Kościelny przewodnik turystyczny – co warto zwiedzić w Warszawie i okolicy?

Muzeum Powstania Warszawskiego, Muzeum Jana Pawła II i Prymasa Wyszyńskiego, czy Sanktuarium Matki Bożej Bolesnej Królowej Polski w Niepokalanowie – to jedne z miejsc, które umożliwiają pogłębienie wiedzy na temat religii, historii i kultury związanej z Kościołem katolickim. Prezentujemy listę najciekawszych z nich, znajdujących się w Warszawie i bliskiej stolicy, które warto odwiedzić latem.

Muzeum Archidiecezji Warszawskiej

Muzeum Archidiecezji Warszawskiej znajduje się w sercu Warszawy na ulicy Dziekana 1. Początkowo mieściło się na warszawskim Starym Mieście, w budynkach położonych obok Archikatedry św. Jana, przy ulicy Kanonii. Jego historia sięga końca lat trzydziestych ubiegłego wieku. Uroczyste otwarcie muzeum miało miejsce w 1938 roku. Muzeum Archidiecezji Warszawskiej prezentuje bogate zbiory sztuki sakralnej i świeckiej, stanowiących cenny skarb dziedzictwa archidiecezji. 

Kolekcja muzealna zawiera imponujące zbiory tkanin liturgicznych, złotnictwa, rzeźby, malarstwa, rysunku i grafiki. Wyróżniają się drzeworyty Albrechta Dürera, zwłaszcza serie „Apokalipsa”, „Żywot Marii” i „Pasja”. Znaczącym dziełem jest „Pokłon pasterzy” Francesco Bassano z 1575 r. Polskie malarstwo reprezentują m.in. Matejko, Wyspiański i Malczewski, a wśród współczesnych artystów emigracyjnych znajdują się prace Józefa Czapskiego i Jana Lebensteina. W zbiorach złotnictwa uwagę zwracają monstrancje z XVI i XVIII wieku oraz zestaw naczyń liturgicznych Michaela Maira. Muzeum posiada również bogatą kolekcję zegarów z pracowni londyńskich, holenderskich i gdańskich.

Na ekspozycji poświęconej Kardynałowi Wyszyńskiemu prezentowane są eksponaty bezpośrednio związane z jego osobą, w tym szaty liturgiczne z dewizą herbową SOLI DEO. W gablotach znajdują się pamiątkowe ordery, medale i plakiety, niektóre z notatkami Kardynała. Pokazywane są naczynia liturgiczne ofiarowane Kardynałowi z różnych okazji, w tym kielich i patena – Dar Ars Christiana z okazji 75. urodzin. Przygotowany został 15-minutowy film ze zdjęciami ważnych wydarzeń z życia Kardynała. W jednej z gablot można zobaczyć dwa ważne dokumenty, w tym list z Komańczy z 1956 roku. Rozszyfrowanie pisma Kardynała zostało wykonane przy współpracy z Instytutem Prymasowskim.

W ramach ekspozycji czasowej w Muzeum można zobaczyć m.in. 27 obrazów Zdzisława Beksińskiego z kolekcji Anny i Piotra Dmochowskich oraz wystawę „Między obrazami” malarstwa 17 obrazów Beaty Stankiewicz, a także wystawę z okazji 40-lecia męczeńskiej śmierci ks. Jerzy Popiełuszko.

>>> Niepublikowane wcześniej pamiątki po ks. Jerzym Popiełuszce można oglądać w Muzeum Archidiecezji Warszawskiej

Wystawa „PRAWDA I WOLNOŚĆ. Ks. Jerzy Popiełuszko” w Muzeum Archidiecezji Warszawskiej

Wyjątkowa wystawa „PRAWDA I WOLNOŚĆ. Ks. Jerzy Popiełuszko”, została zorganizowana w roku 40-lecia męczeńskiej śmierci Kapelana „Solidarności”. W lipcu i w sierpniu Muzeum Archidiecezji Warszawskiej zaprasza na wakacyjne oprowadzanie po wystawie, które organizowane są w środy.

