Kard. Timothy Radcliffe OP: pytania są często ważniejsze od odpowiedzi

– Boję się ludzi, którzy znają odpowiedzi na wszystkie pytania. Cenię tych, którzy potrafią powiedzieć: „Nie wiem” albo „Daj mi czas, bym mógł pomyśleć”. To uczciwa postawa – stwierdził o. Łukasz Popko OP, profesor Starego Testamentu w École Biblique et Archéologique w Jerozolimie – współautor książki „Pytanie Boga”, która jest zapisem jego rozmowy z kard. Timothy’em Radcliffem OP.

Niedawno przy kościele ojców dominikanów na warszawskim Służewie odbyło się spotkanie wokół tej książki. Uczestniczył w nim też sam kard. Radcliff – kaznodzieja, były profesor Nowego Testamentu na Uniwersytecie Londyńskim, a w latach 1992-2001 generał Zakonu Dominikańskiego. W grudniu ubiegłego roku papież Franciszek mianował go kardynałem. – Ludzie Kościoła – kontynuował o. Łukasz Popko – też powinni umieć powiedzieć: „Nie wiemy, jak odpowiedzieć na to pytanie”, „Potrzebujemy czasu na przemyślenie”. Niekiedy taka postawa jest bardzo potrzebna. To właśnie z szacunku do człowieka, który stawia pytania, trzeba niekiedy poświęcić więcej czasu, by znaleźć właściwą odpowiedź.

o. Łukasz Popko i kard. Timothy Radcliff, fot. Maciej Kluczka/misyjne.pl

Bóg – rozmówca

Książkę „Pytanie Boga” wydało Wydawnictwo „W drodze”, przedmowę do niej napisał papież Franciszek. Jej autorzy dyskutują o tym, jak Bóg rozmawia z ludźmi. Wybrane fragmenty Pisma Świętego zostały przełożone przez ojca Łukasza z języków oryginalnych. Książka zawiera osiemnaście rozdziałów dotyczących biblijnych rozmów z Bogiem. Choć napisana jest lekkim stylem, nie jest oderwana od problemów świata współczesnego. Dialogi biblijne (poważne i żartobliwe) pokazują czytelnikowi, jakim rozmówcą jest Bóg. A każdemu rozdziałowi towarzyszy dzieło sztuki, które pomaga w interpretacji treści.

– Zaczęliśmy od pytania, które Bóg skierował do Adama: „Gdzie jesteś?”. A niemalże na sam koniec naszych rozmów przeanalizowaliśmy pytanie, które Pan zadał Piotrowi: „Czy kochasz Mnie bardziej niż tamci?” – mówił o. Popko. Autorzy książki analizowali też pytania zadawane Bogu przez ludzi. Takim pytaniem jest pytanie Mojżesza: „Lecz gdy oni mnie zapytają, jakie jest Jego imię, to cóż im mam powiedzieć?”. W książce znalazło się też pytanie z Ewangelii według św. Łukasza, które padło po tym, jak Józef i Maryja szukali Jezusa, który został w świątyni. Maryja zapytała wtedy Jezusa: „Synu, czemuś nam to uczynił? Oto ojciec Twój i ja z bólem serca szukaliśmy Ciebie”.

Najważniejsze pytania

Obaj dominikanie zgodzili się co do tego, że najważniejsze pytania to te, które domagają się nie tylko uzyskania informacji, ale te, które są zaproszeniem do wejścia w relację, obecność, które pozwalają na życie większą głębią, które są drogowskazami, które pozwalają wejść w Boże tajemnice. Takie pytania – zdaniem zakonników – bardzo często zadają dzieci. – Dzieci zadają mnóstwo pytań, np. „Dlaczego niebo jest niebieskie?”. Chodzi w nich tak naprawdę nie o to, by zdobyć informacje, ale żeby lepiej zrozumieć życie – opowiadał o. Popko.

