Odpusty jubileuszowe. Nie takie skomplikowane, jak je malują

Odpust jubileuszowy jest szczególną łaską Roku Świętego, pojawił się już podczas pierwszego jubileuszu w 1300 roku. Na czym w ogóle polega praktyka odpustów w Kościele i czym wyróżniają się te w Roku Jubileuszowym?

Wierni mogą uzyskać odpust jubileuszowy, udzielony przez papieża, jeśli odbędą pobożną pielgrzymkę i pomodlą się w miejscu jubileuszowym lub jeśli pobożnie uczestniczyć będą w misjach ludowych, rekolekcjach lub spotkaniach formacyjnych. Co to oznacza?

Na czym polegają odpusty w Kościele?

Jako pierwszy słowem odpust (łac. indulgentia) posłużył się św. Bernard z Clairvaux, opisując w swych pismach duchowe skutki jałmużny i pobożnego nawiedzania świątyń. Nauka Kościoła o odpustach ściśle wiąże się z troską o dusze czyśćcowe, jak podaje Konstytucja apostolska Indulgentiarum doctrina (nr 3):

„Pojednanie grzesznika z Bogiem i Kościołem dokonuje się poprzez sakrament pokuty, w którym zostaje zgładzona wina penitenta. Jednak nauka Kościoła o czyśćcu ukazuje, że nawet wtedy, gdy wina została odpuszczona w sakramencie pojednania pozostaje jeszcze kara za popełnione zło, którą grzesznik musi spłacić, aby w pełni się oczyścić”.

Jedynym dysponentem odpustów w Kościele jest papież. Tylko on może określać warunki jego uzyskania lub delegować swą władzę w tej materii innym. Na samym początku (Indulgentiarum doctrina, nr 1) dokument definiuje odpust jako „darowanie wobec Boga kary doczesnej za grzechy”:                                                                                                                                                   

„Dostępuje go chrześcijanin odpowiednio usposobiony i pod pewnymi, określonymi warunkami za pośrednictwem Kościoła, który jako szafarz owoców odkupienia rozdaje i prawomocnie przydziela zadośćuczynienia ze skarbca zasług Chrystusa i Świętych”.

W ten sam sposób Kodeks prawa kanonicznego (kanon 992) i Katechizm Kościoła katolickiego (nr 1471) tłumaczą odpust, odwołując się do darowania grzechów „zgładzonych już co do winy”.

>>> Rok Święty 2025: kalendarz wydarzeń jubileuszowych

Skąd odpusty jubileuszowe?

Odpust jest szczególną łaską Roku Świętego, pojawił się już podczas pierwszego jubileuszu w roku 1300. Został udzielony przez papieża Bonifacego VIII, który na podstawie bulli Antiquorum habet przyznał odpust wiernym odwiedzającym z pobożnością główne bazyliki Rzymu. Rok jubileuszowy okazał się spełniać oczekiwania duszpasterskie, co skłoniło Klemensa VI do ustanowienia kolejnego jubileuszu w 1350 r.

Papież Franciszek w bulli ogłaszającej Rok Jubileuszowy (Spes non confundit) podkreśla dar odpustu, który „pozwala nam odkryć, jak nieograniczone jest miłosierdzie Boga. To nie przypadek, że w starożytności termin «miłosierdzie» był używany zamiennie z terminem «odpust», właśnie dlatego, że ma wyrażać pełnię Bożego przebaczenia, które nie zna granic” (Spes non confundit, nr 23).

W ciągu całego Roku Jubileuszowego odbywają się jubileusze poszczególnych grup i wspólnot. Na swoim jubileuszu w Rzymie, w czasie wakacji, spotkają się m.in. ludzie młodzi. Bp Grzegorz Suchodolski, przewodniczący Rady ds. Duszpasterstwa Młodzieży KEP, koordynował pobyt Polaków na dziewięciu spotkaniach z trzema papieżami, w tym na Wielkim Jubileuszu Odkupienia, jaki miał miejsce w Rzymie w 2000 r. Duchowny podkreśla, że wspomniane spotkanie młodych w Rzymie będzie miało wyjątkowy charakter właśnie ze względu łaskę odpustu związaną z Rokiem Jubileuszowym. – Dar odpustu to jest darowanie nam kary doczesnej za grzech, który mamy już odpuszczony wcześniej co do winy. Czyli tak naprawdę, by zyskać odpust zupełny, musimy spełnić warunek spowiedzi sakramentalnej, bycia w łasce uświęcającej. To jest pierwszy warunek. Drugi – przyjęcie Komunii świętej w celu zyskania odpustu. Do tego wewnętrzne wyrzeczenie się przywiązania do jakiegokolwiek grzechu i modlitwa w intencjach Ojca Świętego: Ojcze nasz, Wierzę w Boga i wezwanie imienia Maryi – tłumaczy bp Suchodolski.