Na wystawie można zobaczyć wiele fotografii ks. Jerzego Popiełuszki – znanych i tych zupełnie nieznanych – przy trumnie siostrzyczki, z rodziną w Okopach, w gronie przyjaciół, przy grillu, w czasie podróży do USA, na plaży w Bułgarii, w czasie pielgrzymki Jana Pawła II do Ojczyzny, w czasie strajku na Akademii Medycznej czy w Wyższej Szkole Pożarniczej, w Hucie Warszawa. Są zdjęcia ze Stanu Wojennego, z Mszy św. za Ojczyznę, ze spotkań z przedstawicielami opozycji oraz zdjęcia z pogrzebu.

Można zobaczyć też pamiątki z domu Popiełuszków, np. gromnice, figurkę Matki Bożej i przedmioty, których używał ks. Jerzy – stułę ze znakiem „Solidarności”, kielich mszalny, buty, które miał na sobie w momencie uprowadzenia.

Ważnym elementem wystawy są rzeźby i obrazy odnoszące się do czasu komunizmu lat 70. i 80. Są to m.in. dzieła Jana Lebensteina, Łukasza Korolkiewicza, Marka Zajki, Leona Tarasewicza, Tomasza Tatarczyka, Aldony Mickiewicz, Jacka Sroki, Tadeusza Boruty, Krzysztofa Buckiego czy Adolfa Ryszki.

Nieznaną stronę osobowości Błogosławionego ujawniają kasety audio, jakich słuchał w swoim samochodzie podczas podróży. Znalazł się wśród nich album Boba Marleya „Survival”, który wtopiony został w tło muzyczne wystawy stworzone przez Teatr Polskiego Radia.

Wystawie towarzyszą słowa ks. Popiełuszki – fragmenty listów, homilii, czy pism. Słowom tym przeciwstawiona jest narracja oparta na donosach składanych na ks. Jerzego przez tajnych współpracowników SB. Część z tych notatek to materiały dotąd niepublikowane.

Więcej informacji: https://maw.art.pl

Muzeum Powstania Warszawskiego

Muzeum Powstania Warszawskiego zostało otwarte 31 lipca 2004 roku, w przeddzień 60. rocznicy wybuchu powstania. Inicjatywa jego utworzenia zrodziła się z potrzeby upamiętnienia bohaterskiej walki powstańców oraz edukacji przyszłych pokoleń o tych dramatycznych wydarzeniach. Muzeum mieści się w dawnej elektrowni tramwajowej przy ulicy Grzybowskiej 79. Lokalizacja ta została wybrana ze względu na jej bliskość do centrum powstańczych działań.

Ekspozycja muzealna została zaprojektowana w unikalny sposób, który oddziałuje obrazem, światłem i dźwiękiem. Multimedialna aranżacja wnętrz przybliża powstańczą rzeczywistość poprzez wielkoformatowe zdjęcia, monitory i komputery. Trasa zwiedzania prowadzi chronologicznie przez poszczególne sale tematyczne, zaczynając od okresu okupacji i wybuchu Powstania. Zwiedzający chodzą po granitowym bruku wśród gruzów niszczonej Warszawy, co potęguje realizm doświadczenia.

Centralnym elementem muzeum jest stalowy monument z wyrytym kalendarium Powstania i brzmieniem bijącego serca, symbolizującym życie Warszawy w 1944 roku. Na parterze można zobaczyć eksponaty związane z czasem okupacji oraz maszyny drukarskie. Dla dzieci przygotowano Salę Małego Powstańca. Najmłodsi goście mają do dyspozycji repliki dawnych zabawek, gry planszowe i puzzle. Uczą się historii oglądając teatrzyk powstańczy czy wcielając się w rolę harcerskich listonoszy i sanitariuszek. 
Na drugim poziomie ekspozycji znajdują się repliki powstańczych opasek oraz prezentacje walk i codziennego życia w powstańczej Warszawie. Kolejna część ekspozycji pokazuje upadek Powstania, działalność PKWN, decyzje Wielkiej Trójki, kapitulację i exodus ludności Warszawy. W Miejscu Pamięci znajdują się powstańcze mogiły. Oddzielne sale poświęcone są radiostacjom, łączności oraz poczcie polowej.
Centralnym punktem drugiej części ekspozycji jest replika samolotu Liberator B-24J oraz sekcja poświęcona alianckim zrzutom. W sali tej odbywają się również wystawy czasowe, konferencje i spotkania promocyjne.

