Jakie znaczenie dla Żydów ma Ziemia Święta?

Ziemia. To słowo, które ma ogromne znaczenie dla Izraelitów. Ziemia to, obok potomstwa, jeden z najważniejszych elementów, które towarzyszą przymierzu zawartemu między bogiem a patriarchami. Bóg w Torze dał nam bardzo konkretne obietnice ziemi. Przypatrzmy się kilku biblijnym tekstom podejmującym ten temat – pisze Szymon Zadumiński, podrabin gminy żydowskiej w Poznaniu.  

Księga Bereszit (Księga Rodzaju) – Awram (Abraham) 

Bóg był bardzo wymagający dla naszych praojców, otrzymywali oni od Niego niełatwe zadania. Pierwszym z nich był Awraham. Patriarcha usłyszał od Pana, że ma zostawić swój dom, opuścić rodzinę i pójść do miejsca, które wskaże mu Bóg. Szalone zadanie, irracjonalne. Ale Awraham postanowił zaryzykować i podjął się realizacji Bożego planu.   

Powiedział Bóg do Awrama: Idź dla siebie z twojego kraju, od twoich krewnych i z domu twojego ojca do ziemi, którą ci pokażę. Uczynię cię wielkim narodem, będę ci błogosławił i uczynię twoje imię wielkim, i ty będziesz błogosławieństwem. Będę błogosławił tym, którzy cię błogosławią, a tych, którzy cię przeklinają – przeklnę (Bereszit 12:1 -12:3).

(…) i przybyli do ziemi Kanaan. Awram przeszedł przez ziemię, aż do miejscowości Szechem, do dębu More. Byli wtedy w tej ziemi Kanaanici. Objawił się Bóg Awramowi i powiedział: Twojemu potomstwu dam tę ziemię. I Awram zbudował tam ołtarz dla Boga, który mu się objawił (Bereszit 12:5 – 12:7).

Po tym, jak Lot oddzielił się od Awrama, Bóg powiedział do Awrama: Rozejrzyj się z tamtego miejsca, gdzie jesteś, spójrz – na północ, na południe, na wschód i na zachód, bo całą tę ziemię, którą widzisz, dam na zawsze tobie i twojemu potomstwu. Uczynię twoje potomstwo jak proch ziemi – jeśli człowiek będzie mógł przeliczyć proch ziemi, to twoje potomstwo też będzie mogło być policzone. Wstań, przejdź tę ziemię wzdłuż i wszerz! Bo tobie ją dam. Zwinął Awram namiot, poszedł i osiadł pośród dębów Mamre, które są w Hebronie, i zbudował tam ołtarz Bogu (Bereszit 13:14 – 13:18).

Nie ma w nas nic niezwykłego 

Awraham, Icchak (Izaak) i Jakow (Jakub) żyli w Ziemi Świętej. Jednak potem Izraelici znaleźli się w niewoli egipskiej. Przez 400 lat przebywali poza swoją ziemią. Weszli do niej ponownie po 40 latach wędrówki przez pustynię. Doprowadził ich tam Mosze (Mojżesz). Sam jednak nie wszedł do tej ziemi. Izraelitów do Ziemi Obiecanej wprowadził Jehoszua (Jozue). Wiele komentarzy podkreśla fakt, że Izraelici nie otrzymali tej ziemi przez swoje zasługi – ale właśnie przez wzgląd na praojców. Na obietnice, które złożył im Bóg. Dostajemy tę ziemię, choć nie jesteśmy narodem „aniołów”. Możemy wysnuć wniosek, że gdyby nie nasi praojcowie, to nie byłoby tak oczywiste, czy właśnie te ziemię otrzymamy. Musimy pamiętać, że po wyjściu z Egiptu, w czasie 40 lat drogi, nasz naród wielokrotnie upadał – moralnie i duchowo. Zwątpiliśmy w Moszego – „pasterza Boga”. Zwątpiliśmy w samego Stwórcę i podważyliśmy sens Jego wyroków. Nie chcę nawet wspominać o zawiści i nienawiści brata do brata…Taka była cała ta droga. Wydarzenia opisane na kartach Tory pokazują nasze niegodne zachowanie. Uświadamiają nam, że w naszym narodzie nie ma nic wyjątkowego. Jesteśmy, jak wszyscy inni, zdolni do zła. „Wyjątkowości” dodaje nam dopiero Boże wybranie; Tora, którą podarował nam Bóg i płynąca z tego tekstu mądrość. Bez tego jesteśmy zwykłym narodem – jak każdy inny na świecie.  

