Maciej Kluczka: o bardzo groźnym akcencie „Strajku Kobiet”

Wulgarne hasła na transparentach można uznać za licentia poetica demonstracji tak zwanego Strajku Kobiet, incydenty z policją to zaś wynik emocji protestów. Swobodę wyrażania swoich poglądów, w demokratycznym państwie prawa, ma każdy. Możemy się z owymi poglądami zgadzać lub nie, ale tego prawa nikogo nie można pozbawić. Co innego jednak nawoływanie do czynów karalnych. I co gorsze – bardzo groźnych.  

Chodzi mi o grafikę, która pojawiła się w mediach społecznościowych na profilu Warszawskiego Strajku Kobiet. Widnieje na niej kościół w płomieniach z podpisem „Piekło kobiet”. To hasło, które jest wspólnym mianownikiem tych protestów. Według jego uczestniczek i uczestników, rządzący, ale także Kościół za pomocą orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego „chcą zgotować kobietom piekło”. „Piekło” to przejawiać ma się w zakazie aborcji.

Tu dwie ważne uwagi. Dla uczestników zakaz aborcji jest piekłem dla kobiet, z kolei dla zwolenników ochrony życia od poczęcia piekłem jest skazywanie nienarodzonych dzieci na śmierć z powodu wrodzonych wad płodu, które niekoniecznie zawsze muszą oznaczać wady letalne. Drugie zastrzeżenie – trudno mówić o tym, że twórcą „piekła” (jeśli już przyjąć tę terminologię) jest Kościół. Kościół nie ma swoich przedstawicieli w rządzie czy parlamencie ani w Trybunale Konstytucyjnym. Kościół czy episkopat nie jest więc ani autorem wniosku do TK, ani autorem samego orzeczenia, które wzbudziło tyle skrajnych emocji. 

>>> O. Paweł Kowalski SJ: co Bóg mówi nam przez Strajk Kobiet? [ROZMOWA]

Wracając do grafiki… Przypomina mi ona bardzo te, które można było już znaleźć w „polskim internecie”, a które swój pierwowzór mają na zagranicznych portalach i w internetowych sklepach. To koszulki, naklejki, grafiki z hasłem „Burn your church” („Spal swój kościół”). Można to rozumieć zarówno jako wezwanie do podpalania swoich parafii, jak i do atakowania Kościoła jako instytucji, wspólnoty ludzi wiary. Chodzi o podpalenie w sensie dosłownym albo o zniszczenie w sensie walki ideologicznej. Na plakacie Warszawskiego Strajku Kobiet co prawda wezwania do palenia kościołów nie ma, ale płomienie trawiące świątynię mogą to sugerować. Poza tym – sama grafika jest bardzo podobna do tych, które takie wezwanie zawierają. 

Na plakat zwrócił uwagę prowadzący „Fakty po faktach” w TVN24 Piotr Marciniak. Będąca gościem programu Magdalena Biejat z Lewicy odpowiedziała: „Bądźmy poważni. Nie wiem, kto musiałaby tak to zinterpretować”. Posłanka dodała, że nikt kościołów nie atakuje. Przyznać trzeba, że poza pierwszymi protestami w ramach tzw. Strajku Kobiet, kiedy to doszło do zakłóceń mszy świętych oraz ataków na niektóre świątynie, później demonstranci zaniechali takiej aktywności. Choć zdarzały się i kolejne incydenty, jak ten w Poznaniu, gdy wicedyrektorka Galerii Miejskiej Arsenał obrzuciła kościół jajkami.

>>> Prymas Polski: klucz do rozwiązania trudnej sytuacji w Polsce mają wszyscy

Mimo wszystko trudno na takie plakaty machnąć ręką i taką narrację bagatelizować. Posłanka Biejat nie widzi zagrożenia w tym, że ktoś mógłby ten plakat zinterpretować jako wezwanie do fizycznego ataku na Kościół. Jednak w historii Polski i świata mamy wiele przykładów na to, że agresywna narracja prowadzona w debacie publicznej może prowadzić do niekontrolowanego wybuchu emocji społecznych. Niekiedy wystarczy – nomen omen – jedna iskra, by osoba mniej odporna psychicznie wzięła w ręce nóż, pistolet czy butlę z gazem i zrobiła coś bardzo niebezpiecznego. Tak było w Stanach Zjednoczonych (protesty po zabójstwie Georga Floyda), tak było we Francji (w czasie zamieszek policji ze strajkiem „żółtych kamizelek”), tak ostatnio było w czasie antyrządowych demonstracji w Chile. Tak też przecież było w czasie wielu zamachów terrorystycznych, które przeprowadzały pojedyncze osoby. 

Na osobach, które kreuję publiczną dyskusję (na politykach, dziennikarzach, ludziach kultury, showbiznesu, ale także na organizujących duże wydarzenia – takie jak strajki) spoczywa duża odpowiedzialność za emocje wszystkich innych. Coś, co dla jednego człowieka będzie tylko plakatem z mocnym wyrazem, dla innego będzie jasnym wezwaniem do konkretnego czynu. Rzeczą oczywistą jest, że demonstracje często cechują się dużymi emocjami, mocnymi akcentami, to nie jest spotkanie w ramach akademickiej dyskusji. Jednak warto nie przekraczać pewnych granic, nie podpalać lontu, bez względu na poglądy. Społeczeństwo polskie jest, niestety, niezwykle silnie podzielone i tymi podziałami poranione. Nie dodawajmy do tego ognia, bo może nie być pod ręką wody, która ten pożar zdoła ugasić.  

Zobacz także