Przed jakimi wyzwaniami stoją zakony we Francji?

Wobec dużej liczby zakonów we Francji potrzebny jest organ taki jak Konferencja Wyższych Przełożonych Zgromadzeń Żeńskich i Męskich Francji (CORREF), aby zakony mówiły wspólnym głosem wobec Kościoła i władz państwowych – powiedział portalowi Polskifr.fr pracujący we Francji pallotyn, superior Regii Miłosierdzia Bożego ks. Krzysztof Hermanowicz SAC, członek Biura Konferencji Wyższych Przełożonych Zgromadzeń Żeńskich i Męskich Francji. 2 lutego będziemy obchodzić Światowy Dzień Życia Konsekrowanego.

Jak podkreślił ks. Hermanowicz, „nie jest tajemnicą, że wobec braku powołań wiele zgromadzeń szybko się starzeje, niektóre nawet wymierają, więc Konferencja jest okazją do wzajemnej refleksji i pomocy, jak dalej – pomimo szczupłych środków personalnych i materialnych – skutecznie realizować misję proroczą w świecie”.

Współcześnie we Francji istnieją takie zgromadzenia, które są fuzją trzech lub nawet czterech mniejszych zakonów o podobnym charyzmacie. Często te zakony były u źródła powstawania ważnych społecznie instytucji, np. szpitali, szkół, domów starców. – Jest taki problem, że księża lub siostry, którzy są już dość leciwi, skupiają całą swoją energię, żeby utrzymywać to, co istnieje. Młode osoby, które przychodzą, często są mało zainteresowane, żeby wchodzić w takie instytucje, które w jakimś stopniu są już przeszłością, bo powstawały w czasach, gdy nauczanie i leczenie nie było dostępne dla biednych. Dzisiaj to wszystko, dzięki naszym podatkom, zapewnia państwo – zaznaczył ks. Krzysztof Hermanowicz. Jednocześnie pojawiają się inne, bardziej naglące problemy, gdzie Kościół powinien być bardziej obecny: na przykład w Paryżu istnieje problem już nie setek, ale tysięcy ludzi mieszkających na ulicach…

Pojawiają się głosy, z których wynika, że młode osoby nie zawsze mogą zrealizować się w starych zakonach. Ks. Hermanowicz podał przykład: – Na naszym ostatnim spotkaniu w Lourdes starsza zakonnica, przełożona jednego z zakonów, przywiozła z sobą młodą siostrę, która poruszyła ten problem. Po złożonym przez młodą siostrę świadectwie, postanowiono stworzyć grupę roboczą dla tych młodych, aby wspólnie mogli się spotkać, wymienić myśli i może wypracować jakiś dokument dla CORREF-u, który byłby pomocny zakonom w formacji młodych powołań. Jako pallotynowi spodobała mi się myśl wyrażona przez tę młodą zakonnicę, że nasze zakonne wspólnoty powinny bardziej odczytywać ‘znaki czasu’ i konkretnie na nie odpowiadać. Kościół, także poprzez zgromadzenia zakonne, powinien być tam, gdzie jest bieda materialna czy duchowa, niesprawiedliwość, wykorzystywanie, zagubienie – zaznaczył rozmówca Polskifr.fr.

>>> Francja ma sposób na zamknięte kościoły

Zdaniem ks. Hermanowicza bardzo ważne jest, żeby zakony i zgromadzenia skutecznie odpowiadały na wyzwania, jakie niosą z sobą obecne czasy. – Często to właśnie zakony odpowiadały na nowe wyzwania. Jak już mówiłem, w dużych miastach Francji, np. coraz więcej ludzi mieszka na ulicach. Czasem widać nawet rodziny z małymi dziećmi. Kościół musi być w tym obecny i w imieniu Jezusa Chrystusa pochylać się nad nędzą ludzką oraz wołać, że to nie jest normalna sytuacja! Myślę, że wtedy pojawi się też więcej powołań – ocenił pallotyn z Paryża.

Trudnym tematem w kontekście zgromadzeń i nowych powołań są skandale związane z wykorzystywaniem seksualnym lub nadużyciami władzy. Jak poinformował ks. Hermanowicz, „wiemy z mediów, a we Francji ukazała to niezależna komisja CIASE, że wewnątrz samego Kościoła były przypadki wykorzystywania osób najsłabszych, np sióstr czy kleryków. W kilku przypadkach okazało się, że za wykorzystywaniem seksualnym stali przełożeni czy nawet założyciele zgromadzenia. Bracia czy siostry, którzy byli im podlegli, nie byli świadomi swoich praw i te dramatyczne sytuacje trwały czasem latami, bo taka siostra czy zakonnik nie wiedzieli do kogo mają się zwrócić. Dlatego też Konferencja Wyższych Przełożonych we Francji opracowała Kartę Praw zakonnic i zakonników”.

W trosce o życie zakonne

Konferencja Wyższych Przełożonych Zgromadzeń Żeńskich i Męskich Francji (CORREF, fr. Conférence des religieuses et religieux de France) skupia przełożonych 232 zgromadzeń żeńskich, 89 męskich oraz 51 klasztorów. Konferencja w obecnym kształcie powstała w 2008 roku, po zjednoczeniu dwóch istniejących do tamtego czasu oddzielnie Konferencji Wyższych Przełożonych zgromadzeń żeńskich i męskich. W Polsce do dziś istnieją osobne konferencje.

We Francji obecnie jest 21 982 konsekrowanych kobiet oraz 6031 mężczyzn, a także 1074 zakonników zgromadzeń kontemplacyjnych. Z tej liczby 1246 zakonnic oraz 521 zakonników pracuje w krajach misyjnych.

