Wielki Tydzień w Gwatemali: święto w sercu społeczeństwa

Dla Gwatemali Wielki Tydzień jest najważniejszym wydarzeniem w roku – nie tylko na płaszczyźnie religijnej, ale także społecznej. Cały kraj obchodzi go z procesjami, mszami świętymi, tworzeniem kwiatowych dywanów i ołtarzy niesionych ulicami. Dlatego też UNESCO w 2022 roku uznało Wielki Tydzień w Gwatemali za niematerialne dziedzictwo kulturowe.

„Praktycznie wszyscy są zaangażowani” – mówi ambasador Gwatemali przy Stolicy Apostolskiej Alfredo Vásquez w wywiadzie dla Radia Watykańskiego. I robią to z dużym wyprzedzeniem: przygotowywanie strojów na Wielki Tydzień, próby utworów muzycznych, dekorowanie domów, gotowanie wielkanocnych przysmaków, skubanie płatków, układanie dywanów z kwiatów, przygotowywanie postumentów, ołtarzy i obrazów Chrystusa i Matki Bożej, przygotowywanie kadzideł. W samym Wielkim Tygodniu – „Semana Santa” w ciągu dnia i wieczorem odbywają się procesje, prowadzące przez dywany kwiatowe, wierni niosą ołtarze na ramionach.

Na pamiątkę Jezusa, który wziął na siebie winy ludzkości i umarł na krzyżu, ważną częścią obchodów jest również pokuta i milczenie. Niektórzy wierni niosą ciężkie ołtarze boso, inni uczestniczą w procesjach na klęczkach lub z kajdanami i łańcuchami na nogach, aby zobrazować mękę Jezusa. „Krótko mówiąc, podczas Wielkiego Tygodnia w kraju panuje wyjątkowa atmosfera” – stwierdza gwatemalski dyplomata.

Pierwsze procesje Wielkiego Tygodnia miały miejsce w XVI wieku wśród Hiszpanów, wyjaśnia ambasador. „Wówczas obchody te łączyły chrześcijańską wiarę w śmierć i zmartwychwstanie Jezusa ze zwyczajami Majów – pojawiły się nowe postaci sztuki religijnej, nowa muzyka i nowe rytuały” – mówi gwatemalski delegat UNESCO Mario Maldonado.

„Obchody Wielkiego Tygodnia są odzwierciedleniem naszej tożsamości, poczucia przynależności, zakorzenienia, formą, w której tworzy się spójność społeczna. Uczestniczą w nich wszystkie grupy kulturowe kraju, także dlatego, że dochodzą do głosu ich własne formy ekspresji, jak na przykład w specjalnych potrawach, których przepisy przekazywane są przez tradycję ustną” – zwraca uwagę Maldonado.

W Gwatemali obecnych jest 25 różnych kultur, z których większość to kultury wywodzące się z Majów. Historycznie rzecz biorąc, obchody Wielkiego Tygodnia w Gwatemali miały ogromną siłę społeczną, pomagając przezwyciężyć podziały, konflikty i tarcia między różnymi klasami społecznymi.

Obchody Wielkiego Tygodnia są organizowane przez Cofradías i Hermandades, czyli bractwa i wspólnoty siostrzane, które wyłoniły się z różnych klas gwatemalskiego społeczeństwa. Są one odpowiedzialne za kult lub cześć i opiekę nad wizerunkami. W zdecydowanej większości składają się albo tylko z kobiet, albo tylko z mężczyzn, rzadko są to grupy mieszane. Grupy te spotykają się przez cały rok, mają zarząd, przygotowują się duchowo, przechodzą szkolenia i dbają o wszelkie instrumenty czy symbole, które można zobaczyć podczas procesji: wysoki krzyż, świeczniki, wszystko to jest w gestii bractw i wspólnot siostrzanych.

„Podobnie jak sama „Semana Santa”, grupy ją organizujące wywodzą się z XVI wieku i miały na celu wspieranie pobożności ludowej” – wyjaśnia ambasador Vásquez. Później zakorzeniły się w Kościele, aby towarzyszyć biskupowi w różnych działaniach charytatywnych, a dziś bractwa i wspólnoty siostrzane decydują razem z biskupem o wyglądzie poszczególnych procesji.

W procesji, według gwatemalskiego dyplomaty, bierze udział średnio 17 tysięcy osób. Poszczególne obrazy są również niesione przez 140 mężczyzn – sam Vásquez brał w niej udział i mówi, że jako niosący nie widzi się samego obrazu, ale jest on „niejako odbity w lustrze”. „Twarze ludzi na ulicach, twarze wyrażające radość, smutek, powagę, dają niosącemu informację o tym, co czują, ludzie gdy widzą obraz, który niesiesz na swoich ramionach” – mówi ambasador Gwatemali przy Stolicy Apostolskiej.

Zobacz także