Ks. Przemysław Kaczkowski: Osoby zranione są w centrum modlitwy i działań Kościoła [ROZMOWA]

Ewa Kotowska-Rasiak: Od kilku lat w pierwszy piątek Wielkiego Postu modlimy się za osoby skrzywdzone przez wykorzystanie seksualne. Jaki jest cel tego dnia?

Ks. Przemysław Kaczkowski: Po raz pierwszy Dzień modlitwy i pokuty za grzech wykorzystania seksualnego obchodzony był 3 marca 2017 roku. „Modlitwa i pokuta za ofiary pedofilii jest naturalną odpowiedzią chrześcijanina na zjawisko grzechu. Kościół bardziej niż ktokolwiek inny winien brzydzić się nikczemną przemocą, zwłaszcza wobec dziecka” – stwierdzili wówczas polscy biskupi. Przychylając się do wniosku abp. Wojciecha Polaka, delegata KEP ds. ochrony dzieci i młodzieży, podczas 396. Zebrania Plenarnego KEP, odbywającego się w Częstochowie w dniach 20-21 listopada 2023 roku, Konferencja Episkopatu Polski zmieniła nazwę inicjatywy na: Dzień modlitwy i solidarności z Osobami Skrzywdzonymi wykorzystaniem seksualnym. Nowa nazwa akcentuje, że osoby zranione są w centrum modlitwy i działań Kościoła.

Bez wątpienia temat krzywdy, jakiej w Kościele doznały osoby nieletnie i nie tylko jest bolesny. Jeśli jednak w Wielkim Poście tak często spoglądamy na poranioną i krwawiącą twarz cierpiącego Chrystusa, warto dostrzec Jego Święte Oblicze w tych najmniejszych Jego Braciach i Siostrach.

Pierwszą sprawą, którą zajął się bp Damian Bryl po objęciu diecezji kaliskiej było powołanie zespołu prewencji ds. ochrony dzieci i młodzieży. Kto tworzy ten zespół?

– Powołanie zespołu prewencji ds. ochrony dzieci i młodzieży stanowiło jeden z pięciu punktów całego systemu ochrony, który obecnie funkcjonuje w naszej diecezji. Zespół tworzy 12 osób. Wśród nich, oprócz biskupa kaliskiego, jest delegat biskupi ds. ochrony dzieci i młodzieży, cztery osoby z duszpasterstwa rodzin, dyrektor Wydziału Katechetycznego Kurii Diecezjalnej, duszpasterz skrzywdzonych, jeden z kuratorów księży oskarżonych, ksiądz posługujący w diecezjalnej Caritas oraz siostra nazaretanka. Pięć osób tworzących zespół to absolwenci studiów podyplomowych z zakresu profilaktyki wykorzystywania seksualnego na Akademii Ignatianum w Krakowie. Widzimy zatem różnorodność w naszym diecezjalnym zespole.

Od początku byliśmy przekonani o konieczności zaangażowania wielu osób, także świeckich, aby efektywnie pracować dla dobra sprawy. Warto dodać, że ci, którzy tworzą nasz diecezjalny system ochrony wciąż przechodzą regularne szkolenia, uzyskują nowe umiejętności i wiedzę z zakresu obowiązujących norm prawnych.

Oprócz kwestii prewencji należy wymienić także pomoc pokrzywdzonym, wyjaśnianie zgłoszonych spraw, pracę z księżmi podejrzanymi lub oskarżonymi o popełnienie przestępstwa oraz pomoc osobom skrzywdzonym nie przez duchownych, ale w rodzinach lub w innych przestrzeniach życia.

Jak wygląda pomoc osobom dotkniętym wykorzystaniem seksualnym przez duchownego bądź inną osobę?

– Każdej takiej osobie proponowana jest pomoc psychologiczna, terapeutyczna, duszpasterska. Diecezja kaliska współpracuje z wieloma specjalistami, którzy gotowi są nieść pomoc skrzywdzonym, o ile chcą z niej skorzystać. Wszystkie zgłaszane sprawy związane z wykorzystaniem seksualnym są należycie badane i wyjaśniane na drodze obowiązującego prawa w Polsce oraz aktualnych procedur kościelnych. Duchowni, którzy są podejrzani, oskarżeni lub skazani mają przydzielonych kuratorów, z którymi współpracują w oparciu o indywidualny program bezpieczeństwa. Takie działania mają miejsce nawet wtedy, kiedy istnieje podejrzenie, że doszło do przestępstwa wykorzystania seksualnego.

