Młodzi w Kościele – kim są i jak widzą swoją wiarę?

Jako wierzący deklaruje się niecałe 40 proc. młodzieży, ale do kościoła i na lekcje religii chodzi już ponad 50 proc. – wynika z badania przeprowadzonego przez Fundację CBOS na zlecenie Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II. Jak młodzi odbierają Kościół i wiarę oraz co zrobić, żeby ich w Kościele zatrzymać? KUL będzie rozmawiał o tym z samymi zainteresowanymi – młodzieżą szkolną i studentami.

Od 8 marca do 17 kwietnia 2024 roku, na zlecenie KUL, Fundacja Centrum Badania Opinii Społecznej przeprowadziła badanie dotyczące postrzegania swojej wiary przez młodych, ich uczestnictwa w życiu Kościoła oraz autorytetu kolejnych trzech papieży: Jana Pawła II, Benedykta XVI i Franciszka. Badaniami objęto młodzież uczącą się w ostatnich klasach szkół ponadpodstawowych – liceów ogólnokształcących, techników oraz branżowych szkół I stopnia – zarówno prywatnych jak i publicznych.
Średnia wieku badanych wyniosła 19,3 roku. Największą grupę stanowili uczniowie pochodzący ze wsi (44,2 proc.). W miastach do 20 tys. mieszkańców mieszkało 11,8 proc. badanych, w miastach 20-100 tys. – 20,2 proc., w miastach 101-500 tys. – 15,8 proc., natomiast w największych ośrodkach miejskich (powyżej 500 tys.) – 8 proc.

>>> Leon XIV do młodzieży na wakacje: naśladujcie cechy młodego Jezusa

W sondażu wzięło udział 1029 osób. Tak duża grupa oznacza, że margines błędu jest niewielki. – Możemy z bardzo dużym prawdopodobieństwem powiedzieć, że wynik nie odbiega od prawdziwego więcej niż plus-minus trzy procent – wyjaśnia ks. dr Jarosław Kozak z Katedry Katolickiej Nauki Społecznej i Socjologii Moralności KUL.

W pierwszych pytaniach ankieterzy CBOS poprosili o wskazanie jak często respondenci uczestniczą w praktykach religijnych w kościele. Jak się okazuje 25,6 proc. badanych uczęszczało na nabożeństwa kilka razy w roku, 10 proc. – jeden lub dwa razy w miesiącu, a 19,5 proc. – raz w tygodniu. Jedynie 3,9 proc. uczniów praktykowało kilka razy w tygodniu. Natomiast ponad 41 proc. osób zadeklarowało, że w ogóle nie praktykuje.
Jak to się ma do deklaracji wiary tych samych respondentów? Nieco ponad 4 proc. uczniów podało, że są osobami głęboko wierzącymi, prawie 33 proc. wierzącymi, a 22 proc. zadeklarowało się jako niezdecydowane, ale przywiązane do tradycji religijnej. Jednocześnie 15 proc. określiło siebie jako obojętnych wobec religii, a ponad 17 jako niewierzących. Ponad 8 proc. respondentów zaznaczyło odpowiedź „trudno powiedzieć”.

Co przy tym niezwykle interesujące, ponad połowa uczniów uczestniczyła w momencie badania w szkolnych lekcjach religii, natomiast 47,5 proc. zadeklarowało, że nie bierze w nich udziału. Do wspólnot, ruchów lub stowarzyszeń religijnych należało jedynie nieco ponad 4 proc. badanych

Ponad 98 proc. uczniów było ochrzczonych, niewiele mniej – ponad 96 proc. – przystąpiło do Pierwszej Komunii Świętej, a 76 proc. do bierzmowania.
Praktyki spowiedzi wśród badanych były zróżnicowane: 33,6 proc. osób zadeklarowało, że w ogóle nie przystępuje do spowiedzi, prawie 24 proc. podało, że robi to raz na kilka lat, 12 proc. – raz w roku, a 24 proc. – kilka razy w roku. Z danych wynika, że jedynie 6,3 proc. respondentów przystępuje do spowiedzi regularnie, raz w miesiącu.

– Te wyniki dają nam poważnie do myślenia. Są kolejnym potwierdzeniem tego, że okres bierzmowania to często ostatni tak mocny kontakt młodzieży z Kościołem. Potem zaczyna się niestety stopniowy odpływ – komentuje wyniki rektor KUL ks. prof. Mirosław Kalinowski i wskazuje: – Do końca liceum mamy jednak jeszcze szansę utrzymać dużą część młodzieży, która mimo słabej deklaracji wiary nadal w jakiejś formie współuczestniczy w życiu Kościoła. Są z nami, więc jeszcze możemy coś zdziałać. Musimy mieć jednak pomysł jak tych młodych zatrzymać. Najprościej będzie ich samych o to zapytać. Dlatego w nowym roku szkolnym i akademickim organizujemy cykl debat z młodymi o ich roli w Kościele i ich postrzeganiu Kościoła.

Kto jest autorytetem moralnym?
Uczestnicy badania realizowanego na zlecenie KUL byli pytani również o to, w jakim stopniu autorytetem moralnym jest dla nich każdy z trzech kolejnych papieży: Jan Paweł II, Benedykt XVI i Franciszek. Odpowiedzi udzielano na siedmiopunktowej skali, gdzie 1 oznaczało „zdecydowanie nie jest autorytetem”, a 7 – „zdecydowanie jest autorytetem”.
– Skala ta pozwalała uchwycić zróżnicowane natężenie postrzeganego autorytetu oraz umożliwiała bezpośrednie porównania między trzema papieżami – wyjaśnia ks. dr Jarosław Kozak.

Jak wynika z badania najwyższą ocenę – 3,37 uzyskał Jan Paweł II. Drugi w tym zestawieniu jest Franciszek – 2,29, a trzeci Benedykt XVI – 2,13. Moralny autorytet Jana Pawła II w oczach młodzieży szkół średnich jest silnie związany z poziomem indywidualnej religijności oraz przekonaniami etycznymi uczniów. Na podstawie badania można stwierdzić, że autorytet papieża rośnie wraz z deklarowaną wiarą religijną – im silniejsze subiektywne poczucie wiary, tym wyższa ocena przypisywanego mu autorytetu. – Od dwóch lat intensywnie działamy w mediach promując nauczanie, życie Jana Pawła II. To setki tekstów, tysiące wpisów na media społecznościowe, które jak wskazują statystyki spotykają się z bardzo dużym zainteresowaniem – podsumowuje rektor KUL.