O co chodzi w konklawe? Pomocny mini-słownik na czas wyboru papieża

Wszyscy kojarzą przełomowe „Habemus papam!”, ale nie każdy wie, kim jest protodiakon, który ogłasza nowego papieża. Aby płynnie poruszać się po informacjach związanych z konklawe, zajrzyj do naszego słowniczka.

Z konklawe wiąże się dużo specjalistycznego słownictwa, które nie jest na co dzień używane. Jeśli zastanawiasz się, kiedy wołane jest „Extra omnes!”, co oznacza interregnum, jakie zadania ma kamerling, czy skąd pochodzi słowo „konklawe” – możesz sprawdzić to w poniższej rozpisce.

• Akceptacja kanoniczna – formalne przyjęcie wyboru przez nowo wybranego papieża; warunek objęcia urzędu Biskupa Rzymu.

• Dziekan Kolegium Kardynalskiego – najwyższy rangą kardynał (z rzędu biskupów); przewodniczy konklawe, o ile ma prawo głosu.

• Extra omnes! (Wszyscy na zewnątrz!) – uroczysta formuła ogłaszająca zamknięcie Kaplicy Sykstyńskiej przed głosowaniem; wypowiada ją ceremoniarz papieski.

• Fumata – dym wydobywający się z komina Kaplicy Sykstyńskiej: biały oznacza wybór papieża (fumata bianca), czarny brak decyzji (fumata nera).

• Habemus papam (Mamy papieża!) – tradycyjna formuła ogłoszenia wyboru nowego papieża, wypowiadana przez kardynała protodiakona z balkonu bazyliki św. Piotra.

• Inauguracja pontyfikatu – uroczysta liturgia, która zastępuje wcześniejszą koronację papieską; zawiera m.in. nałożenie paliusza i pierścienia Rybaka.

• Interregnum – okres bezkrólewia między śmiercią lub rezygnacją papieża, a wyborem jego następcy.

• Kamerling (camerlengo) – kardynał oświadczający śmierć papieża i zarządzający majątkiem i administracją Watykanu w czasie sede vacante, czyli podczas wakatu na Stolicy Apostolskiej.

• Kaplica Sykstyńska – miejsce obrad konklawe; słynna kaplica w Watykanie, ozdobiona freskami Michała Anioła.

• Kardynał diakon – jeden z trzech stopni godności w Kolegium Kardynalskim. Zazwyczaj są to duchowni pełniący funkcje w Kurii Rzymskiej, niekoniecznie wywodzący się z episkopatu. Najstarszy rangą kardynał diakon pełni funkcję protodiakona i to on ogłasza wybór nowego papieża słowami Habemus papam.

• Kardynał prezbiter – środkowy stopień wśród kardynałów. Najczęściej są to biskupi diecezjalni z całego świata, posiadający doświadczenie duszpasterskie. W symboliczny sposób reprezentują duchowieństwo diecezjalne Kościoła Rzymskiego.

• Kardynał biskup – najwyższy stopień wśród kardynałów. Należą do niego duchowni związani z dawnymi diecezjami podmiejskimi Rzymu piastujący najwyższe funkcje w Kurii Rzymskiej oraz ci patriarchowie Kościołów sui iuris, którzy zostali kardynałami. Wśród kardynałów biskupów wybierany jest dziekan Kolegium Kardynalskiego, który przewodniczy konklawe, o ile sam nie podlega wyborowi.

• Kardynał elektor – kardynał poniżej 80. roku życia, posiadający czynne prawo wyboru papieża.

• Konklawe (łac. cum clavis – „pod kluczem”), zamknięte zgromadzenie kardynałów w celu wyboru papieża, przebiegające w pełnej izolacji.

• Major absoluta (bezwzględna większość) – liczba głosów potrzebna do ważnego wyboru papieża; obecnie stanowi 2/3 głosów elektorów.

• Mistrz papieskich ceremonii liturgicznych (papieski ceremoniarz) – duchowny odpowiedzialny za liturgiczne aspekty konklawe, to on wypowiada „Extra omnes!”. Od 11 X 2021 funkcję tę pełni abp Diego Ravelli.

• Ordo Rituum Conclavis (obrzęd konklawe) – księga liturgiczna zawierająca rytuały i procedury obowiązujące podczas konklawe.

• Pierścień Rybaka: sygnet przekazywany nowemu papieżowi, symbol jego posługi jako następcy św. Piotra, rybaka ludzi.

• Protodiakon – najstarszy nominacją kardynał z rzędu diakonów; to on ogłasza wybór nowego papieża formułą Habemus papam; od 28 X 2024 funkcję tę pełni kard. Dominique Mamberti.

• Sancta Missa pro eligendo Papa – Msza święta „o wybór papieża”, odprawiana przez kardynałów elektorów w dniu rozpoczęcia konklawe, ma charakter błagalny i poprzedza zamknięcie Kaplicy Sykstyńskiej.

• Scrutinium – tajne głosowanie kardynałów podczas konklawe.

• Sede vacante (Wakująca Stolica) – stan Kościoła, gdy Stolica Apostolska nie ma urzędującego papieża (po jego śmierci lub rezygnacji).

• Subdiakoni papiescy – historyczna funkcja pomocnicza w czasie uroczystości ogłoszenia wyboru papieża; obecnie nieużywana.

• Zgromadzenie Generalne Kardynałów: zebrania wszystkich kardynałów (również tych bez prawa głosu) odbywające się przed rozpoczęciem konklawe; służą omówieniu sytuacji Kościoła i przygotowaniom organizacyjnym.

Zobacz także