W Parku Wolności, okalającym budynek muzeum, głównym elementem jest Mur Pamięci z nazwiskami blisko jedenastu tysięcy poległych Powstańców. W centralnej części Muru zawieszony jest ważący ponad dwieście kilo dzwon „Monter”, poświęcony gen. bryg. Antoniemu Chruścielowi, dowódcy Powstania Warszawskiego.

Muzeum czynne jest codzienne, oprócz wtorku, w godzinach 10:00-18:00. Więcej informacji można znaleźć na stronie: https://bilety.1944.pl/

>>> Łap wakacyjne wspomnienia [FELIETON]

Mt 5,14| Muzeum Jana Pawła II i Prymasa Wyszyńskiego

Muzeum Jana Pawła II i Prymasa Wyszyńskiego to nowoczesne i multimedialne muzeum, które zostało otwarte w 2020 roku. Znajduje się ono w pierścieniu Świątyni Opatrzności Bożej w Warszawie, którą również warto zwiedzić. Muzeum jest podzielone na 11 głównych stref, z których każda jest związana z kluczowymi momentami życia patronów muzeum. W kolejnych salach można poznać domy rodzinne Stefana Wyszyńskiego i Karola Wojtyły oraz dowiedzieć się o okolicznościach, w jakich się wychowywali, dorastali i podejmowali decyzje dotyczące swojej drogi życiowej. Przez narrację ich osobistych historii, ukazana jest także historia Polski – odzyskanie niepodległości, dwudziestolecie międzywojenne, a także okres wojny i okupacji.

Warto podkreślić, że muzeum przedstawia również mało znane świadectwa pomocy Żydom ze strony kardynała Wyszyńskiego. Muzeum Jana Pawła II i Prymasa Wyszyńskiego oferuje bogate treści multimedialne, które wprowadzają odwiedzających w fascynujące życie i dziedzictwo tych dwóch wybitnych postaci.

Muzeum jest czynne od wtorku do piątku w godzinach 10:00-17:00, a w weekendy od 12:00 do 19:00. Warto udać się tam w czwartek, który jest dniem indywidualnego wstępu na podstawie bezpłatnych biletów wydawanych na określoną godzinę. 

Do 8 grudnia w Muzeum można podziwiać także wystawę jedynego w polskich zbiorach obrazu Vincenta van Gogh – „Van Gogh. Historie jednego obrazu”.

Zaś 3 sierpnia Muzeum Jana Pawła II i Prymasa Wyszyńskiego zaprasza na pokaz specjalny filmu „Wyszyński. Zemsta czy przebaczenie” z udziałem reżysera Tadeusza Syki oraz odtwórcy tytułowej roli Ksawerego Szlenkiera. Pokaz filmu uświetni uroczystość przekazania Muzeum trzech ornatów skrzypcowych, używanych przez Wyszyńskiego podczas posługi kapelana Powstania Warszawskiego. W ten sposób Muzeum pragnie uczcić 80. rocznicę zrywu stolicy, a także 100. rocznicę święceń kapłańskich Prymasa Tysiąclecia oraz 123. rocznicę jego urodzin.

Więcej informacji można znaleźć na stronie internetowej muzeum – mt514.pl

Sanktuarium i Muzeum Księdza Jerzego Popiełuszki

Muzeum Księdza Jerzego Popiełuszki powstało krótko po tragicznej śmierci kapłana. Znajduje się w salach dolnego kościoła św. Stanisława Kostki na warszawskim Żoliborzu i zostało założone przez ówczesnego proboszcza, księdza prałata Teofila Boguckiego. Początkowo muzeum zawierało pamiątki po księdzu Jerzym, które zostały zgromadzone na terenie parafii. W 2004 roku, staraniem kolejnego proboszcza, księdza Zygmunta Malackiego, muzeum przeszło modernizację i uzyskało nowoczesną, multimedialną formę. W dziewięciu salach muzealnych można zobaczyć tysiące eksponatów, w tym osobiste przedmioty księdza Jerzego, artefakty związane z jego męczeńską śmiercią, fotografie oraz prezentacje filmowe i dźwiękowe. Dzięki nowoczesnej formie muzeum, odwiedzający mają możliwość lepszego zrozumienia kontekstu historycznego oraz znaczenia przekazu płynącego z życia i męczeństwa księdza Jerzego Popiełuszki.

