Polacy dawno nie widzieli tak drogiej kawy. Ceny w sklepach wzrosły rok do roku o ponad 20 proc.

W maju br. kawa mielona zdrożała rdr. w sklepach o 25,1%, a rozpuszczalna – o 20,3%. Dane z całego pierwszego półrocza br. wskazują na dynamiczne wzrosty rdr. W kwietniu wyniosły one odpowiednio 16,6% i 11,9%, a w marcu – 14,8% i 12,2%. W lutym ceny poszły w górę rdr. o 7,3% oraz 5,7%. Były to wyjątkowo mniejsze skoki niż w styczniu – 14,7% i 13,1% rdr. Natomiast w całym ub.r. w stosunku do 2023 roku kawa mielona podrożała średnio o 5,4%, a rozpuszczalna – o 1%.

Do tego autorzy analizy informują, że wzrosty cen dotyczą zarówno segmentu premium, jak i podstawowych marek. Zwracają uwagę też na szerszy trend rosnących kosztów operacyjnych i ograniczonej dostępności surowca. Dodają również, że sytuacja ze wzrostem cen kawy w sklepach szybko się nie zmieni. Być może na chwilę dynamika wzrostu cen wyhamuje, ale w dłuższej perspektywie sytuacja się nie uspokoi.

Z analizy Grupy BLIX i Hiper-Com Poland, opartej na danych UCE RESEARCH i Uniwersytetu WSB Merito (źródło: „INDEKS CEN W SKLEPACH DETALICZNYCH”), obejmujących blisko 2,9 tys. cen detalicznych, wynika, że w maju br. kawa mielona zdrożała rdr. w sklepach o 25,1%, a rozpuszczalna – o 20,3%. Z kolei w kwietniu wzrosty rdr. wyniosły odpowiednio 16,6% i 11,9%, w marcu – 14,8% i 12,2%, w lutym – 7,3% i 5,7%, a w styczniu – 14,7% i 13,1% rdr. Natomiast w całym zeszłym roku w stosunku do 2023 roku kawa mielona podrożała średnio o 5,4%, a rozpuszczalna – o 1%.

>>> Kawa Brazylia Santos, ziarnista

– Za coraz silniejszymi wzrostami stoją dwa czynniki. Pierwszym są problemy podażowe na rynku globalnym. Wynikają one z niekorzystnych warunków pogodowych w Ameryce Południowej, które pogorszyły zbiory dwóch popularnych gatunków kawy, tj. arabiki w Brazylii i robusty w Wietnamie. W efekcie tego rosną ceny surowca na giełdach. Dla przykładu, ceny kawy robusta w I kw. br. osiągnęły wieloletnie maksima z powodu ograniczonej podaży i zwiększonego popytu w Azji. Drugim czynnikiem są działania dystrybutorów i sieci handlowych. W I półroczu br. przestali buforować wahania rynku i zaczęli przerzucać rosnące koszty na klientów – mówi Piotr Biela, współautor analizy z Grupy BLIX.

Do tego ekspert wyjaśnia, że dostawcy kawy i retailerzy zmienili swoje taktyki z powodu rosnącej presji kosztowej i chęci utrzymania marż w handlu detalicznym. W ocenie eksperta, nie mieli innego wyboru, bo już zbyt długo brali na siebie coraz wyższe ceny surowca. Ponadto Julita Pryzmont, współautorka analizy z Hiper-Com Poland, zwraca uwagę na utrzymujące się problemy logistyczne i wzrost kosztów transportu, zwłaszcza w portach eksportowych. Te kwestie dodatkowo podnoszą ceny detaliczne.

– Kolejnym aspektem jest inflacja kosztowa. Rosnące koszty energii, pracy oraz pakowania sprawiają, że detaliści i producenci przenoszą te obciążenia na konsumentów. Warto również zauważyć, że wiosną wiele sieci detalicznych intensyfikuje działania promocyjne. To może chwilowo zaniżać ceny i tworzyć efekt silniejszego odbicia w kolejnych miesiącach – podkreśla Julita Pryzmont.

Natomiast dr Marek Szymański z Uniwersytetu WSB Merito, przekonuje, że kawa w sklepach od dawna podlega silnej presji kosztowej. Zdaniem eksperta, najwyraźniej można dostrzec to, obserwując giełdowe notowania ziaren kawy. W ciągu ostatniego roku wzrosły one o prawie 100%. Źródła tego są złożone, jak w większości przypadków produktów rolnych. Dane Organizacji Narodów Zjednoczonych do Spraw Wyżywienia i Rolnictwa (FAO) wskazują wysoką zmienność produktywności upraw kawy. Dla przykładu, w 2020 roku było to ponad 930 kg/ha, zaś w 2022 roku – 867 kg/ha.

– Wzrost areału upraw może wyrównać bilans, ale nie będzie neutralny dla kosztów. Dodatkowo kolejne ogniwa produkcji i dystrybucji są energochłonne. To podbija koszty produktu na półkach sklepowych. Po drugiej stronie rynku mamy trwale rosnące spożycie. W raportach International Coffee Organization szczególnie imponująco wygląda wzrost konsumpcji w Azji – o 14% w okresie 5 lat. Warto zauważyć, że jest to najludniejszy obszar świata z największym potencjałem spożycia. Na tym światowym rynku polscy kawosze konkurują z Chińczykami jako klienci i właśnie to dostrzegają w swoich portfelach. To zjawisko będzie się pogłębiało – uważa dr Marek Szymański.

>>> Kawa Etiopia Limu Katamuduga, ziarnista

Z kolei jak informuje Julita Pryzmont, z innych danych pochodzących z zasobów Hiper-Com Poland wynika, że wzrosty cen dotyczą zarówno segmentu premium, jak i podstawowych marek. – Moim zdaniem, to może świadczyć o szeroko zakrojonej strategii dostosowywania marż. Dzięki analizie cen z e-commerce, gazetek promocyjnych oraz historii cen w czasie rzeczywistym, możemy potwierdzić, że maj był miesiącem o wyjątkowej intensyfikacji podwyżek. To wpisuje się w szerszy trend rosnących kosztów operacyjnych i ograniczonej dostępności surowca – przekonuje ekspertka.

Do tego w ocenie analityków z UCE RESEARCH, sytuacja szybko się nie zmieni. Być może na chwilę dynamika wzrostu cen kawy wyhamuje, np. za sprawą strategii samych sieci handlowych, ale w dłuższej perspektywie problem nie minie. Do tego dochodzi fakt, że klimat cały czas się zmienia, co komplikuje proces uprawy. I jak dodają analitycy, wielu ekspertów na rynku prognozuje, że do 2050 roku powierzchnia upraw mocno się zmniejszy – nawet dwukrotnie. Jeżeli taki scenariusz się sprawdzi, wówczas na wyhamowanie cen nie ma najmniejszych szans. Z kolei sam sektor zajmujący się produkcją kawy będzie musiał szukać alternatywnych rozwiązań. Tylko to nie będzie ani szybkie, ani proste. Presja na utrzymanie wysokich cen będzie więc tylko rosła.