Oskarżony o nawoływanie do zabójstwa abp. Jędraszewskiego – uniewinniony

Poznański sąd rejonowy wydał dziś wyrok w procesie Marka M., który w sierpniu 2019 roku jako drag queen Mariolkaa Rebell miał symulować podcięcie gardła abp. Markowi Jędraszewskiemu. Prokuratura oskarżyła go m.in. o nawoływanie do zabójstwa – sąd uniewinnił oskarżonego.

W sierpniu 2019 r., podczas wyborów Mr Gay Poland w Poznaniu Marek M. jako drag queen Mariolkaa Rebell wystąpił z dmuchaną lalką, która miała doczepione do głowy zdjęcie abp. Marka Jędraszewskiego. Z ustaleń prokuratury wynika, że przy słowach odtwarzanej piosenki „…zabiłam go”, mężczyzna zasymulował podcięcie nożem gardła duchownego, a dla spotęgowania efektu miał wykorzystać sztuczną krew.

Stołeczna prokuratura oskarżyła Marka M. o publiczne nawoływanie do zabójstwa duchownego, znieważenie arcybiskupa Kościoła rzymskokatolickiego i innych osób tego wyznania oraz o nawoływanie do nienawiści na tle różnic wyznaniowych. Czyny zarzucane mężczyźnie zagrożone są karą do trzech lat pozbawienia wolności.

Proces Marka M. w Sądzie Rejonowym Poznań Stare Miasto w Poznaniu ruszył w maju ubiegłego roku. Oskarżony nie przyznał się do popełnienia zarzucanych mu przestępstw. Przekonywał, że jego występ podczas zamkniętej imprezy nie służył namawianiu do morderstwa, tylko „miał uwypuklić problem” związany z wcześniejszą, wymierzoną w społeczność LGBT wypowiedzią abp. Jędraszewskiego o zagrożeniu „tęczową zarazą”.

1 sierpnia 2019 r. w 75. rocznicę wybuchu powstania warszawskiego, podczas homilii w bazylice Mariackiej w Krakowie abp Marek Jędraszewski mówił, że to z powstańczych mogił narodziła się wolna Polska. „Trzeba było długo na nią czekać. Czerwona zaraza już nie chodzi po naszej ziemi, ale pojawiła się nowa, neomarksistowska, chcąca opanować nasze dusze, serca i umysły. Nie czerwona, ale tęczowa” – powiedział.

Uzasadnienie do wyroku

W piątek Sąd Rejonowy Poznań Stare Miasto w Poznaniu wydał wyrok w tej sprawie i uniewinnił oskarżonego. „Sąd nie może pełnić funkcji recenzenta, a tym bardziej cenzora sztuki” – podkreślono w uzasadnieniu. Wyrok wydany w piątek przez Sąd Rejonowy Poznań Stare Miasto w Poznaniu nie jest prawomocny. Po ogłoszeniu orzeczenia prokuratura zapowiedziała apelację.

Sędzia Agata Trzcińska podkreśliła w uzasadnieniu wyroku, że „sąd w postępowaniu karnym nie może, co do zasady, pełnić funkcji recenzenta, a tym bardziej cenzora sztuki”. Jak mówiła, „zadaniem sądu nie jest dokonanie oceny występu oskarżonego pod względem moralnym, czy jego wartości artystycznej. Nie ma też znaczenia, czy występ ten się komuś podobał, czy też nie, czy leżał w zakresie jego wrażliwości artystycznej, czy poza nią. Zadaniem sądu w tym postępowaniu jest dokonanie oceny, czy oskarżony przekroczył cienką granicę oddzielającą sferę obywatelskich praw wolności wypowiedzi, wyrażania opinii, krytyki, zabierania głosu w debacie publicznej, której to język ostatnimi czasy uległ radykalizacji i brutalizacji, czy prawa wyrażania siebie w drodze ekspresji, od sfery wyznaczonej mową nienawiści, która nie może być akceptowana w demokratycznym państwie prawa”.

Sędzia przypomniała, że oskarżonemu zarzucono wypełnienie znamion przestępstwa opisanego w art. 255 par. 2 kk, który stanowi, że czynu w nim opisanego dopuszcza się ten, kto publicznie nawołuje do popełnienia zbrodni, art. 256 par. 1 kk, tj. nawoływania do nienawiści na tle różnic wyznaniowych i art. 257 par. 1 kk, tj. znieważenia grupy ludności z powodu jej przynależności wyznaniowej.

„W przedmiotowej sprawie nie było sporne to, że oskarżony w dniu 10 sierpnia 2019 roku jako drag queen o pseudonimie Mariolkaa Rebell (…) wykonał taniec z nagą lalką, na której przykleił twarz abp. Marka Jędraszewskiego. Oskarżony temu nie zaprzeczał. Podał, że w swoim performance nie chciał nawoływać do żadnej nienawiści, że chciał jedynie zareagować na słowa Marka Jędraszewskiego o +tęczowej zarazie+, którym to określeniem pokrzywdzony nazwał przedstawicieli środowiska LGBT. Nie negował, że w czasie występu przebił serce, swoje serce – z którego leciała substancja przypominają krew na dowód tego, jak bardzo słowa wypowiedziane przez Marka Jędraszewskiego go zraniły” – wskazała sędzia.

Dodała, że oskarżony nie negował także tego, że w czasie występu w tył lalki wbił nożyczki, „aby z lalki mogło zejść powietrze – co symbolizować miało utratę stanowiska zajmowanego przez Marka Jędraszewskiego w związku z wypowiedzianymi przez niego słowami o +tęczowej zarazie+”. Sędzia wskazała, że oskarżony zaprzeczył, aby podciął gardło lalce, czy aby z głowy lalki ciekła krew, a także za przeczył, aby symulował na scenie zabójstwo, czy aby do niego kogokolwiek nawoływał.

