Jubileusze 2025 i 1700 roku – naznaczone sede vacante

Jubileusz 1700 r. był – podobnie jak obecny – naznaczony śmiercią papieża. Innocenty XII zmarł 27 września, przed końcem ogłoszonego przez siebie Roku Świętego. Pamiątką tego wydarzenia jest moneta przechowywana w gablocie z medalami Biblioteki Watykańskiej: w centrum znajduje się gołębica Ducha Świętego z wersetem z Ewangelii Jana: „Nie zostawię was sierotami”.

Istnieje wiele podobieństw między sede vacante, którego Kościół doświadcza obecnie, a tym z 1700 roku. Już wtedy obchodzono jubileusz: zwołał go Innocenty XII, który, chory na podagrę – chorobę reumatyczną – nie uczestniczył w obrzędzie otwarcia Drzwi Świętych w Boże Narodzenie 1699 roku i zmarł w wieku 85 lat 27 września.

Został pochowany w Bazylice Watykańskiej, ale wybór jego następcy Klemensa XI musiał poczekać do 23 listopada.

Duch Święty i nadzieja, że nie zostaniemy sierotami

Na pamiątkę prawie dwóch miesięcy wakatu na Stolicy Piotrowej wybito monetę, która znajduje się w kolekcji medali Watykańskiej Biblioteki Apostolskiej. Rewers przedstawia gołębicę Ducha Świętego z wersetem w języku łacińskim zaczerpniętym z Ewangelii św. Jana: Non vos relinquam orphanos, czyli „Nie zostawię was sierotami” (J 14:18).

>>> „Wniósł do Kościoła Amerykę Południową” – polscy biskupi wspominają Franciszka

„Jest to odniesienie do śmierci Innocentego XII, ale także wyraźne przesłanie nadziei na konklawe, które miało rozpocząć się wkrótce potem” – powiedziała Vatican News Eleonora Giampiccolo, dyrektor Departamentu Numizmatyki Biblioteki Watykańskiej.

Innocenty XII i opcja na rzecz ubogich

„Orphanos odnosi się do chrześcijan, którzy zostali pozostawieni bez duchowego przewodnictwa Innocentego XII, znanego jako »ojciec ubogich« i z tego powodu bardzo podobnego do papieża Franciszka” – mói Eleonora Giampiccolo. Rzeczywiście, papież ten troszczył się o biednych i zmarginalizowanych: „Podczas swojego pontyfikatu zainicjował pracę na rzecz pomocy sierotom i bezdomnym. Można wspomnieć instytut, który stworzył w Pałacu Laterańskim lub kompleks San Michele w Ripa Grande, gdzie przebywały młode sieroty z Rzymu i uczyły się zawodu” – dodaje dyrektorka.

Jak podkreśla Eleonora Giampiccolo, Innocenty XII przekazał pośmiertnie cały swój majątek na rzecz ubogich, a Franciszek zdecydował o przekazaniu tego, co posiadał na rehabilitację więźniów.

Duch Święty na konklawe

„Gołębica Ducha Świętego”, kontynuuje numizmatyczka, „staje się typowym przedstawieniem sede vacante od XVII wieku: jest wyrazem boskiego przewodnictwa, które musi kierować wyborem nowego papieża. U podnóża tego przedstawienia, rewers monety głosi »Anno Iubil«: w przeciwieństwie do Jubileuszu zainicjowanego przez Franciszka w Wigilię Bożego Narodzenia, rytuał otwarcia Roku Świętego 1700, z tradycyjnymi trzema uderzeniami młotka, nie został wykonany przez Innocentego XII, który był poważnie chory.

>>> Kardynałowie przed konklawe: wywiady na ulicy, obiady w restauracjach, spotkania

Drzwi Święte nie zostały otwarte przez papieża

Kardynałom trudno było wyznaczyć zastępcę. Doszło do spotkania kamerlinga, wicekanclerza i dziekana kolegium kardynalskiego. Ze względu na niepewny stan zdrowia tego ostatniego, wybór padł na prodziekana, kardynała de Bouillon. „To on otworzył Drzwi Święte w Wigilię Bożego Narodzenia 1699 r.”, zauważa dyrektorka. „Kiedy wydano doroczny medal z 1700 r., grawer nie chciał przedstawiać kardynała, który przebił się przez mur zamiast papieża, ale wybrał przedstawienie Drzwi Świętych już otwartych i przekraczanych przez procesję wiernych” – dodaje.

Przekazy powierzone monetom

Siła przekazu monet i medali przechowywanych w Dziale Numizmatycznym Biblioteki Watykańskiej była potężna: „Były one podstawowym środkiem komunikacji. Przedstawione na nich obrazy były zrozumiałe nawet dla tych, którzy nie potrafili czytać” – wyjaśnia Giampiccolo. „Moneta jest również środkiem wymiany, podczas gdy medal jest przede wszystkim dokumentem, środkiem komunikacji. Staje się dokumentem dla nas, potomnych, którzy go studiujemy” – dodaje.

Papież oddaje życie za Kościół

Charakterystycznym świadectwem bliskości Innocentego XII z ubogimi jest inny medal. Awers przedstawia popiersie papieża, podczas gdy rewers przedstawia Dobroczynność przychodzącą z pomocą ubogim: „Legenda nawiązuje do spadku. Jest to cytat z tekstu Syracha, w którym mówi się, że potomkowie sprawiedliwych będą trwać na zawsze” – dodaje.

Miłość papieża Pignatellego do swoich dzieci, do Kościoła, jest ostatecznie upamiętniona ostatnim, większym medalem, który Eleonora Giampiccolo pokazuje nam przed pożegnaniem: „Został wykonany przez kobietę, Beatrice Amerani, która należała do jednej z najważniejszych rodzin grawerów w papieskiej mennicy. Jego rewers przedstawia pelikana rozdzierającego pierś, z której tryska krew, by nakarmić młode”. Ikonografia tradycyjnie przedstawia ofiarę Chrystusa i jego miłość do ludzkości. 

Zobacz także