W tym dniu Bóg zawarł przymierze z Awramem, mówiąc: Twojemu potomstwu dałem tę ziemię od rzeki egipskiej do wielkiej rzeki – Eufrat. Ziemie Keninitów, Kenizytów, Chitytów, Peryzytów, Refaitów, Emorytów, Kanaanitów, Girgaszytów i Jebusytów (Bereszit 15:18 – 15:21).  

Księga Bereszit – Icchak 

I powiedział Bóg: Proszę, weź twojego syna. Twojego jedynego. Tego, którego kochasz. Icchaka. I idź do ziemi Morija*, i złóż go tam na ofiarę, na jednej z gór, którą ci wskażę.(…) Przysięgam na Siebie Samego – powiedział Bóg – dlatego, że uczyniłeś tę rzecz i nie odmówiłeś swojego syna, swojego jedynego, z pewnością cię pobłogosławię i bardzo pomnożę twoje potomstwo, jak gwiazdy na niebie i jak piasek na brzegu morza. I twoje potomstwo odziedziczy bramę swoich wrogów. Będą błogosławione przez twoje potomstwo wszystkie narody ziemi, ponieważ posłuchałeś Mojego głosu. Wrócił Awraham do swoich pomocników, wstali i poszli razem do Beer Szewy. I Awraham osiadł w Beer Szewie (Bereszit 22:2 – 22:19). 

Obietnicę ziemi usłyszał także Icchak, syn Awrahama i Sary, który sam w sobie także jest spełnieniem obietnicy Boga – tej o potomstwie Awrahama. Jednak zanim Icchak usłyszy obietnicę, jego ojciec kupuje znajdującą się w Hebronie grotę Machpela. To ważny, z punktu widzenia naszego prawa do tej ziemi, akt. 

Niech da mi grotę Machpela, która jest jego, tę która jest na skraju pola. Niech mi ją da w waszej obecności, za pełną cenę, na grób w posiadanie.(…) Dałem ci pole. I grotę, która jest na nim, dałem ci; na oczach synów mojego narodu dałem ją tobie. Pochowaj swoją zmarłą! (…) Raczej ty mnie posłuchaj, dam pieniądze na pole, weź je ode mnie i pochowam tam moją zmarłą. A Efron odpowiedział Awrahamowi: Mój Panie, posłuchaj mnie, pomiędzy mną a tobą ziemia warta czterysta srebrnych szekli – cóż to jest? Pochowaj swoją zmarłą. Awraham posłuchał Efrona i odważył Awraham Efronowi cenę, o której mówił, wobec słuchających synów Cheta, czterysta srebrnych szekli wartości obiegowej. Pole Efrona, na którym była Machpela, naprzeciw Mamre; pole i grota, która była na nim, i wszystkie drzewa dookoła, które były na polu w obrębie jego granic, stały się własnością Awrahama, nabytą w obecności synów cheta, przy wszystkich wchodzących w bramę jego miasta. Potem Awraham pochował swoją żonę Sarę w grocie pola Machpela, naprzeciw Mamre, to jest Hebronu, w ziemi Kanaan. Pole i grota, która była na nim, przeszły od synów Cheta w posiadanie Awrahama jako miejsce na grób (Bereszit 23:9 – 23:20). 

Cenna jest postawa Awrahama! Świat wyglądałby zupełnie inaczej, gdyby każdy człowiek chciał robić interesy tak, jak czynił to Awraham. Byłby to lepszy świat. Nasz praojciec nie chciał otrzymać tej ziemi w darze. Nalegał, przy świadkach, by mógł ją kupić! I to za pełną cenę! Awraham umarł po ślubie Icchaka z Riwką (Rebeką). Pochowano go właśnie w grocie Machpela, obok jego żony Sary. Patriarcha spoczął w miejscu, które nie tylko przez Boże wybranie, ale przez akt własności (przez zakup), należało do niego. 

*Morja to wzgórze w Jerozolimie, na którym stały obie świątynie. 

Zobacz także