Jak wygrać wojnę z lękiem i stratą? Trzy lata pomocy Caritas w Ukrainie

Skrzywdzeni ludzie, stracone nadzieje, pustka po tych, którzy odeszli. Wojna w Ukrainie trwa i wyzwaniem nie jest już tylko przetrwanie, ale i to, jak mieszkańcy będą dalej żyć. Caritas niesie pomoc ludziom dotkniętym konfliktem zbrojnym. Zmienia się forma pomocy: dzisiaj najważniejsze jest wsparcie psychologiczne, leczenie traum i odbudowa społeczeństwa, które każdego dnia mierzy się z traumami i konsekwencjami wojny.

Jakie są skutki wojny?

• 40 słów 5-latka: u dzieci stres wojenny zatrzymuje mowę; 

• blisko 100 tysięcy – liczba amputacji w Ukrainie już w 2023 r. osiągnęła poziom zbliżony do I wojny światowej – w konsekwencji ludzi dotyka niepełnosprawność, wymagają rehabilitacji i specjalistycznej pomocy; 

• przynajmniej co 10 osoba w Ukrainie to weteran wojenny – pozostają bez środków do życia, wymagają opieki i wsparcia psychologicznego, mają problemy z adaptacją do życia i znalezieniem pracy; 

• 11% ukraińskiej armii stanowią kobiety – to jeden z najwyższych wskaźników na świecie, a ich rola w odbudowie relacji społecznych jest kluczowa; 

• w 2024 r. Caritas Polska we współpracy z Caritas-Spes otworzyła w Ukrainie 4 Centra Pomocy Rodzinom – pomagają odbudować poczucie bezpieczeństwa i wspólnoty; 

• program Rodzina Rodzinie prowadzony we współpracy z Caritas-Spes w Ukrainie – 3451 rodzin znajdujących się w najtrudniejszej sytuacji otrzymało od 2022 roku pomoc finansową, aby zaspokoić najpilniejsze potrzeby; najczęściej to leki i żywność.

>>> Kard. Matteo Zuppi spotkał się z ukraińskimi kobietami, których bliscy są w rosyjskiej niewoli

Zawsze chodzi o człowieka  

Caritas Polska w ramach polskiej współpracy rozwojowej Ministerstwa Spraw Zagranicznych prowadzi w Ukrainie 4 Centra Pomocy Rodzinom: w Charkowie, Odessie, Winnicy i Żytomierzu. Partnerem realizującym działania jest Caritas-Spes. 

– Pracują tam psycholodzy, pedagodzy i terapeuci szkolni, którzy mieli doświadczenie z pracą z ludźmi dotkniętymi konfliktem zbrojnym. Z pomocy każdego z Centrów korzysta około stu rodzin. Każde Centrum to również świetlica dla dzieci i młodzieży – mówi Ireneusz Krause, zastępca Dyrektora Caritas Polska – Wsparcie psychologiczne, chociaż często konieczne, nie jest oczywistą potrzebą i nie jest łatwo dostępne. My wypełniamy tę lukę. 

– Dzieci od trzech lat np. w Charkowie nie mają szkół, nie chodzą do przedszkoli i to jest dla nas najważniejsze wyzwanie – mówi Lilla Dudko, koordynator Centrum Wsparcia Rodzin w Charkowie. – Przyszedł do nas 5-letni chłopiec i wypowiadał tylko 40 słów, po półrocznej pracy z logopedą zaczął mówić – dodaje.  

– Musimy działać systemowo. Jeśli ojciec jest na wojnie, a matka musi zająć się domem, nie tylko zapewniając byt, ale też poczucie bezpieczeństwa, sama będąc w lęku, to pomoc psychologiczna dla samego dziecka nie wystarcza. Dziecko zawsze patrzy na rodzica, na jego zachowanie i wyczuwa jego strach – dodaje Olena Kava, kierownik ds. programowych Caritas-Spes.  