Uczestnicy spotkania przypomnieli legendę, według której pierwsze pytanie, które zadał św. Tomasz z Akwinu, gdy był dzieckiem, brzmiało: „Czy jest Bóg?”. – Święty Tomasz zadawał to pytanie przez całe swoje życie. Człowiek bowiem jest w stanie zrozumieć odpowiedź dopiero wtedy, jeśli zacznie nią żyć – tłumaczył kard. Radcliff. – I takie było też moje doświadczenie – kontynuował dominikański kardynał. – Kiedy byłem w szkole, byłem urwisem, który opuszczał lekcje i szedł na dymka lub coś głębszego. Byłem katolikiem, ale wiara niewiele dla mnie znaczyła. Po zakończeniu szkoły zaprzyjaźniłem się z kimś, kto uważał, że to, czego uczy Kościół nie jest prawdą. I właśnie to pytanie – „czy to jest prawda?” – stało się dla mnie bardzo ważne – opowiadał kard. Radcliff. Podkreślił jednocześnie, że na tego typu pytania nie można odpowiedzieć szybko i jednoznacznie „tak” lub „nie”. – Prawdą nauczania Kościoła trzeba po prostu żyć – wyjaśnił. Jako przykład podał nauczanie Kościoła na temat Trójcy Świętej. – Tu nie chodzi o żadną niebiańską matematykę. To tajemnica wiecznej miłości, która jest miłością Boga. A zatem wiara w Trójcę Świętą jest nakazem życia realizowanym każdego dnia. Tak samo jak wiara w prawdę Eucharystii jest prawdą, która podtrzymuje całe nasze życie – mówił.

– Chcemy, by dzięki tej książce słowo Boże dotknęło was i was zmieniało. Byście stworzyli własne, nowe pytania – mówili autorzy „Pytania Boga”. Podkreślali, że jednym ze sposobów na życie Dobrą Nowiną jest zadawanie pytań, które tkwią najgłębiej w naszych sercach. – W ten sposób stajemy blisko wszystkich, którzy szukają, którzy pytają, którzy kwestionują. W ten sposób jesteśmy oddani wszystkim tym, którzy szukają. A to jest właściwa, bo chrześcijańska, postawa – przekonywali.

Pokusa powierzchowności

Ojciec Łukasz Popko i kard. Timothy Radcliffe zwrócili uwagę na powszechny w dzisiejszym świecie pośpiech, który jest wzmagany kulturą mediów społecznościowych. – Wielką pokusą naszych społeczeństw jest powierzchowność, pilna potrzeba znajdowania szybkich i jednoznacznych odpowiedzi. Natomiast to, co my możemy zrobić, to głoszenie tych najgłębszych pytań, które znajdują się w sercu człowieka – podkreślali.

Dominikanie zgodnie dodawali, że pytania mogą być ważniejsze niż odpowiedzi. – W tej książce nie ma tezy, ale jest doświadczenie. Doświadczenie słowa Bożego – mówili. Ojciec Łukasz Popko zachęcał do regularnej lektury słowa Bożego. – Spotkanie ze słowem Bożym sprawia, że ludzie zaczynają rozmawiać o ważnych i głębokich tematach. Słowo Boże popycha relacje, skłania do dzielenia się osobistymi przeżyciami – przekonywał.

Głód sensu

Kontynuując tę refleksję, kard. Timothy Radcliffe stwierdził, że „najprawdopodobniej największym głodem człowieka jest głód sensu”. – Ludzie boją się, że jeśli nie znają odpowiedzi na jakieś pytanie, to nie widzą w nim żadnego sensu, nie widzą wagi pytania – podkreślał dominikanin. Dodał, że w takich sytuacjach z pomocą powinien przychodzić Kościół. Odpowiedzią, która może być wtedy pomocna jest poszukiwanie znaczenia. Znaczenia, które może pojawić się dopiero za jakiś czas. – Do odpowiedzi trzeba dotrzeć, po odpowiedź trzeba wyruszyć w drogę. A nawet nie odpowiadając na pytania, możemy znacznie bliżej dotrzeć do odpowiedzi, do jej sensu – dodał kardynał.

Z kolei o. Łukasz Popko OP stwierdził, że katolicyzm w Polsce często boi się pytań, jest nimi przestraszony. Dominikanin zachęcał by to nastawienie zmienić. I zachęcił do refleksji nad stwierdzeniem, które często pada w naszym życiu: „Kocham cię”. – Stwierdzenie, które wydaje się bardzo jednoznaczne, ale wobec którego można zadać wiele pytań. Nadawcę takiego pytania możemy zapytać, czy wie co to miłość. A czy wie, kim jest on sam? I czy wie, kim jest osoba, do której to wyznanie miłości kieruje? – pytał o. Popko. I od razu dodał: – Te wszystkie pytania nie oznaczają, by w tę relację nie wchodzić. Wręcz przeciwnie, to zaproszenie do tego, by w tę deklarację i te pytania się zagłębić. By dotrzeć do odpowiedzi. I przede wszystkim, by odnaleźć jej sens.