Muzeum jest czynne od poniedziałku do piątku w godzinach 10:00 – 16:00, a w sobotę i w niedzielę w godzinach 10:00 – 17:00. Kaplica przechowania relikwii związanych ze śmiercią księdza Jerzego Popiełuszki jest otwarta w każdą pierwszą sobotę miesiąca w godzinach 10:00 – 17:00.

Sanktuarium i Muzeum Księdza Jerzego Popiełuszki jest miejscem, które upamiętnia życie i działalność kapłana oraz jego ofiarną służbę dla narodu polskiego. Przy wejściu do kościoła św. Stanisława Kostki znajduje się grób ks. Jerzego Popiełuszki, przy którym mona złożyć mu hołd i pomodlić się.

Szczegóły na stronie: muzeumkspopieluszki.pl

Muzeum Żołnierzy Wyklętych i Więźniów Politycznych PRL

Muzeum Żołnierzy Wyklętych i Więźniów Politycznych PRL na ul. Rakowieckiej 37 gromadzi historyczne pamiątki związane z historią Żołnierzy Wyklętych, powojennego podziemia antykomunistycznego oraz organizacji niepodległościowych z czasów PRL. Muzeum ma prezentować nowoczesną przestrzeń wystawienniczą, być ośrodkiem pobudzającym do twórczej refleksji na temat polskiego patriotyzmu i współczesnej historii Polski. Jego zadaniem jest pokazanie prawdziwej historii Żołnierzy Wyklętych w różnych aspektach: nie tylko akcji zbrojnych, ale także współpracy ze społeczeństwem, codzienności służby w leśnym oddziale i tragicznego pobytu w katowniach, który dla wielu działaczy podziemia był ostatnim fragmentem ich życia. Muzeum nie jest przestrzenią przeznaczoną do zwiedzania z młodszymi dziećmi.

Jednym z osadzonych w rakowieckiej katowni był abp. Antonii Baraniak. Jako biskup i sekretarz księdza Prymasa Stefana Wyszyńskiego doświadczał nieludzkich przesłuchań, aby wymusić na nim zeznania przeciwko Prymasowi, którego chciano skazać za szpiegostwo na rzecz Watykanu. W muzeum znajdują się jego rzeczy osobiste m.in. szaty liturgiczne i zdjęcia, które robił. Można też zobaczyć jego celę oraz karcer – miejsca w których był katowany, trzymany w ciemnościach, pozbawiany snu i głodzony.

Szczegóły dotyczące zwiedzania poszczególnych wystaw muzeum można znaleźć na stronie: muzeumrakowiecka37.pl

Sanktuarium w Niepokalanowie

Sanktuarium w Niepokalanowie znajduje się w Paprotni (pomiędzy Warszawą, a Łowiczem w okolicy Sochaczewa). Termin „Niepokalanów” odnosi się do klasztoru franciszkańskiego, a jego nazwa nawiązuje do Matki Bożej, którą uczyniono najważniejszą patronką tego miejsca. Postacią kojarzącą się z tym miejscem jest jego założyciel – franciszkanin święty Maksymilian Kolbe, który wsławił się m.in. bohaterskim oddaniem życia za jednego ze współwięźniów obozu koncentracyjnego w Auschwitz. Na terenie sanktuarium działa muzeum poświęcone franciszkaninowi, gdzie można zwiedzić jego celę, pierwszą drewnianą kaplicę i zobaczyć różne cenne pamiątki.

Najważniejszym obiektem Niepokalanowa jest bazylika Niepokalanej Wszechpośredniczki Łask. Od 1980 roku nosi tytuł bazyliki mniejszej, a jako sanktuarium funkcjonuje od 2004. Natomiast najcenniejszym miejscem dla każdego mieszkańca Niepokalanowa jest stara kaplica, dziś sanktuarium św. Maksymiliana, najstarszy budynek w klasztorze. Znajduje się tam także m.in. Kaplica Wieczystej Adoracji „Gwiazda Niepokalanej”.

