Rosja: czy patriarcha Cyryl ma problemy z pamięcią?

Znany z surowych ocen działalności Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego (RKP) i jego zwierzchnika, patriarchy Cyryla, diakon Andriej Kurajew zauważył, że ostatnio Cyryl ma coraz większe problemy z pamięcią. Najnowszym tego przykładem jest, według diakona, przemówienie patriarchy z 21 września, w którym pomylił on przypadające w tym dniu (według kalendarza juliańskiego) święto Narodzenia Matki Bożej ze świętem Opieki Bogurodzicy, obchodzonym 1 października (według kalendarza juliańskiego – lub 14 października wg kalendarza gregoriańskiego).

Pisząc o tym na swoim Facebooku Kurajew zwrócił uwagę, że poza krótkim odniesieniem na początku do święta z innego dnia kazanie głowy RKP było poświęcone niemal wyłącznie wojnom i zwycięstwom w nich Rosji. „A o narodzeniu dziewczynki imieniem Maryja nie było nic” – ironizował autor wpisu. I dodał także nie bez sarkazmu, iż taka pomyłka „ma swoje uzasadnienie w tym, że w Moskwie jest teraz rzeczywiście zimno jak w święto Opieki (po rosyjsku Pokrow)”.

>>> Rosja: awaryjne lądowanie samolotu, są ofiary śmiertelne

Diakon zauważył, że kościelne środki przekazu zignorowały tę wypowiedź swego zwierzchnika, a „strona Patriarchatu [Moskiewskiego] na razie w ogóle nie zamieściła tego kazania”. Prawosławny kanał telewizyjny „Spas” (Zbawiciel) „po prostu wyciął całe kazanie, pozostawiwszy jedynie niezbyt udaną próbę zrozumienia patriarchy pod koniec nabożeństwa, już po wręczeniu nagród”. Kurajew przypomniał, że porządek takiej uroczystości jest następujący: liturgia – kazanie kapłana – komunia – kazanie patriarchy – nagrody. Tym razem kazanie Cyryla na temat święta Opieki Matki Bożej zostało usunięte. „Zostawiono tylko próbę wyjaśnienia przez patriarchę, dlaczego w święto Narodzenia jego słowo było na inny temat” – napisał duchowny.

„Wysławiamy dziś Przenajświętszą Królową Nieba, święto Jej Opieki. To dziwne, ale tę uroczystość, która historycznie wiąże się z wydarzeniami w Konstantynopolu pod koniec X wieku: ukazania się Bogurodzicy, które zwróciło uwagę mieszkańców i stało się znakiem nadziei miasta na ratunek – otóż tej uroczystości związanej z dziejami Bizancjum, nie obchodzi się w cerkwiach greckich” – powiedział Cyryl w kazaniu.

>>> Rosja: kapłan prawosławny uważa, że jego Kościół przestaje być Chrystusowym

Komentując to, co się wydarzyło z patriarchą, diakon zauważył z przekąsem, że „wszyscy jesteśmy ludźmi i podobnie działo się z Leonidem Breżniewem, gdy skończył 75 lat”. Było to nawiązanie do Cyryla, który ten wiek osiągnie 20 listopada. Sam Kurajew, mający obecnie 58 lat, zauważył w tym kontekście nieco prowokacyjnie, że „jeśli dożyję takiego wieku, będę wyglądał znacznie gorzej od patriarchy Cyryla”.

Diakon wymienił też kilka innych potknięć słownych zwierzchnika RKP. We wspomnianym kazaniu pomylił on bitwę na Kulikowym Polu [w 1380 r.] z bitwą pod Borodino [1812], twierdząc, że to pierwsze zmaganie zakończyło się wynikiem nierozstrzygniętym, a nie zwycięstwem Rosjan, jak głosi oficjalna historiografia rosyjska. Kilka dni wcześniej – 19 bm. patriarcha podczas pobytu w Wołgogradzie, składając kwiaty przed Wiecznym Ogniem na Kurhanie Mamaja, nazwał to miejsce Kurhanem Małacha. A 22 września, otwierając kolejne posiedzenie Rady Biskupiej Metropolii Moskiewskiej nazwał je „pierwszym” – przypomniał diakon.

Urodzony 15 lutego 1963 r. w Moskwie Andriej Kurajew jest jedną z najbardziej znanych, a przy tym kontrowersyjnych postaci rosyjskiego prawosławia. Pochodzi z rodziny ateistycznej (jego ojcem był znany filozof sowiecki Wiaczesław Kurajew), do czasu rozpoczęcia studiów w katedrze historii i teorii ateizmu naukowego wydziału filozoficznego Uniwersytetu Moskiewskiego był przekonanym ateistą, ale jesienią 1982 nawrócił się i ochrzcił.

>>> Rosja: w katedrze w Irkucku msza z udziałem ambasadora RP i Polonii

W 1985 r. podjął pracę w Moskiewskiej Akademii Duchownej (MDA), ale średnie wykształcenie teologiczne uzyskał w stołecznym seminarium duchownym w 1988 r. Potem wyjechał na dwa lata do Rumunii na dalsze studia z teologii i tam 8 lipca 1990 r. przyjął święcenia diakonatu. W 1992 r. ukończył MDA, po czym rozpoczął wieloletnią posługę w RKP. Był m.in. referentem patriarchy Aleksego II (1990-93), dziekanem wydziału filozoficzno-teologicznego Rosyjskiego Uniwersytetu Prawosławnego św. Jana Teologa (1993-96); profesorem w Prawosławnym Instytucie Teologicznym św. Tichona, przekształconym w państwowy uniwersytet prawosławny (1997-2013). Od 1996 r. jest profesorem teologii. Posługiwał w cerkwi św. Michała Archanioła w Moskwie–Tropariowie.

Pełnił też szereg innych ważnych urzędów zarówno w RKP, jak i w instytucjach świeckich, m.in. w radzie ekspercko-konsultacyjnej ds. wolności sumienia przy Komitecie Dumy Państwowej Federacji Rosyjskiej ds. organizacji społecznych i związków wyznaniowych.

Ale przez cały ten czas Kurajew miał bardzo niezależne, a niekiedy krytyczne podejście do różnych zjawisk, zachodzących w RKP, czym narobił sobie wielu wrogów. Pod koniec 2013 r. zwolniono go z Moskiewskiej Akademii Duchownej oficjalnie za „skandaliczny i prowokacyjny” charakter, jaki niekiedy przybierały jego wystąpienia publiczne i wypowiedzi medialne na tematy związane z Kościołem oraz na jego prywatnym blogu. On sam stwierdził, że w rzeczywistości chciano go w ten sposób ukarać za ujawnienie przestępstw seksualnych, jakich wobec kleryków dopuszczał się jeden z prorektorów seminarium duchownego w Kazaniu. A ponieważ nadal zajmował krytyczne stanowisko wobec hierarchii RKP z patriarchą na czele, 29 grudnia 2020 r. pozbawiono go funkcji diakońskich, przenosząc do stanu świeckiego.

Zobacz także