Prawosławne Święto Wniebowzięcia NMP [GALERIA]
Wyznawcy prawosławia obchodzą dziś święto Zaśnięcia Bogurodzicy Zaśnięcia Marii Panny i Zaśniecie Matki Bożej – odpowiednik katolickiej Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny (obchodzone według stałej daty 15-go sierpnia, wg kalendarza gregoriańskiego 28-go sierpnia).
Święto ustanowił na obszarze całego Bizancjum cesarz Maurycjusz, nakazując równocześnie wzniesienie kościoła nad Grobem Matki Bożej w Jerozolimie w Dolinie Jozafata. Jest to święto nieruchome i ostatnie z cyklu dwunastu świąt w prawosławnym roku liturgicznym. Podstawą ustanowienia święta były wydarzenia związane ze śmiercią Matki Bożej. Pismo święte nie wspomina o życiu Bogurodzicy po Wniebowstąpieniu. Wiadomo tylko, że została powierzona opiece apostoła Jana Teologa (J 19,26-27). Na temat jej śmierci pisał jednak św. Dionizy Areopagita
Różnica między Wniebowzięciem (katolicy) a Zaśnięciem (prawosławni)
W związku z tym, że według wierzeń Matka Boża zarówno duszą jak i ciałem odeszła do nieba, Cerkiew prawosławna nie nazywa jej odejścia z tego świata śmiercią, lecz zaśnięciem. Jest to zasadnicza różnica, pomiędzy postrzeganiem zakończenia życia Matki Bożej pomiędzy Kościołem rzymskokatolickim a Cerkwią prawosławną. Zgodnie z nauką Kościoła Zachodniego Bogurodzica została wzięta do nieba, gdy nastąpił kres jej ziemskiego życia, co wspomina się podczas święta Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny. W teologii katolickiej nie rozstrzygnięto, czy Maryja umarła i została wzięta do nieba po śmierci i wskrzeszeniu, czy też przeszła do wiecznej chwały nigdy nie umierając. Tymczasem Cerkiew Prawosławna świętuje trzy fakty: śmierć-zaśnięcie Matki Bożej, jej zmartwychwstanie i dopiero wtedy wniebowzięcie. Według słów biskupa Łazarza, o wierzącym prawosławnym chrześcijaninie nie mówi się, że „umiera”, tylko „udaje się na spoczynek” lub „zasypia”, ponieważ zgodnie z naukami Kościoła śmierć jest tylko chwilą, po której każdy człowiek wstaje. Święto Zaśnięcia Przenajświętszej Bogurodzicy jest uroczyście obchodzone w Getsemani, w miejscu, gdzie została pochowana. Wybudowano tam świątynię, w której przechowywany jest całun Matki Bożej Nieustającej Opieki.
Galeria: Macedońscy prawosławni w kościele NMP w Skopje, zdjęcia: Georgi Licoski, PAP/EPA
Zaśnięcie Bogurodzicy poprzedza dwutygodniowy surowy post, nazywany Uspienskim, który swoimi wymogami odpowiada katolickiemu Wielkiemu Postowi. Podczas postu wierni zobowiązani są do niespożywania potraw mięsnych. W przeddzień święta odprawiane jest całonocne czuwanie, które łączy w sobie wieczernię, utrenię (jutrznię) i nabożeństwo pierwszej godziny (nabożeństwo cyklu dobowego, związane z tzw. godzinami kanonicznymi – czasami), które są w tym czasie odprawiane w sposób bardziej uroczysty niż w dni powszednie, czyli w większości śpiewane a nie czytane. Obecnie w cerkwiach parafialnych nabożeństwo to trwa około trzech godzin. Podczas czuwania odprawiana jest litija (z gr. litaneia – błaganie), szczególnie żarliwą modlitwa, podczas której kapłan błogosławi pięć chlebów, pszenicę, wino i olej. Litiję rozpoczyna chór śpiewem pieśni na temat święta zaczerpniętej z Pisma Świętego, po czym wielokrotnie śpiewa się „Gospodi pomiłuj”. Po zakończeniu modlitw chór śpiewa pieśni, podczas których kapłan okadza naczynie z chlebami, odmawia modlitwę, w której wspomina cudowne rozmnożenie chleba, po czym wykonuje znak krzyża nad każdym z darów. Chleby zostaną rozdzielone wśród wiernych uczestniczących w nabożeństwie.
Innym dodatkowym obrzędem podczas całonocnego czuwania, zarówno przed świętem Zaśnięcia Bogurodzicy jak i przed innymi wielkimi świętami jest namaszczenie olejem. Wierni całują Ewangelię i ikonę, następnie podchodzą do kapłana, który pędzelkiem zamoczonym w oleju kreśli im na czole znak krzyża. Trzy dni po święcie w wielu cerkwiach odprawia się obrzęd Pogrzebania Matki Bożej (Czin Pogriebienija Bożej Matieri), odprawiany przed płaszcze nicą z wizerunkiem Marii, symbolizującą jej grób. Święto ma dzień przedświąteczny i osiem dni poświątecznych (oktawę).
Święto Zaśnięcia Bogurodzicy jest najważniejszym świętem maryjnym w prawosławnym roku liturgicznym. Z uwagi na piętnastodniowy post poprzedzający święto i oktawę, w praktyce cały miesiąc sierpień jest miesiącem maryjnym. Rozpamiętywanie uwielbienia Maryi kończy bizantyjski rok liturgiczny. Maryja przedstawiana jest w nim, jako wzór wierzących i cel, do którego wszyscy powinni zmierzać. W Polsce jest szczególnie uroczyście obchodzone przy Cerkwi Zaśnięcia Najświętszej Maryi Panny w Dubinach.