Warto odwiedzić Niepokalanów zwłaszcza 14 sierpnia w Uroczystość św. Maksymiliana. O godz. 17:00 odbywa się tu dedykowane nabożeństwo – Transitus św. Maksymiliana, upamiętniające męczeńską śmierć duchownego, w niemieckim obozie koncentracyjnym KL Auschwitz w 1941 r.W niepokalanowskim sanktuarium istnieje nietypowa Kalwaria, Misterium Męki Pańskiej przedstawione w teatralnej formie. Misterium jest prezentowane w sali teatralnej pod ołtarzem polowym codziennie w godz. 8:00 – 17:00 dla grup przynajmniej 15-osobowych. Czas emisji ok. 50 min.

Więcej informacji można znaleźć na stronie: niepokalanow.pl

Sanktuarium św. Andrzeja Boboli

Sanktuarium św. Andrzeja Boboli w Warszawie na warszawskim Mokotowie przy ul. Rakowieckiej 61. Zostało wybudowane w latach 1980–1989, wcześniej znajdował się tam ogród ojców jezuitów oraz kaplica, gdzie od 1938 roku przechowywano relikwie Andrzeja Boboli. W drugim dniu Powstania Warszawskiego, w podziemiach Niemcy zamordowali tam 44 Polaków (8 kapłanów, 8 braci Towarzystwa Jezusowego i 28 osób świeckich). Po wojnie powstała tam kaplica, a szczątki ofiar pochowano pod posadzką podłogi. W 1953 r. parafia została erygowana przez kard. Stefana Wyszyńskiego, jednak dopiero w 1980 r. otrzymała zgodę na wzniesienie kościoła.

W świątyni można zobaczyć wyjątkowe witraże autorstwa Teresy Reklewskiej i Pawła Przynowskiego, Droga Krzyżowa Magdaleny Kraszewskiej, krucyfiks ks. Krzysztofa Rogalskiego i Pawła Chmielewskiego.

Znajduje się tam także Muzeum Andrzeja Boboli, w którym znajdują się eksponaty związane z jego życiem, działalnością duszpasterską, męczeństwem i kultem świętego. Są tam także pamiątki związane z historią Narodowego Sanktuarium św. A. Boboli oraz Kolegium Księży Jezuitów, które położone jest w bezpośrednim sąsiedztwie. Muzeum jest otwarte od początku maja do końca września we wszystkie soboty i niedziele w godz. 9:20-19:00. W pozostałe dni i miesiące natomiast na prośbę przybywających do Sanktuarium.

Szczegóły: rakowiecka.jezuici.pl

Sanktuarium Ojca Pio

Sanktuarium Ojca Pio poświęcone w 2012 roku, jest jednym z niewielu miejsc w naszym kraju, poświęconych św. Pio z Pietrelciny, włoskiemu kapłanowi i mistykowi, który cieszy się dużą popularnością wśród katolików. Sanktuarium znajduje się przy ulicy gen. Fieldorfa 1 w Warszawie, na osiedlu Gocław-Lotnisko.

W lewej nawie świątyni znajduje się kaplica pilotów. Pozostałe kaplice boczne są poświęcone św. Ricie, o. Pio, Janowi Pawłowi II, Matce Bożej Jasnogórskiej i Jezusowi Miłosiernemu. W świątyni znajdują się relikwie m.in. św. Joanny Beretty Molli, św. Szarbela, Jana Pawła II i dzieci fatimskich.

Obrazy zdobiące ściany nawiązują swoim stylem do malarstwa wschodniochrześcijańskiego. W prezbiterium ścianę zdobi krzyż św. Damiana. Nieopodal kościoła znajduje się pomnik gen. Augusta Fieldorfa (Nila) wykonany z czarnego granitu, który jest patronem ulicy.

Strona internetowa: opio.waw.pl

Sanktuarium św. o. Stanisława Papczyńskiego

Sanktuarium św. o. Stanisława Papczyńskiego w Górze Kalwarii jest jednym z najważniejszych miejsc kultu założyciela Zgromadzenia Marianów. Znajduje się na wzgórzu, które jest symbolem męki i zmartwychwstania Chrystusa. To miejsce przyciąga pielgrzymów zarówno z Polski, jak i z innych krajów, którzy pragną oddać hołd św. Stanisławowi Papczyńskiemu i prosić go o wstawiennictwo. Szczególnie chętnie pielgrzymują tu małżonkowie oczekujący potomstwa, którzy w świętym widzą swego orędownika. Św. Stanisław Papczyński, kanonizowany 2016 r., czczony jest bowiem jako patron nienarodzonych dzieci i małżeństw starających się o potomstwo.

