Od tych parafii zależy przyszłość Kościoła

Mamy do czynienia ze zmianą jakości chrześcijaństwa, katolicyzmu w Polsce. Badania praktyk religijnych Polaków (dominicantes i communicantes) prowadzone od roku 1980 pokazują, że w ostatnich latach spada liczba tych pierwszych (a więc odsetek katolików uczęszczających na niedzielną Eucharystię), ale wzrasta liczba osób należących do drugiej grupy (czyli przystępujących do Komunii świętej). To dużo mówi o sytuacji Kościoła w Polsce. Praktykujących katolików jest mniej, ale „jakość wiary” wzrosła – ocenia w rozmowie z misyjne.pl prof. Marcin Jewdokimow, dyrektor Instytutu Statystyki Kościoła Katolickiego.

Między innymi stan polskiego katolicyzmu będzie przedmiotem obrad II Kongresu Teologii Praktycznej „Parafia Jutra”, który w Licheniu potrwa od wtorku do czwartku (19-21 września). Wezmą w nim udział naukowcy, duszpasterze i świeccy przedstawiciele wspólnot parafialnych. Będą rozmawiać o perspektywach i wyzwaniach, przed jakimi już niedługo stanie Kościół w Polsce. Organizatorem Kongresu są: Wydział Teologiczny UKSW oraz cztery stowarzyszenia (skupiające pastoralistów, katechetów, liturgistów i homiletów).

Duszpasterskie nawrócenie

Ks. dr hab. Tomasz Wielebski (dyrektor Instytutu Nauk Teologicznych oraz kierownik Katedry Prakseologii Pastoralnej i Organizacji Duszpasterstwa na UKSW) podkreśla, że Kongres jest odpowiedzią na wskazanie papieża Franciszka zawarte w adhortacji Evangelii gaudium oraz „Instrukcji o nawróceniu wspólnoty parafialnej” Kongregacji ds. Duchowieństwa z 2020 roku, w której wzywa się parafie do nawrócenia duszpasterskiego oraz dostosowania swoich działań do wymogów czasu i potrzeb wiernych. A te – szczególnie w ostatnich czasach – bardzo się zmieniły – podkreśla prof. Jewdokimow.

– Parafia jest bowiem – poza wymiarem kościelnym i duchowym – także jednostką społeczną. Jednostką, która funkcjonuje w ramach zachodzącej zmiany społeczno-kulturowej. Zmiana ta zachodzi nieustannie, ale w ostatnim czasie w przyspieszonym tempie – wyjaśnia dyrektor Instytutu Statystyki Kościoła Katolickiego. Te procesy społeczne i kulturowe oczywiście wpływają na życie parafii.

Organizatorzy Kongresu przywołują badania CBOS-u, według których aż 75% respondentów deklaruje brak jakiegokolwiek wpływu na to, co dzieje się w parafii. – Chcemy zdiagnozować obecną sytuację społeczno-religijną w Polsce oraz stan duszpasterstwa. Chcemy wytyczyć kierunki dla funkcjonowania polskich parafii – powiedział.

>>> Kard. Ryś: jeśli poddamy się Duchowi Świętemu, to staniemy się innym Kościołem

A czy polskie parafie – w perspektywie dekady bądź dwóch – czeka scenariusz, o którym wiele lat temu (w kontekście całego Kościoła powszechnego, choć szczególnie w Europie) mówił Benedykt XVI? Papież mówił wtedy, że w perspektywie kolejnych dekad Kościół będzie Kościołem mniej licznym, będzie Kościołem mniejszych, a jednocześnie żywych wspólnot. – Jest taka możliwość i nie jest to proces wyłącznie negatywny – odpowiada prof. Jewdokimow. – Kościół, a więc i parafie nie będą już tak masowe i przez to w większości anonimowe, ale jeśli będą mniej liczne, to relacje między parafianami mogą być silniejsze, także ich wpływ na życie całej wspólnoty – wyjaśnia dyrektor ISSK. To z kolei może być podłożem do odrodzenia życia religijnego i parafialnego oraz do naprawy funkcjonowania często zmurszałych kościelnych struktur. Również przebieg tego procesu będą starali się przewidzieć goście Kongresu.

Teologia, socjologia i „strategia Jezusowa”

Ks. Wielebski podkreśla, że podczas wydarzenia zostaną przedstawione przesłanki teologiczne oraz socjologiczne, które posłużą do refleksji nad tym jak odnowić polskie parafie. – Będą prace w grupach, zaprosiliśmy też przedstawicieli episkopatów, proboszczów i wiernych świeckich, aby stworzyć płaszczyznę wspólnej refleksji nad tym, w którym kierunku powinna iść polska parafia – zaznaczył.

Szczegóły dotyczące Kongresu są dostepne na stronie internetowej www.parafiajutra.pl. Organizatorzy wydarzenia podkreślają, że ostatnie lata pokazują potrzebę powrotu do stylu życia i sposobu ewangelizowania Jezusa Chrystusa, Jego apostołów i pierwszych uczniów. – „Ekipa Jezusa” składała się z ludzi różnej płci i w różnym wieku. Dlatego dzisiejszy Kościół powinien zaangażować się w formację świeckich, którzy będą mogli przekazać wiarę dalej. To była strategia Jezusowa i to jest też nasza strategia. Praca razem: świeckich i duchownych – mówi ks. Wielebski. Celem Kongresu ma być więc „obudzenie wiernych”, by popatrzyli na Kościół jak na własną wspólnotę, w której mogą realizować swój charyzmat, dar łaski, ofiarowany każdemu na mocy sakramentu chrztu.