Wojna pozostawiła po sobie mnóstwo rodzin w żałobie, które muszą poradzić sobie ze stratą, budując jednocześnie nowe życie w trudnej rzeczywistości. One także dostają wsparcie w Centrach Wsparcia Rodzin, gdzie mogą wspólnie przeżywać ten trudny czas.  

– Spędziliśmy z Miszą czternaście, pięknych lat, mamy dzieci. Wszystko co sobie zaplanowaliśmy spełniło się. Teraz muszę radzić sobie sama, psychicznie jest bardzo ciężko. Dzięki warsztatom w Centrum Caritas mogę poukładać swoje emocje, przelać je na papier. Trzymam się myśli, że wojna się skończy, a śmierć tylu ludzi nie pójdzie na marne – mówi Anastasia, wdowa po żołnierzu, który zginął na froncie.  

Duchy wojny  

Co z tymi, którzy wrócili z frontu i muszą na nowo zaadaptować się do życia w cywilu?  

– Trudne są powroty do rodzin, wielu z nas mierzy się z zespołem stresu pourazowego. Ja również miewam ciężkie chwile, wojna mnie zmieniła – mówi Ruslan, weteran, który walczył m.in. w Buczy i Irpieniu. Pojechał na wojnę, choć razem z rodziną mieszkał w Warszawie od kilku lat. 24 lutego 2022 r. spakował plecak i ruszył do Kijowa.  

W Ukrainie, Caritas Polska niesie też pomoc w ramach programu „Rodzina Rodzinie”. Od początku działań w 2022 roku wsparcie finansowe trafiło do 3451 najbardziej potrzebujących rodzin. Dzięki tej pomocy mogą przetrwać. Jest to szczególnie ważne dla rodzin wewnętrznie przesiedlonych, które często nie mają do czego wracać. Jak pokazują badania Caritas, środki te najczęściej są wykorzystywane na lekarstwa oraz żywność.  

Walczyć o siebie, nie przeciw komuś 

Po trzech latach wciąż trwającej wojny, Ukraina nie tylko walczy, ale też próbuje żyć. Caritas chce pomagać w odbudowie tego życia. 

– Odbudowa Ukrainy to nie tylko kwestia murów i infrastruktury, ale przede wszystkim odbudowa ludzi – ich poczucia bezpieczeństwa, stabilizacji i szans na normalne życie. Ukraina potrzebuje nie tylko końca wojny, ale przede wszystkim ludzi, którzy będą chcieli w niej zostać i ją przywrócić do normalności. Niesienie nadziei że to się uda, postrzegamy jako element misji Caritas. – podsumowuje Ireneusz Krause, Zastępca Dyrektora Caritas Polska. 

Więcej informacji o działalności Caritas na rzecz Ukrainy – na stronie caritas.pl.   

Caritas to największa organizacja dobroczynna w Polsce. Pomaga setkom tysięcy potrzebujących w kraju i za granicą. Struktura Caritas w Polsce składa się z Caritas Polska, która pełni funkcję koordynatora projektów ogólnopolskich i zagranicznych, oraz z 44 Caritas diecezjalnych, które niosą bezpośrednią pomoc potrzebującym na terenie danej Diecezji. Caritas Polska jest także częścią sieci Caritas Internationalis i Caritas Europa.

Caritas Polska działa w oparciu o standardy zarządzania Caritas Internationalis. Dba o przejrzystość finansową. Potwierdza to wzorcowa ocena sprawozdania finansowego Caritas (10/10 pkt), które przeprowadziła firma audytorska Grant Thornton. Działalność Caritas Polska jest w pełni transparentna. Finanse we wszystkich obszarach podlegają badaniu przez audytorów wyznaczonych przez darczyńców instytucjonalnych oraz niezależnego biegłego rewidenta, opiniującego coroczne sprawozdania finansowe Caritas Polska

Zobacz także