Ogólnopolski dzień transplantacji: każdy jest potencjalnym dawcą narządów

W niedzielę przypada ogólnopolski dzień transplantacji. Zgodnie z polskim prawem każda osoba jest potencjalnym dawcą narządów. Jeśli ktoś za życia nie wyraził sprzeciwu, lekarze mogą pobrać od niego po śmierci narządy i tkanki. Zgoda rodziny nie jest wymagana.

Transplantacja to inaczej przeszczep narządów. Czasem jest to jedyny sposób na uratowanie czyjegoś życia.

Z danych „Poltransplantu” wynika, że w 2024 r. wykonano 2152 przeszczepów od zmarłych dawców. Przeprowadzono 1130 przeszczepień nerek, 615 przeszczepień wątroby; 202 – serca, a 147 – płuca. Osobną kategorią są przeszczepy dwóch narządów: nerki i trzustki (32), nerki i serca (2), nerki i wątroby (10), nerki i płuca (1), serca i płuca (1).

Wykonano też 82 przeszczepienia nerek i 24 przeszczepienia części wątroby – od żywych dawców.

Pod koniec 2024 r. na przeszczep narządu czekało 1905 osób, a na przeszczepienie tkanki oka – 3557 osób.

W polskim prawie obowiązuje tzw. negatywna przesłanka dopuszczalności pobrania komórek, tkanek lub narządów ze zwłok.

Prawniczka Aneta Sieradzka, autorka bloga Prawo w transplantacji zaznaczyła w rozmowie z PAP, że każdy jest potencjalnym dawcą narządów. Jeśli nie chce być dawcą narządów po śmierci powinien za życia wyrazić sprzeciw pisemnie wysłany do „Poltransplantu”.

>>> Ekspert: znalezienie narządów do transplantacji u dziecka jest trudne. Apelujemy do lekarzy i rodzin

Do pobrania narządów przez lekarzy nie jest też potrzebna zgoda rodziny. W praktyce jednak lekarze rozmawiają o pobraniu narządów z najbliższymi zmarłego, aby dowiedzieć, czy znali wolę zmarłego.

„Rodzina nie jest dysponentem ciała, narządów, tkanek i komórek zmarłej osoby bliskiej. Rodzina nie może rozporządzać ciałem zmarłej bliskiej osoby po śmierci. Ma jedynie prawo do pochówku. Rodzina ma natomiast obowiązek uszanować wolę zmarłego, nawet jeśli jest ona inna niż ich” – dodała prawniczka.

Dlatego – jak podkreśliła – rozwiązaniem dla osoby, która chce, aby po jej śmierci narządy trafiły do transplantacji, jest poinformowanie za życia o swojej woli najbliższych. „Warto za życia uporządkować wiele spraw, aby po śmierci nie zostawiać rodzinie bałaganu czy dylematów” – dodała.

„Poltransplant” na swojej stronie internetowej zaznacza, że rozwiązaniem jest oświadczenie woli. „Własnoręczne podpisanie oświadczenia ułatwia bliskim osoby zmarłej oraz lekarzom uszanowanie wyrażonej woli” – zaznaczył.

Jeśli natomiast ktoś nie chce oddać po śmierci swoich narządów lub tkanek, powinien wyrazić sprzeciw w centralnym rejestrze sprzeciwów na pobranie komórek, tkanek i narządów ze zwłok ludzkich (prowadzony przez „Poltransplant”). Drugą formą sprzeciwu jest pisemne oświadczenie z własnoręcznym podpisem. Trzecią – ustne oświadczenie złożone w obecności co najmniej dwóch świadków, poświadczone przez nich pisemnie.

„Jeden dawca może uratować życie kilku osób i większe jest prawdopodobieństwo, że my sami będziemy potrzebować przeszczepienia niż to, że zostaniemy dawcą pośmiertnym” – dodała prawniczka.

Ogólnopolski dzień transplantacji przypada 26 stycznia. Tego dnia w 1966 roku odbył się w Polsce pierwszy udany przeszczep nerki. Operację przeprowadzono w I Klinice Chirurgicznej Akademii Medycznej w Warszawie. Był to 621 tego rodzaju zabieg na świecie.

Pierwsza w Polsce udana transplantacja serca odbyła się 5 listopada 1985 r.

Centrum Organizacyjno-Koordynacyjne do Spraw Transplantacji „Poltransplant” to jednostka podlegająca ministrowi zdrowia. Wykonuje zadania związane z pobieraniem, przechowywaniem i przeszczepianiem komórek, tkanek i narządów.

Zobacz także