Poznań: centralne obchody XXV Dnia Judaizmu w Kościele katolickim

Wspólną modlitw przy grobie rabina Akivy Egera i otwarciem Izby Pamięci jego imienia rozpoczęły się w Poznaniu centralne obchody XXV Dnia Judaizmu w Kościele katolickim w Polsce.

Dzisiejsze uroczystości XXV Dnia Judaizmu w Poznaniu rozpoczęła wspólna modlitwa przy grobie rabina Akivy Egera na cmentarzu żydowskim. Poprowadzili ją naczelny rabin Polski Michael Schudrich, który odśpiewał Psalm 130 i modlitwę za zmarłych, oraz ks. Marcin Kotas z Kościoła ewangelicko-augsburskiego, który odczytał fragment Psalmu 73.

– W błogosławieństwie tego czasu i miejsca nasze myśli i serca kierujemy w stronę tych, którzy byli przed nami. Przywołujemy dziś w sposób szczególny pamięć poznańskiego rabina Akivy Egera, a wraz z nim wszystkich tych, którzy byli tutaj przed nami, żyli, pracowali, pełnili różnorakie role. Dziękujemy Ci za dobro, które im okazywałeś, a którym [można] ubogacać drugiego człowieka. Dziękujemy za świadectwo życia i wiary i prosimy Cię, by pamięć o ich życiu i służbie inspirowała nas do czynienia dobra i pokoju. Naszą modlitwą obejmujemy także wszystkich tych, których miejsca spoczynku pozostają dziś nieznane, o których pamięć się zatarła. Prosimy Cię Boże, abyś napełnił nas pełnią wrażliwości i otwartości, szacunku i pokory. Napełnij nas również duchem odwagi, abyśmy byli w stanie przekraczać lęk czy niechęć. Bowiem Ty jesteś Bogiem dialogu, Bogiem spotkania, relacji – modlił się ks. Kotas.

>>> Dzień Judaizmu w Kościele katolickim. Centralne obchody w Poznaniu

Wspomnienie rabina Akivy Egera

Po modlitwie wszyscy udali się do sąsiadującej z cmentarzem Wyższej Szkoły Umiejętności Społecznych, w której miało miejsce uroczyste otwarcie Izby Pamięci rabina Akivy Egera, a po niej spotkanie z Alicją Bromberg-Kobus, wiceprzewodnicząca Związku Gmin Wyznaniowych Żydowskich w RP. Zebranych przywitała rektor uczelni dr Aleksandra Woda.

Jest to dla mnie szczególny moment, bo kiedy spotykałam się z panią Alicją, nie sądziłam, że to wydarzenie nabierze takiego wymiaru i będziemy mogli tak uroczyście to celebrować. Sam pomysł sprowokowali młodzi ludzie, którzy często tu przychodzili nawiedzić grób rabina, znajdowali się w naszej uczelni i nikt nie umiał im pomóc. Stwierdziłam, że pamięć jest najważniejsza, bo buduje naszą tożsamość. Dlatego ważne jest świadectwo miejsca, fakt, że był tu cmentarz, że leży tu osoba tak ważna dla społeczeństwa poznańskiego. To wymagało konkretnego pokazania że pamięć jest, że chcemy by nasi studenci, wykładowcy i goście mieli świadomość znaczenia tego miejsca – mówiła rektor uczelni.

Izbę zaprezentował prof. Eugeniusz Matejko, autor projektu wnętrza. Na koniec miała miejsce prezentacja filmu o rabinie Egerze.

Naczelny rabin Polski Michael Schudrich zaprezentował zaangażowanie rabina Egera w czasie panującej za jego czasów zarazy, kiedy to ufundowano nowoczesny szpital w gminie żydowskiej, a podczas zarazy realizowano odpowiednie sanitarne obostrzenia. Dzięki temu śmiertelność wśród Żydów była bardzo mała.

Prof. Rafał Witkowski wygłosił wykład o rabinie Akivie Egerze, wprowadzając w kontekst czasów, w których żył słynny rabin, podkreślając wielkość jego postaci.

