Papieski biograf: Franciszek ostrzega przed idealizowaniem minionych epok

„Z jednej strony musi być odważny, z drugiej strony musi pozostać wierny tradycji i doktrynie – i zawsze słuchać Ducha Świętego. Oczywiste jest, że papież Franciszek jest często źle rozumiany, ponieważ musi ważyć wiele rzeczy”, podkreślił brytyjski dziennikarz i watykanista Austin Ivereigh.

Napisał on biografię papieża z Argentyny „Prorok. Biografia Franciszka, papieża radykalnego” w 2014 roku. Pięć lat później ukazała się druga biografia „Zraniony Pasterz” oraz „Najpierw należeć do Boga. Na rekolekcjach z Papieżem Franciszkiem”, która dotyczy ćwiczeń duchowych i do której przedmowę napisał sam papież. Jest także współautorem książki Franciszka „Powróćmy do marzeń. Droga ku lepszej przyszłości” (2020). Niedawno zauważył, że nowa książka papieża nie zawiera wiele nowego. W wywiadzie dla niemieckiego portalu katholisch.de Ivereigh wyjaśnił, co Franciszek chce przekazać dzięki „Miej nadzieję”, dlaczego tradycjonaliści wypadają w niej źle i dlaczego książka jest nadal warta przeczytania.

Wiele niespodzianek

Zdaniem Ivereigha w autobiografii „Miej nadzieję” są „informacje”, na przykład seria historii i anegdot, zwłaszcza o jego dzieciństwie, które są już bardzo dobrze opisane i opowiedziane.

„Ale nie jest to autobiografia w tym sensie, że opowiada historię swojego życia poza wczesnymi latami dwudziestymi. Większość książki składa się z jego refleksji na temat bieżących spraw, z okazjonalnymi wycieczkami w przeszłość. Refleksje te są podobne do tych z zeszłorocznej książki „Życie. Moja historia w historii”. Jest to zatem rewizja istniejących tekstów, które są znane wszystkim tym, którzy uważnie śledzą pontyfikat. Wywiady prasowe i wiele otwartych sesji pytań i odpowiedzi z jezuitami, których spotyka podczas swoich podróży lub z grupami, które przyjmuje w Rzymie” – powiedział papieski biograf.

Zdaniem Ivereigha w książce jest niewiele niespodzianek. Są też treści wstawione prawdopodobnie przez współautora książki, Carlo Musso, aby pokazać konteksty.

„Czasami jednak nie są one dobrze zintegrowane z tekstem. Są to jednak kwestie drugorzędne. Jest to z pewnością piękna książka, która przybliża nam Franciszka i jego niezwykłe człowieczeństwo. Jego humor i mądrość prześwitują na każdej stronie” – powiedział Ivereigh.

Franciszek podejmuje w autobiografii wiele tematów: mówi o migracji, błogosławieństwach homoseksualistów, spotkaniach z osobami transseksualnymi, kobietach na stanowiskach kierowniczych, podkreśla po raz kolejny, że kwestia diakonatu kobiet jest otwarta. Ivereigh pytany, co papież zamierza tym osiągnąć powiedział, że nie wie, ponieważ nie rozmawiał z nim o tym. Zwrócił uwagę, że włoski wydawca Mondadori opublikował wideo TikTok papieża Franciszka, w którym dziękuje współautorowi za pomoc w przypomnieniu sobie szczegółów z jego życia. Przypomniał słowa papieża: „Dla mnie autobiografie są po to, by dziękować Bogu za dobro, które uczynił w moim życiu. Prawdziwym bohaterem jest Pan, który trzymał mnie za rękę i prowadził naprzód”.

„To daje nam wskazówkę. Ogólnie rzecz biorąc, powiedziałbym, że jest to najnowsza z serii książek, które napisał we współpracy z autorami lub redaktorami od 2020 roku. Pierwszą z nich była nasza książka `Powróćmy do marzeń. Droga ku lepszej przyszłości`, która zapoczątkowała ten nowy gatunek papieskiej komunikacji” – powiedział Ivereigh.

Jego zdaniem taka forma pozwala Franciszkowi komunikować się z szeroką i być może nową publicznością, używając formatu, który znajduje się gdzieś pomiędzy bardziej formalną komunikacją Watykanu a często powierzchownym wywiadem w wiadomościach.

„On sam nie ma czasu na pisanie książek, ale ma czas na odpowiadanie na pytania i poprawianie tekstów, które profesjonalny pisarz lub redaktor stworzył na podstawie jego odpowiedzi. Korzysta również z możliwości redakcyjnych, marketingowych i dystrybucyjnych dużych międzynarodowych wydawców. We wszystkich tych przypadkach oczywiście ewangelizuje, poruszając aktualne kwestie w świetle Ewangelii” – powiedział brytyjski watykanista.

Pytany dlaczego Franciszek atakuje w szczególności tradycjonalistów Ivereigh powiedział: „Nigdy nie atakuje ludzi. Ostrzega jedynie przed pokusami i przeszkodami w życiu duchowym, odnosi się do tak zwanego `fenomenu tradycjonalizmu`, idealizacji minionych epok i wyjaśnia, dlaczego musiał uregulować korzystanie z przedsoborowego mszału: ponieważ `niezdrowo jest, gdy liturgia staje się ideologią`. Słusznie dostrzega nierozwiązane problemy psychologiczne kryjące się za fetyszyzmem szat liturgicznych i sztywnym moralizmem niektórych młodych seminarzystów i wyjaśnia, że nie ma duszpasterskiej potrzeby ani pragnienia tradycjonalizmu. Nie sądzę jednak, by potępiał tradycjonalizm; jest również bardzo stanowczo przeciwny temu, co pochodzi od postępowców, podając jako przykład teorię gender”.

Papieże rozczarowują zarówno konserwatystów, jak i postępowców

Pytany dlaczego Franciszek nie mówi więcej o reformie Kurii Rzymskiej lub o przypadkach przestępstw seksualnych i korupcji, które przekazał mu jego poprzednik Ivereigh stwierdził: „Oczywiście nie wiem, ponieważ nie miałem nic wspólnego z tą książką. Ale gdybym miał zgadywać, to prawdopodobnie była to decyzja redakcji. Chcieli ciepłej, osobistej i duchowej książki, a nie apologii decyzji politycznych i administracyjnych”.

Pytany dlaczego niektórzy postrzegają Franciszka jako konserwatystę, a inni jako postępowego, czasem heretyckiego papieża Ivereigh zaznaczył, że to całkiem normalne, że papieże rozczarowują zarówno konserwatystów, jak i postępowców i są postrzegani przez zniekształcający pryzmat ideologii.

„Franciszek nie jest wyjątkiem. Często jest źle rozumiany, ponieważ jego decyzje opierają się na jego osądzie, który musi ważyć wiele dóbr: Musi być odważny i proroczy, ale jednocześnie pozostać wierny tradycji i trzymać swoją trzodę razem – i wreszcie być otwartym na działanie Ducha Świętego. Nic dziwnego, że wiele z tych decyzji nie spełnia oczekiwań ludzi” – powiedział brytyjski watykanista.

Ivereigh zachęca do lektury „Miej nadzieję”, ponieważ „pokazuje Franciszka w jego najbardziej refleksyjnym momencie, patrząc wstecz na niezwykłe życie. To niesamowity człowiek, którego pokora i świętość są inspirujące, a wezwanie do nawrócenia, które do nas kieruje, jest tym, co nasze czasy muszą usłyszeć”.