Co dwa lata CORREF organizuje Zgromadzenia Ogólne w Lourdes. Ma to miejsce zawsze niedługo po sesjach Konferencji Episkopatu Francji – najczęściej w listopadzie. Podczas kilku dni zgromadzeni przełożeni zakonów wspólnie modlą się, wysłuchują konferencji, uczestniczą w grupach roboczych dotyczących, np. wprowadzania w życie zakonne nowych praw kościelnych czy państwowych.

Ostatnie Zgromadzenie Ogólne w listopadzie 2023 r., w którym uczestniczyło około 300 wyższych przełożonych, jako temat przewodni obrało: „Życie konsekrowane jako droga do przemiany”.

Jednym z ważniejszych aktów tego zebrania było przyjęcie poprzez głosowanie wspomnianej „Karty praw zakonnic i zakonników”.

W ciągu całego roku CORREF działa przede wszystkim poprzez swoje Biuro Administracyjne, do którego wchodzi 8 zakonnic oraz 8 zakonników. Są w nim także członkowie sekretariatu, którzy na co dzień dbają o koordynację podejmowanych działań oraz o stały kontakt tak z władzami kościelnymi jak i państwowymi.

– Trzeba przypomnieć, że Kościół we Francji, a także większość zgromadzeń zakonnych, nie ma państwowej osobowości prawnej. Jest to jeden z ‘owoców’ rewolucji francuskiej. Dlatego też Konferencja odgrywa tu dużą rolę jako ciało reprezentujące ogół zakonów we Francji. Jest także dużą pomocą dla starzejących się zgromadzeń zakonnych lub tych, które powstają lub przybywają do pracy we Francji – poinformował ks. Hermanowicz.

W CORREF-ie działa także kilka komisji, które pracują nad różnymi zagadnieniami związanymi z życiem osób konsekrowanych. – Jako takie najważniejsze zagadnienia, nad którymi pochylają się te komisje można wymienić: życie zakonne w obecnym szybko zmieniającym się świecie, nadużycia w Kościele, synodalność – wyjaśnił pallotyn z Paryża.

Obecnie przewodniczącą CORREF-u jest siostra Veronique Margrot, dominikanka. – Siostra Weronika z wielką mądrością i intuicją pełni tę funkcję. Potrafiła zawsze bardzo dobrze reagować np. po ogłoszeniu wyników niezależnej komisji CIASE (o nadużyciach w Kościele) – zaznaczył ks. Krzysztof Hermanowicz.

Odpowiadać na wyzwania czasu, ale nie ulegać presji świata

Podczas ostatniego listopadowego Zgromadzenia ks. Hermanowicz został zaproszony przez siostrę Weronikę do dołączenia do Biura Administracyjnego CORREF-u. – Już w grudniu 2023 r. uczestniczyłem w pierwszym zebraniu Biura. Mogłem sobie szybko zdać sprawę, że dzięki uczestnictwu w jego pracach mam łaskę uczestniczenia w czymś bardzo ważnym dla nas, osób konsekrowanych, ale i dla całego Kościoła. Jako zakonnicy, zakonnice, wciąż musimy zadawać sobie pytanie, i odpowiadać na nie bardzo konkretnie każdego dnia: w jaki sposób my, osoby konsekrowane, żyjące we Francji, w 2024 roku, mamy być prawdziwymi świadkami Jezusa Chrystusa i jego Dobrej Nowiny – podkreślił rozmówca Polskifr.fr.

– Świat się zmienia i misja osób konsekrowanych powinna niejako dostosowywać się do dzisiejszego człowieka, nie po to, aby ulegać presji tego świata czy nowym trendom, modom, także tym w strefie moralnej – osoby konsekrowane mają pozostać zawsze wierne Prawdzie Ewangelii – ale po to, aby ich świadectwo mogło być widzialne i słyszalne w dzisiejszym, coraz bardziej zlaicyzowanym społeczeństwie – dodał ks. Krzysztof Hermanowicz.

>>> Francja: protestujący rolnicy zapowiadają „oblężenie” Paryża

CORREF to taka platforma, dzięki której zgromadzenia zakonne o różnych charyzmatach mogą wspólnie wypracowywać wizję misji osoby konsekrowanej w Kościele i w społeczeństwie, a także odpowiadać na kryzys powołań. – Myślę, że jako osoby konsekrowane powinniśmy także być bardzo solidarni i wspólnie otoczyć troską członków starzejących się lub nawet wymierających zgromadzeń zakonnych. Bo przecież w pewnym momencie ich życia, najczęściej w ich młodości, te kobiety czy mężczyźni spotkali Chrystusa i podjęli radykalną decyzję pójścia za Nim, oddając Mu wszystko – ocenił ks. Krzysztof Hermanowicz. – Realizowały swoje powołanie w Zgromadzeniu poprzez modlitwę, pracę apostolską, życie w posłuszeństwie, ubóstwie, celibacie. Nie można pozwolić na to, aby dziś – u schyłku ich życia oddanego Chrystusowi i Kościołowi – żyły, tak po ludzku, w poczuciu zawodu – dodał.

– Chciałbym zakończyć akcentem pozytywnym: jak zauważyłem podczas grudniowego zebrania Biura, do CORREF-u wciąż przyjmowane są nowo powstałe lub przybywające do pracy na terenie Francji, zgromadzenia zakonne – podsumował ks. Krzysztof Hermanowicz.