>>> CBOS: 37% Polaków chodzi do kościoła co niedzielę

– Kongres jest w dużej mierze oparty na badaniach socjologicznych pt. „Parafia z perspektywy proboszczów” przeprowadzonych przez ISKK. Dzięki nim chcieliśmy uzyskać obraz tego, jak powinna wyglądać parafia przyszłości, a jak wygląda obecnie – mówi dyrektor Instytutu Statystyki Kościoła Katolickiego. Całość badań zostanie zaprezentowana we wrześniu w Licheniu. Dyrektor Marcin Jewdokimow jeszcze przed Kongresem – w rozmowie z misyjne.pl – podzielił się informacją o tym, jaki na podstawie tych pogłębionych badań rysuje się generalny obraz polskiej parafii.

Badania, które pomogą przewidzieć przyszłość

Badania były przeprowadzane metodą World Cafe. Jest ona badaniem opinii i polega na jednoczesnej rozmowie o kilku aspektach danej kwestii (przypisanych do osobnych stolików) przez uczestników podzielonych na grupy. Poprzez zmiany stolików uczestnicy mogą omówić wszystkie tematy.

Dyrektor ISKK zdradził, że jedną z poruszanych kwestii był dzień powszedni proboszcza. Z badań wynika, że księża odczuwają na co dzień dużą niepewność przyszłości. Ma to związek z przemianami społeczno-kulturowymi w Kościele. W opinii księży należy odchodzić od zbiorowego modelu ewangelizacji na rzecz indywidualnej strategii działań duszpasterskich. Duchowni ocenili, że brakuje im przygotowania oraz dobrych wzorców do naśladowania. Co może sugerować, że proboszcz czuje się osamotniony, brakuje mu narzędzi do pracy, sam musi się uczyć nowych metod poszukiwania wiernych.

>>> Jasna Góra: Pielgrzymka Parafii Realizujących Program Ruchu Dla Lepszego Świata

– Zapraszamy wszystkich, którzy chcą wiedzieć jak wygląda życie parafialne. Dzięki badaniu, dzięki jego wynikom możemy otworzyć szeroką dyskusję i poprzez wzajemne wysłuchanie siebie pójść dalej, wytyczyć kierunku rozwoju. Bo – to chciałbym mocno podkreślić – to, że mamy badania i dane nie znaczy, że wszystko wiemy i na wszystko mamy gotowe rozwiązanie. Chcemy rozmawiać i szukać rozwiązań – mówi w rozmowie z misyjne.pl. prof. Marcin Jewdokimow, dyrektor Instytutu Statystyki Kościoła Katolickiego.

Pozory normalności

– Zdaniem księży kondycja parafii zależy od kondycji duchowej proboszcza – wyjaśnił dyrektor ISKK. – Wielu z nich mówi, że nie ma pomysłów na to jak radzić sobie w świecie szybko zmieniającej się rzeczywistości. Jeden z badanych powiedział: „obracam się w pozorach normalności” – zaakcentował prof. Jewdokimow.

W Kongresie „Parafia Jutra” wezmą również udział uczestnicy konkursu „Aktywna Parafia”, który został rozstrzygnięty w czerwcu. Konkurs zorganizowała Katolicka Agencja Informacyjna. Jej wiceprezes Tomasz Królak podkreśla, że obie inicjatywy są sobie bardzo bliskie, ponieważ „Parafia Jutra” to w istocie „Aktywna Parafia”. – To parafia, która bierze pod uwagę wszelkie przemiany społeczne. Od tych parafii będzie zależała przyszłość chrześcijaństwa w Polsce i zachowanie jego żywej tkanki, ponieważ to właśnie w parafii dzieją się rzeczy najbliższe człowiekowi i to tam zyskuje on pokarm duchowy i intelektualny – zaznaczył. – Konkurs „Aktywna Parafia” oraz Kongres „Parafia jutra” mają szansę być remedium na klerykalizm, nad którym ubolewa sam papież Franciszek – dodaje Królak.

– Może ludzie po wyjściu z kościołów nie będą się rozchodzić do domów, tylko będą nawiązywali relacje. Ta jedność będzie się tworzyła i owocowała wieloma inicjatywami. Już wiele parafii w Polsce pokazuje, że jest to możliwe – wyjaśnia wiceprezes KAI. – Taki model parafialnego życia musi być oczywiście wpisany w teologiczną wizję parafii. Życie parafialne nie może opierać się wyłącznie na wydarzeniach takich jak festyny czy spotkania w kawiarenkach. Ewangelia i Eucharystia to podstawa życia Kościoła i parafii. Stąd płynie źródło budowania wspólnoty – dodaje ks. Wielebski.

– Kongres ma być okazją do wytyczenia strategii działań. Chcemy stworzyć pole do burzy mózgów, twórczej dyskusji. Kościół prowadzi Duch Święty, ale On potrzebuje także naszego zaangażowania, naszego intelektualnego i racjonalnego działania. Ku przyszłości. Parafii Jutra – podsumowuje ks. Tomasz Wielebski.