Kolory Masajów

W kulturze Masajów, ludu zamieszkującego Kenię i północną Tanzanię, kolory są niezwykle ważne. Publikujemy tekst zamieszczony na stronie misjonarzy kombonianów.

Czerwony symbolizuje gniew i życzliwość, zaś czarny i ciemnoniebieski świętość osoby lub przedmiotu. Kolory symbolizują również główne cechy boga. Masajowie wzywają Papa Jai Orok (czarny ojciec), swojego boga, aby okrył cały ich lud swoim czarnym płaszczem. Ubrania i inne przedmioty w kolorze czarnym lub ciemnoniebieskim potwierdzają świętość tego, kto ich używa. Takie osoby są nietykalne: należy je pozdrawiać, ale nie wolno ich dotykać ani podawać im ręki. Ich ciemny wygląd wynikający z ubioru wzmacniają długie włosy. Do tej grupy zaliczają się dzieci do 6. miesiąca życia oraz chłopcy przez krótki okres po obrzezaniu, a także kobiety po porodzie. Ponieważ należą oni bardziej do boga niż do społeczeństwa, cieszą się szacunkiem i czcią. Również osoby starsze, które przewodniczą najważniejszym świętom religijnym Masajów, ubierają się w ciemnoniebieskie szaty, aby ofiarować bogu modlitwy i błogosławić lud. Najczęściej błogosławią pokrapiając mieszanką miodu, piwa, mleka i niewielką strużką śliny, która symbolizuje życiodajny deszcz boga. Przedmioty kojarzone z ludźmi lub czynnościami także powinny mieć kolor czarny lub ciemnoniebieski. Odnosi się to głównie do takich rytuałów jak obrzezanie małych i dużych zwierząt – np. baranka bądź byka – czy eunote, ceremonii przedstawiającej awans na wojownika (ol-orika), najważniejszego wydarzenia w życiu mężczyzny, który od tej pory uważany jest za członka starszyzny.

Według Masajów oznaką wielkiego autorytetu jest czarny kij nazywany oikum orok. Ma on takie samo znaczenie symboliczne i sentymentalne jak różdżka w innych kulturach. Najpierw kij na jakiś czas zakopuje się w rzecznym błocie, aby zabarwił się na czarny kolor. Starsi Masajowie oprócz oikum orok noszą na szyi naszyjnik z pereł  – emurt narok. Zwykle jest to długi sznur ciemnoniebieskich pereł dwukrotnie owinięty wokół szyi, zwisający na piersi. Niektórzy nazywają go perłami modlitwy.

W masajskiej kulturze kolor czarny oznacza także „pustkę”. Tylko cienka linia oddziela świętość pustki od wielkości ubóstwa. Odzwierciedlają to codzienne powiedzenia, jak choćby enkurma narok, czyli mąka, do której nie dodaje się oleju ani cukru, enkaji naro – pusty dom, czy enkare narok – w tłumaczeniu woda, do której nic się nie dodaje bądź woda, której nie piją starsi ludzie. Jak ciemne kolory kojarzą się ze starością i mądrością, tak czerwony symbolizuje młodość i energię, ale jednocześnie niecierpliwość. Kiedy bóg się złości, jego góra wypluwa lawę i wrzący czerwony ogień. Po każdej erupcji Oldoinyo le Engai (góra boga) uspokaja się i pokrywa czystą warstwą szarego popiołu, powoli powracając do normalności z nową roślinnością i życiem. Świadczy to o odnowionej i wiecznej życzliwości boga wobec ludu Masajów. Czerwień zdobi także ubrania i włosy wojowników – są one barwione ochrą. Kolor ten odnajduje się w szaleństwie młodości i życia. Do końca XVIII wieku Masajowie nosili na sobie skórę bydlęcą zabarwioną ochrą na czerwono.

Podczas każdej ceremonii religijnej dwa dni poświęca się tańcom Ich tradycyjne kolory to czerwony i biały. Biały barwnik Masajowie uzyskują z kredy lub białej ziemi okrzemkowej zeskrobywanej z brzegów koryt rzek. Ostatnim, ale nie mniej ważnym kolorem jest dla nich zieleń. Dla wielu osób trawa, drzewa i krzewy mają znaczenie symboliczne, ale i realne. Trawa to pokój. Kto nosi ją w rękach, nie może nosić broni. Drzewa wraz z liśćmi, korzeniami, korą, owocami i konarem są składnikami tradycyjnych leków Masajów.

Zobacz także