Litwa: rząd uznał oficjalnie Kościół Prawosławny Patriarchatu Konstantynopolskiego

Rząd Litwy ogłosił 7 lutego, iż uznaje oficjalnie miejscowy Kościół Prawosławny Patriarchatu Konstantynopolskiego. Powstał on na początku br. jako egzarchat litewski Konstantynopola i skupia, jak na razie, niewielką część mieszkających w tym nadbałtyckim kraju duchownych i świeckich prawosławnych, przeciwnych więziom z Patriarchatem Moskiewskim, popierającym agresję Rosji przeciw Ukrainie.

Po wybuchu wojny w Ukrainie 24 lutego 2022 Litewski Kościół Prawosławny, będący częścią Kościoła rosyjskiego, zajął najpierw pozycję wyczekującą, ale 18 marca tegoż roku metropolita wileński i litewski Innocenty wydał – zresztą częściowo wymuszone przez okoliczności – oświadczenie potępiające działania Kremla. Ale już niespełna miesiąc później zaczął się wycofywać z tego stanowiska i coraz wyraźniej opowiadał się za Moskwą, co zresztą spotkało się z poparciem ze strony większości duchowieństwa prawosławnego na Litwie. Najaktywniejsi i dość nieliczni księża, sprzeciwiający się takiemu ugodowemu postępowaniu swych władz kościelnych, zostali zwolnieni ze swych urzędów, a nawet wykluczeni ze stanu kapłańskiego, i to w trybie natychmiastowym, co było sprzeczne z kanonami kościelnymi.

>>> Litwa: Konstantynopol powołał nową jurysdykcję prawosławną

Kościół niezależny od Moskwy

W tej sytuacji postanowili oni przejść spod jurysdykcji Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego (RKP) do Patriarchatu Konstantynopolskiego, któremu prawosławni na ziemi litewskiej podlegali jeszcze prawie 300 lat temu. Po kilkumiesięcznym oczekiwaniu w połowie lutego 2023 Patriarchat przysłał list, unieważniający decyzje metropolii wileńskiej i przywracający „zeświecczonych” kapłanów do stanu duchownego. Potwierdził to wkrótce potem osobiście sam patriarcha Bartłomiej podczas swego pobytu w Wilnie 21 marca ub.r.

A 6 stycznia br. – w święto Chrztu Pańskiego według kalendarza nowojuliańskiego (nowego stylu) – estoński kapłan prawosławny ks. Justinus Kiviloo z upoważnienia i w imieniu Patriarchatu Konstantynopolskiego odprawił pierwszą liturgię dla prawosławnych litewskich w wileńskim greckokatolickim (bazyliańskim) monaterze Trójcy Świętej. Oznaczało to rozpoczęcie działalności egzarchatu litewskiego, podporządkowanegp Patriarchatowi Konstantynopola, zrywając tym samym więź z RKP. Podczas liturgii modlono się po ukraińsku – za Ukrainę, jej obrońców i przymusowych uchodźców oraz po białorusku, starosłowiańsku, rosyjsku i litewsku. Obecnie zaś rząd litewski oficjalnie uznał nową wspólnotę prawosławną w tym kraju, niezależną od Moskwy a wchodzącą w skład Patriarchatu Konstantynopolskiego.

Zobacz także