Judaizm: Halachy dotyczące relacji międzyludzkich

„Będziesz kochał bliźniego, tak jak siebie” Wajikra 19:18. 

Człowiek został stworzony na podobieństwo Boga. Tora nakazuje każdemu Żydowi, by kochał swoich bliźnich, ponieważ każdy człowiek został stworzony na podobieństwo Boga. Zbiór micwot, które regulują relacje społeczne, nosi nazwę micwot szebein adam lachawero („przykazania pomiędzy człowiekiem i jego bliźnim”). Te micwot są fundamentalne, tak samo jak micwot dotyczące relacji człowieka z Bogiem. 

Gemilut chasadim – czyny życzliwości 

Micwą jest pomaganie bliźniemu w każdy możliwy sposób: wspierając go finansowo lub materialnie, dając pomocne rady, zachęcając itp. Zostało napisane w Misznie Pea, iż gemilut chasadim jest jedną z micwot, za wypełnianie której spotka człowieka nagroda już w tym świecie, lecz główna nagroda czeka na niego w świecie, który nadejdzie. Dobre uczynki oraz życzliwe podejście do innych ludzi stanowią kamienie węgielne społeczeństwa, które żyje zgodnie z Torą i jej nakazami etycznymi. Gemilut chasadim obejmuje wiele micwot. Są to między innymi: dawanie jałmużny, finansowe wsparcie panny młodej, odwiedzanie chorego czy pocieszanie ludzi w żałobie. 

Cedaka – jałmużna 

Tora nakazuje dawanie jałmużny ubogim. Prawo to wywodzi się z wersetów: „wielokrotnie będziesz otwierał dla niego twoją rękę i dawał mu jałmużnę” (Dewarim 15:8). Nakazuje się nam, byśmy pomagali naszym bliźnim, wspierając ich w różnych potrzebach. Powiedział jeden z cadyków: „Materialna potrzeba mojego bliźniego jest moją potrzebą duchową”. Z działań podejmowanych z dobroci płynie wielka zasługa. Zasługa jest jeszcze większa, jeśli okazuje się dobroć innym ludziom w tajemnicy, tak by nikt o tym nie wiedział. Każdy człowiek, nawet ubogi, jest zobowiązany do dawania jałmużny. Każdy powinien dawać jałmużnę zgodnie ze swoimi możliwościami i stosownie do swoich dochodów. Bogaty człowiek powinien dać więcej, zaś ludzie ubodzy powinni dawać tyle, ile mogą. Należy dawać jałmużnę z radością oraz serdecznością. Wielu ludzi przeznacza jedną na te szczytne cele dziesiątą część swoich zarobków. Mędrcy uczą, że nie powinno się przekraczać progu dziesiątej części dochodów, by darczyńca sam nie doprowadził się do ruiny. 

Bikur cholim – odwiedzanie chorych 

Micwą jest odwiedzanie chorych. Należy wypełniać tę micwę, by dowiedzieć się, czego chory potrzebuje, a następnie dostarczyć mu tych rzeczy, oraz by modląc się, prosić o szybkie wyzdrowienie tej osoby. Osoba przychodząca w odwiedziny powinna zwracać się do chorego ostrożnie i z rozwagą, tak by oddalić od niego jego troski i podnieść go na duchu. 

Plotkowanie i oczernianie 

Tora nakazuje nam: „Nie będziesz chodził jako plotkarz pomiędzy swoim ludem” (Wajikra 19:16). W wersecie tym zabrania się nam rozpowiadania plotek. Prawo to stosuje się nawet wówczas, gdy rzeczy, o jakich się mówi, są prawdziwe i nie świadczą negatywnie o osobie, o której mowa. Zabrania się mówienia czegokolwiek, co może skutkować nienawiścią i waśnią. Jeszcze gorszym grzechem od plotkowania jest laszon hara (oczernianie kogoś). W światle halachy oczernianie to mówienie o innych ludziach rzeczy, które ich zniesławiają. Oczernianie obejmuje wypowiadanie jakichkolwiek słów, które mogą spowodować stratę, strach, smutek lub wstyd u osoby, której rozmowa dotyczy. W świetle halachy oczernianiem mogą być również słowa, które są jak najbardziej prawdziwe. Osoba, w której słowach oczerniających innego człowieka są również kłamstwa i wyolbrzymienia, jest nazywana moci szem ra („ten, który nadaje innemu złe imię”). Grzech moci szem ra jest znacznie gorszy od grzechu oczerniania. Należy unikać wypowiadania słów, które mogą skutkować powiedzeniem rzeczy oczerniających. Zabrania się słuchania plotek i oszczerstw. Zatem grzech laszon hara oraz moci szem ra popełnia mówiący, ale także słuchający. 

Szymon Zadumiński

Pan Szymon Zadumiński jest podrabinem gminy żydowskiej w Poznaniu. 

Zobacz także