmawiają ze sobą.

„Po odwiedzeniu siedmiu kościołów nikt nie idzie spać. Rodziny udają się na uroczystą kolację spożywaną najczęściej w restauracji” – stwierdziła. Dodała, że w czasie Wielkanocy jedzony jest tradycyjny chleb apostołów, czyli pieczywo w kształcie pierścienia nadziewane dwunastoma orzechami.

Wielki Piątek jest dla Maltańczyków dniem wolnym od pracy. Aby podkreślić żałobny charakter tego dnia, maltańskie flagi opuszczane są do połowy masztów. W kościołach milkną dzwony, słychać za to tradycyjne orkiestry, które grają żałobne pieśni.

Wieczorem ulicami miast przechodzą barwne procesje pokutne, których tradycja sięga XVI w. Najstarsza organizowana jest w Valletcie, jednak równie liczne pochody idą ulicami wielu miast. „Mimo pokutnego charakteru procesje są głośne i kolorowe. Uczestnicy przebierają się w postaci z Biblii, na przykład za Mojżesza, za faraona, rzymskich legionistów czy Piłata. W niektórych parafiach organizowane są inscenizacje Męki Pańskiej” – powiedziała. W procesjach niesione są figury przedstawiające umęczonego Chrystusa.

W Niedzielę Zmartwychwstania Pańskiego najważniejszym wydarzeniem są radosne procesje rezurekcyjne odbywające się po porannej mszy. W centrum procesji jest figura zmartwychwstałego Chrystusa niesiona przez kilku mężczyzn.

„Procesje odbywają się we wszystkich parafiach, jednak tylko w niektórych są tzw. biegnące procesje. Oznacza to, że mężczyźni niosący figurę kilkakrotnie zrywają się do biegu i biegną z nią przez kilkadziesiąt metrów. Chcą w ten sposób dać wyraz ogromnej radości z tego, że Chrystus zmartwychwstał i wyzwolił ludzi z grzechów, a także podkreślić sam moment zmartwychwstania” – zaznaczyła.

Kiedy mężczyźni biegną z figurą, reszta uczestników procesji bije brawa, rozbrzmiewają dzwony kościelne, a z okien sypie się confetti. Na całej Malcie odbywa się około 25 procesji rezurekcyjnych, z czego biegnące procesje organizowane są w 11 parafiach. Jedna z najstarszych biegnących procesji odbywa się co roku w miejscowości Bormla – figura niesiona podczas tej procesji ma ponad 200 lat.

Ślusarczyk podkreśliła, że przez cały Wielki Tydzień maltańskie restauracje są pełne gości. „Świętują nie tylko Maltańczycy, ale także turyści, którzy coraz częściej Wielkanoc spędzają na wyspie. W dni postne na stołach królują ryby i owoce morza” – powiedziała Ślusarczyk. Dodała, że w Wielkanoc Maltańczycy jedzą dania z jagnięciny, a na deser podawane są figolle, czyli ciasteczka z masy migdałowej pokryte kolorowym lukrem w kształcie serc, króliczków czy jajek.

Zobacz także