Gdzie mogą zgłosić się osoby poszukujące pomocy?

– Osoby pokrzywdzone mogą zgłaszać się do delegata biskupiego ds. ochrony dzieci i młodzieży, którym jest ks. kan. Bogumił Kempa. Taką funkcję pełni również pani mgr Ewa Węgier-Szewczyk.

Poza tym w grudniu 2021 roku w Kaliszu rozpoczął działalność Regionalny Punkt Konsultacyjny dla Osób Zranionych w Kościele. Projekt ten jest realizowany razem z archidiecezją poznańską i archidiecezją gnieźnieńską, Centrum Ochrony Dziecka oraz finansowany przez Fundację św. Józefa.

Jaką pomoc można uzyskać w Regionalnym Punkcie Konsultacyjnym dla Osób Zranionych w Kościele?

– W ramach Punktu, odpowiednio przeszkoleni konsultanci świeccy są gotowi przyjąć i z szacunkiem wysłuchać każdą osobę dotkniętą przemocą seksualną w środowisku kościelnym, udzielić odpowiedniej informacji i wsparcia w podjęciu adekwatnych działań. Udzielają też pomocy w nawiązaniu kontaktu z prawnikiem, psychologiem lub duszpasterzem, w zależności od potrzeb i oczekiwań. Udzielenie wsparcia i pomocy jest podejmowane z poszanowaniem godności oraz z zachowaniem dyskrecji. Do punktu konsultacyjnego można zgłosić się na rozmowę osobiście lub uczynić to telefonicznie.

Czy w diecezji są prowadzone działania prewencyjne?

– Reagowanie w sytuacjach, kiedy dochodzi do krzywdy jest ważne, ale równie ważne jest im zapobieganie. Świadomość społeczna w kwestiach związanych z dramatem wykorzystywania seksualnego i jego konsekwencjami rośnie, ale jest wciąż zbyt mała. Świadczą o tym nie tylko powtarzające się przestępstwa, ale również niewłaściwe reagowanie w okolicznościach budzących wątpliwości.

W minionych latach w naszej diecezji przeprowadzono szkolenia dla duchownych, katechetów, kleryków, pracowników duszpasterstwa rodzin. W ostatnich tygodniach w takim szkoleniu uczestniczyli pracownicy i wolontariusze Caritas Diecezji Kaliskiej. Celem takich szkoleń jest zdobycie fachowej wiedzy, ale także umiejętności pracy z dziećmi i młodzieżą, którzy w różnych chwilach swojego życia (pielgrzymki, wyjazdy, spotkania duszpasterskie) powierzeni są opiece ludzi, którzy reprezentują Kościół. A ten powinien być zawsze przestrzenią bezpieczeństwa, pokoju i wierności temu wszystkiemu, co powierzył nam Chrystus.

Zbliża się Dzień modlitwy i solidarności z Osobami Skrzywdzonymi wykorzystaniem seksualnym. Jak będzie on przebiegał w diecezji kaliskiej?

– Wszystkie wspólnoty parafialne naszej diecezji zaproszone są do modlitwy w tej intencji. W katedrze kaliskiej pw. św. Mikołaja o godz. 18.00 zostanie odprawiona Droga Krzyżowa w intencji i we wspólnocie ze zranionymi. Następnie zostanie odprawiona Msza św. pod przewodnictwem biskupa kaliskiego Damiana Bryla.

Zdajemy sobie sprawę, że w działaniach podejmowanych każdego dnia na rzecz ochrony dzieci i młodzieży nasze ludzkie siły często zawodzą, a trudne sytuacje, z którymi wspólnie mierzymy się mogą rodzić poczucie bezradności. Odczytujemy jednak głos, który wyraźnie płynie z serca Kościoła; głos, który mówi, że warto! Warto przywracać nadzieję tym, którzy przez doznaną krzywdę ją utracili. Bez Boga nic nie możemy uczynić. Z Jego pomocą stajemy się mocni mimo naszej ludzkiej słabości.