Sanktuarium składa się z barokowej bazyliki pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny oraz klasztoru mariańskiego, w którym przebywają zakonnicy. W świątyni znajduje się grobowiec duchownego oraz muzeum. Wśród eksponatów można zobaczyć list króla Jana III Sobieskiego do Benedykta Pawła Sapiehy, podskarbiego wielkiego litewskiego z 1687 r., sygnowany pieczęcią koronną króla, a także książkę należącą do o. Papczyńskiego, z jego podpisem oraz pozostałości habitu duchownego wyjęte z trumny podczas ekshumacji jego szczątków w XVIII w.

Kościół św. Anny

Barokowy Kościół św. Anny w Warszawie jest jednym z najbardziej znanych i uznanych zabytków miasta. Znajduje się w samym sercu Starego Miasta. Został zbudowany w latach 1454-1502, jednak obecny wygląd budowli jest efektem licznych przebudów i rozbudów, przeprowadzonych głównie w XVII i XVIII wieku. Kościół reprezentuje charakterystyczny dla baroku styl architektoniczny, z fasadą i wieżą. Warto zobaczyć bogato zdobioną kaplicę Matki Boskiej oraz liczne ołtarze i freski, które prezentują barokowy styl artystyczny. Kościół ma również znakomitą akustykę, co czyni go popularnym miejscem dla koncertów i wydarzeń muzycznych.

Wieża kościoła św. Anny jest dostępna dla turystów. Ma wysokość około 75 metrów i jest jednym z najwyższych punktów Starego Miasta. Można z niej zobaczyć widok na panoramę Warszawy, zwłaszcza na Stare Miasto, Wisłę i okoliczne dzielnice.

Bazylika Archikatedralna św. Jana Chrzciciela

Bazylika Archikatedralna św. Jana Chrzciciela znajduje się w samym sercu stolicy, na Starym Mieście w Warszawie przy ul. Świętojańskiej 8. Jest głównym miejscem kultu archidiecezji warszawskiej. Historia archikatedry sięga XV wieku, kiedy to na jej miejscu wzniesiono pierwszy drewniany kościół. W kolejnych wiekach budowla była wielokrotnie niszczona i odbudowywana. Obecny wygląd archikatedry, w stylu neogotyckim, został nadany w wyniku odbudowy po zniszczeniach II wojny światowej. Znajduje się tam wiele cennych dzieł sztuki, w tym malowidła, rzeźby i mozaiki. Warto zwrócić uwagę na Kaplicę Matki Boskiej Różańcowej, która jest jednym z najbardziej udekorowanych i bogato zdobionych miejsc w całej budowli. W Katerze pochowano wiele postaci istnych dla historii Polski m.in. bł. kard. Stefana Wyszyńskiego. Znajduje się tu także jego mauzoleum.

W murach bazyliki wygłaszał kazania ksiądz Piotr Skarga, a Władysław IV Waza zaprzysiągł swoje pacta conventa. Właśnie tu odbywały się śluby, koronacje dwóch władców Polski, pogrzeby wielu osobistości oraz została zaprzysiężona Konstytucja 3 maja.

Kościół pw. Ofiarowania Pańskiego na Ursynowie

Wart zobaczenia jest także kościół pw. Ofiarowania Pańskiego, a zwłaszcza otaczający go wyjątkowy mur, przedstawiający przewodnik po światowych Sanktuariach Matki Bożej. Na elementach ogrodzenia przypominających kapliczki znalazły się wizerunki Matki Boskiej czczonej w Europie, Amerykach Południowej i Środkowej, Afryce, Azji i Oceanii oraz USA i Kanadzie. Uzupełniają tę kolekcję Madonny z Wilna, Lwowa i Kresów Wschodnich oraz cztery warszawskie: z Powsina, Starówki, Kamionka i kościoła seminaryjnego. Wizerunki stworzyli artyści Artur Wyszecki i Tomasz Morek posługując się włoską techniką sgraffitową. Wśród wizerunków Matki Boskiej można także znaleźć mapę świata z zaznaczonymi sanktuariami. Ursynowski mur był współfinansowany przez Fundację Argentyńską, Ambasadę Argentyny oraz wiernych z parafii Ofiarowania Pańskiego.

Zobacz także