Zaprezentował m.in. dorobek rabina Egera, który miał duży wpływ na rozwój gminy, edukację, zjednoczenie społeczności żydowskiej. Założył on jesziwę, która wykształciła ok. 1500 osób, w tym wielu ważnych rabinów. Tu zapoczątkowana została również myśl syjonistyczna o powrocie Żydów do Palestyny, jednak idea ta nie była polityczna a mesjanistyczna – towarzyszyło jej pragnienie, by Mesjasz, którego się oczekuje, zastał na miejscu Żydów.

>>> Ks. dr Adamczyk: wyznawcy judaizmu to nasi starsi bracia w wierze

Spotkanie w Gminie Wyznaniowej Żydowskiej

Następnie miała miejsce wizyta w siedzibie Gminy Wyznaniowej Żydowskiej w Poznaniu i spotkanie z wiceprzewodniczącą ZGŻwP Alicją Bromberg-Kobus. Przy muzyce na żywo i koszernych wykwintnych przekąskach i okolicznościowym wielkim torcie uczestnicy spotkania mieli możliwość wymienić się doświadczeniami, poznać się wzajemnie, a także zwiedzić siedzibę z synagogą.

W uroczystościach udział biorą także m.in. przewodniczący Komitetu KEP ds. Dialogu z Judaizmem bp Rafał Markowski oraz członkowie Komitetu, w tym Barbara Sułek-Kowalska i Jan Grosfeld, przewodniczący Polskiej Rady Chrześcijan i Żydów Stanisław Krajewski oraz członkowie Rady, s. Katarzyna Kowalska (Zgromadzenie Sióstr Matki Bożej z Syjonu), przewodniczący rady ekumenicznej ks. Michał Kotas, dyrektor Muzeum Archidiecezji Poznańskiej ks. Jerzy Stranz, wojewoda wielkopolski Michał Zieliński, marszałek województwa wielkopolskiego Marek Woźniak, przedstawiciele Wyższej Szkoły Umiejętności Społecznych, zaangażowani w dialog międzyreligijny i międzykulturowy.

Nabożeństwo biblijne

Na początku nabożeństwa, które odbyło się w Auli Poznańskiej Ogólnokształcącej Szkoły Muzycznej abp Wojciech Polak powiedział, że Żydzi i chrześcijanie pragną modlić się o to, „aby dobry Bóg, Bóg jedyny, który jest Bogiem chrześcijan i Żydów otworzył nasze umysły i serca, abyśmy coraz bardziej myśleli, słuchali i mówili na sposób Boży. Prymas wskazał, że „tylko wtedy będziemy potrafili pełniej siebie rozumieć, z większą cierpliwością sobie wybaczać, bardziej siebie szanować i kochać”.

Na początku spotkania zapalono Menorę Dialogu – symbolu pojednania i dialogu. Ze strony żydowskiej uczyniła to Alicja Kobus, wiceprzewodnicząca Związku Gmin Wyznaniowych Żydowskich w RP, zaś ze strony katolickiej – bp Rafał Markowski, przewodniczący Komitetu KEP ds. Dialogu z judaizmem.

Michael Schudrich: powinniśmy umieć wybaczać

Rozważając słowa z Księgo Proroka Izajasza, będące mottem tegorocznego spotkania „Moje myśli nie są myślami waszymi” rabin Michael Schudrich mówił o miłosierdziu Boga. Wskazywał, że jeśli człowiek zgrzeszył, lecz będzie prosił Boga o przebaczenie, to może oczekiwać, że Bóg okaże mu miłosierdzie.

„To wielka nauka dla nas, bo kiedy człowiek będzie doświadczał krzywdy od drugiego, to powinien mu wybaczyć, powinien być jak miłosierny Bóg” – mówił naczelny Rabin Polski. Przyznał, że taka postawa wydaje się sprzeczna z logiką, bo doświadczywszy krzywdy, człowiek ma prawo domagać się wyrównania zła. „Ale tradycja mówi – nie, musisz być jak Bóg. Jeśli oczekujemy miłosierdzia Boga wobec nas, to my kolei powinniśmy umieć wybaczać tym, którzy nam zawinili” – wskazał Michael Schudrich.