Co zrobić, by zyskać odpust?

Wierni podczas Roku Jubileuszowego są szczególnie zaproszeni do przemiany serca i ofiarowania czasu zmarłym, których dusze cierpią w czyśćcu. Normy dotyczące uzyskania odpustu zupełnego w czasie zwyczajnego Roku Świętego 2025 zostały opublikowane prze Penitencjarię Apostolską w maju 2024 r.

Podstawowym warunkiem zyskania odpustu zupełnego jest wyrzeczenie się przywiązania do grzechu, nawet powszedniego. Należy w Roku Świętym skorzystać z sakramentu pokuty i przyjąć Komunię świętą, modlić się zgodnie z intencjami papieża, a także dokonać jednego z dzieł, których wybór w Roku Jubileuszowym jest znacznie szerszy.

Inną formą zyskania odpustu jest pielgrzymka do co najmniej jednej z czterech papieskich bazylik większych w Rzymie, w Ziemi Świętej, w innych okręgach kościelnych – do kościoła katedralnego lub innych kościołów i miejsc świętych wyznaczonych przez ordynariusza miejsca.

Wierni mogą dostąpić łaski odpustu jubileuszowego, jeśli z głęboką pobożnością, zarówno indywidualnie, jak i wspólnie, odwiedzą wybrane miejsce jubileuszowe. W trakcie nawiedzenia powinni oddać się pełnej skupienia adoracji eucharystycznej oraz głębokiemu rozmyślaniu, które zakończy modlitwa „Ojcze nasz”. Z okazji Roku Jubileuszowego, oprócz wyżej wymienionych znamiennych miejsc pielgrzymkowych, będzie można nawiedzić także inne miejsca święte, na tych samych warunkach.

Inną formą uzyskania odpustu jubileuszowego jest pobożne uczestnictwo w misjach ludowych, rekolekcjach lub spotkaniach formacyjnych poświęconych tekstom Soboru Watykańskiego II i Katechizmu Kościoła katolickiego, które odbędą się w kościele lub innym odpowiednim miejscu, według zamysłu Ojca Świętego. Jak tłumaczy bulla ogłaszająca Zwyczajny Rok Jubileuszowy 2025 Spes non confundit, w szczególny właśnie sposób „w Roku Jubileuszowym będziemy wezwani do bycia namacalnymi znakami nadziei dla wielu braci i sióstr żyjących w trudnych warunkach”. Odpust jest zatem również przypisany do dzieł miłosierdzia i pokuty, które świadczą o podjętym nawróceniu.

Chodzi o pojednanie

Przewodniczący Papieskiej Akademii Teologicznej zwrócił uwagę, że odpust jest wielkim darem dla Kościoła, wypływa z Bożego miłosierdzia. –  Wiara jest sakramentalna, trzeba w głębi serca zdecydować się na jubileuszową drogę ku przebaczającej i odkupieńczej miłości Boga. Odpust związany jest z głębokim pragnieniem przemiany mojego serca, a nie jedynie z literą prawa – mówi bp Antonio Staglianò, podkreślając, że odpusty to nie jest „kościelna magia”, ale doświadczenie miłości Boga, który jest w stanie przemienić nasze człowieczeństwo naznaczone przez grzech. Przewodniczący Papieskiej Akademii Teologicznej, zauważa też, że możliwość uzyskania odpustów dla zmarłych jest częścią mistyki i komunii kościelnej.

Na najważniejszy aspekt odpustów zwrócił uwagę również abp Adrian Galbas. Metropolita warszawski 9 stycznia zaznaczył, że celem roku jubileuszowego nie jest pojechanie, a pojednanie. – Nie chodzi tylko o spacer przez święte drzwi, ale o to, aby zyskać łaski, które Kościół nam ofiarowuje w tym świętym roku i by sobie uświadomić, że najwspanialszymi drzwiami dla każdego z nas jest pełne miłosierdzia Serce Jezusa – podkreślał ordynariusz warszawski w rozmowie z mediami watykańskimi.

Jak podaje instrukcja „O uzyskaniu odpustu podczas Zwyczajnego Jubileuszu roku 2025 ogłoszonego przez Jego Świętobliwość Papieża Franciszka”, wierni, którzy nie mogą uczestniczyć w uroczystych celebracjach, pielgrzymkach, np., osoby starsze, chorzy, uzyskają odpust jubileuszowy na tych samych warunkach, jeżeli będą zjednoczeni duchowo z wiernymi obecnymi.

Zobacz także