Sędzia zaznaczyła w uzasadnieniu, że prokurator kierując do sądu akt oskarżenia w głównej mierze oparł się na opiniach dotyczących występu oskarżonego prezentowanych w przekazie medialnym. „Zdaniem sądu nie zachował jednak należytej staranności i ostrożności przy weryfikowaniu poprawności wniosków, do jakich doszli przedstawiciele mediów w swoich relacjach” – wskazała.

„Nie ustalono, aby którykolwiek z dziennikarzy opisujących ten występ był na nim obecny. Prokurator nie przedstawił tymczasem żadnego dowodu, który mógłby podważyć wersję oskarżonego. W szczególności nie zabezpieczono – pomimo podjętych starań – nagrania występu oskarżonego, nie znaleziono żadnego świadka, który widziałby występ oskarżonego i potwierdziłby, że oskarżony dokonał podcięcia lalki w okolicach gardła, i aby krew wypływała w związku z tą czynnością w trakcie, gdy padały słowa piosenki +zabiłam go+. Podobnie żadne zdjęcie zabezpieczone w sprawie nie potwierdza wersji przyjętej przez prokuratora. Tym samym ustalenie, że oskarżony po usłyszeniu słów piosenki +zabiłam go+ podciął lalce okolice gardła, z jednoczesnym wypływem sztucznej krwi, symulując przez to zabójstwo arcybiskupa – jest gołosłowne, bezpodstawne i nie poparte żadnym dowodem” – zaznaczyła.

Sędzia wskazała także, że niezasadne jest twierdzenie, że oskarżony nawoływał do popełnienia zbrodni zabójstwa arcybiskupa i aby w ten sposób nawoływał do nienawiści na tle różnic wyznaniowych. Jak tłumaczyła, „oskarżony nie może ponosić odpowiedzialności za to, w jaki sposób zmanipulowano sposób interpretacji jego występu na potrzeby wzbudzenia zainteresowania mas – a to już choćby tylko dlatego, że przestępstwa z art. 255 i 256 kk można dopuścić się tylko z zamiarem bezpośrednim”.

„W zachowaniu oskarżonego sąd również nie dopatrzył się znieważenia, o którym mowa w art. 257 par. 1 kk. Występ oskarżonego osadzony był w stylistyce występów drag queen; przerysowanych, na swój sposób kiczowatych, niejednoznacznych. Oskarżony posłużył się nagą lalką, do której przymocował wizerunek osoby publicznej, w związku z zajęciem przez nią stanowiska w debacie publicznej dotyczącej środowiska LGBT, będąc nijako wywołanym do tablicy, a nie w związku z przynależnością pokrzywdzonego do Kościoła rzymskokatolickiego” – mówiła sędzia.

Wskazała także, że osoby publiczne muszą się liczyć z większą dozą krytyki, aniżeli przeciętny obywatel, w szczególności – jak zaznaczyła – „gdy publicznie głoszą kontrowersyjne poglądy”.

„Z jednej strony obniżenie poziomu debaty publicznej jest akceptowalne na coraz wyższym poziomie, czemu niejednokrotnie dała wyraz prokuratura, odmawiając wszczęcia lub umarzając postępowania chociażby w sprawach szerzenia mowy nienawiści. Z drugiej strony wizerunek nagiego, ludzkiego ciała co do zasady nie jest znieważający; od zawsze pojawia się w sztuce, symbolizując zazwyczaj czystość, szczerość i otwartość, brak zakłamania czy obłudy. Tym samym sąd w zachowaniu oskarżonego, który miał wykonać coś na kształt tańca z lalką, do której przymocował wizerunek Marka Jędraszewskiego nie dopatrzył się znieważenia wyżej wymienionego. Podobnie sąd nie widzi związku pomiędzy zachowaniem oskarżonego, a rzekomym znieważaniem innych osób wyznania rzymskokatolickiego poprzez to zachowanie” – wskazała.

Stanowisko prokuratury i obrony

Prokuratura zapowiedziała apelację od piątkowego orzeczenia sądu. Prokurator Agnieszka Bortkiewicz z Prokuratury Okręgowej w Warszawie powiedziała, że „argumentacja sądu przedstawiona w ustnych motywach wydanego wyroku jest nielogiczna, niezgodna z zasadami doświadczenia życiowego, a jako taka budzi stanowczy sprzeciw prokuratury”. „Zdaniem oskarżyciela publicznego Marek M. swoim zachowaniem wypełnił znamiona przestępstwa nawoływania do zabójstwa duchownego, czego potwierdzeniem jest zgromadzony materiał dowodowy” – dodała. Prokurator podkreśliła również, że „dokonana przez sąd ocena dowodów jest dowolna i niepełna, co zostanie podniesione w apelacji”.

Obrońca Marka M. adwokat Ewelina Zawiślak powiedziała, że jest bardzo zadowolona z wyroku. „Uważam, że jest to bardzo przełomowy wyrok. Cieszę się też, że sąd zauważył, że w sprawach, gdzie są znieważeni europosłowie sprawa została umorzona, a tutaj gdzie był występ drag queen Mariolkaa Rebell nie dość, że zostało to wszczęto, to jeszcze sprawa trafiła tutaj na wokandę” – wskazała. „Bardzo się też cieszę, że sąd podzielił moją argumentację, że nie można cenzurować sztuki, że to był występ – mógł się komuś podobać, lub nie, ale sąd nie jest miejscem do tego, aby recenzować” – zaznaczyła.