Abp Grzegorz Ryś: jesteśmy strasznie zgorszeni Bogiem, który jest miłosierny

Z kolei abp Grzegorz Ryś skomentował fragment Ewangelii św. Łukasza, w którym Jezus mówi o miłości do nieprzyjaciół. Wskazał, że rozważając słowa z proroka Izajasza „Moje myśli nie są myślami waszymi”, jesteśmy zapraszani do tego, żeby przekroczyć swoje myślenie i to, co chcielibyśmy nazwać zasadą sprawiedliwości.

„Można doświadczyć ogromnego miłosierdzia i w dalszym ciągu myśleć kategoriami sprawiedliwości” – mówił metropolita łódzki, przypominając historie z Ewangelii. Przywołał też słowa Dunsa Szkota: „Bóg chce/szuka współmiłujących”, wyjaśniając, że Bóg kocha i szuka tych, którzy chcą kochać razem z Nim. „Jesteśmy strasznie zgorszeni Bogiem, który jest miłosierny, nawet wtedy, gdy odmieniamy słowo miłosierdzie przez wszystkie przypadki – wskazał abp Ryś, dodając, że im częściej to słowo wypowiadamy, tym łatwiej postawić pytanie, czy rzeczywiście się z miłosierdziem utożsamiamy.

Modlitwa o pokój

Podczas nabożeństwa modlono się m.in. o pokój na świece, zwłaszcza na Bliskim Wschodzie i w Ziemi Świętej oraz za Polskę. Modlono się także za Żydów i chrześcijan, „aby wierni słowu Bożemu byli dla współczesnego pokolenia świadkami bezwarunkowej miłości Boga do swojego stworzenia, a ze swej historii umieli wyczytać drogę miłosierdzia i triumfu życia nad śmiercią”.

Podczas nabożeństwa odczytano też słowo abp. Stanisława Gądeckiego. „Mimo upływu 25 lat i wielkich wysiłków uczynionych z jednej i z drugiej strony, daleko nam jeszcze do usunięcia wszystkich uprzedzeń i znalezienia odpowiedniego języka, aby ukazywać prawdziwe oblicze Żydów i judaizmu, jak też chrześcijan i chrześcijaństwa, i to na każdym poziomie mentalności, nauczania i przekazu” – stwierdził przewodniczący KEP.

Metropolita poznański wyraził satysfakcję, że inicjatywa Dnia Judaizmu wciąż żyje, bowiem minione 25 lat pomogło katolikom w odkrywaniu judaistycznych korzeni chrześcijaństwa.

Na zakończenie spotkania abp Wojciech Polak powiedział, że 25 lat obchodów Dnia Judaizmu „ma prowadzić ku temu, co się nie kończy, co jest wiecznością Boga, przed Którego obliczem jesteśmy. To jest także źródło naszej nadziei i radości” – powiedział Prymas Polski.

Po raz pierwszy Dzień Judaizmu w Kościele katolickim w Polsce obchodzono w 1998 r. w Warszawie. Od tego czasu centralne obchody odbywają się w największych polskich miastach, a równocześnie w wielu innych miejscowościach.

Ustanowiony przez Episkopat Dzień Judaizmu ma pomóc katolikom w odkrywaniu judaistycznych korzeni chrześcijaństwa i przypominać, że antysemityzm jest grzechem. Ma przybliżać nauczanie Kościoła po II Soborze Watykańskim na temat Żydów i ich religii. Służy też posoborowemu wyjaśnianiu tekstów Pisma Świętego, które w przeszłości mogły być interpretowane w sposób antyjudaistyczny i antysemicki.

Co roku centralne obchody Dnia Judaizmu organizuje inna polska diecezja wraz z powołanym w 1996 r. Komitetem ds. Dialogu z Judaizmem.

Zobacz także