Psychiatra: anoreksja to samotność

Anoreksja to samotność – opowiada psychiatra prof. Katarzyna Kucharska. Wyjaśnia, że pod wpływem głodówki mózg się zmienia. Na tych zmianach cierpi m.in. komunikacja z ludźmi. Głodny mózg nie ma energii, by dzielić się z innymi – mówi badaczka.

Na anoreksję choruje – według różnych statystyk – co setna, a może nawet co pięćdziesiąta dorosła osoba (1-2 proc.). U młodzieży zjawisko to jest kilka razy częstsze. Zdarza się nawet raz na 20-25 osób (4-5 proc.). A to oznacza, że średnio na jedną klasę szkolną przypada osoba z anoreksją.

Psychiatra prof. Katarzyna Kucharska z Instytutu Psychiatrii i Neurologii w Warszawie mówi, że w Wielkiej Brytanii prowadzono badania wśród osób z anoreksją. Poszukiwano jednego słowa, które najlepiej oddawałoby tę chorobę. „Uznano, że najlepiej pasującym słowem jest izolacja. Bo ta choroba bardzo, ale to bardzo osamotnia” – mówi prof. Kucharska. „W anoreksji traci się wolność myślenia, wolność wyboru, a spadek wagi przynosi większą satysfakcję niż cokolwiek innego w życiu” – tłumaczy. Prof. Kucharska wyjaśnia, że kiedy zauważy się, że takim nadrzędnym celem w życiu staje się utrata masy ciała, konieczne jest zgłoszenie się do lekarza. „Anoreksja nie jest sierotą. Zwykle łączy się z innymi chorobami. 60-80 proc. osób z anoreksją choruje na depresję” – opowiada badaczka.

Wyjaśnia, że kiedy osoby z anoreksją tracą na wadze – zwłaszcza w pierwszej fazie, kiedy ubytek wagi jest zauważalny – następuje ekscytacja, że doprowadziły kontrolę nad sobą do perfekcji. Jednak sam głód powoduje zmiany zachowania.

Prof. Kucharska wyjaśnia, co się dzieje się w niedożywionym mózgu. „Już po trzech dniach głodówki obserwuje się zmniejszenie neurogenezy” – mówi. A to oznacza, że komórki nerwowe m.in. w mózgu przestają się namnażać. Kiedy BMI spada poniżej dolnej granicy normy (18,5) i osiąga np. 15, objętość mózgu się zmniejsza i zmienia się jego struktura.

Jak zauważa psychiatra, w mózgu obszary związane z regulacją emocji są położone całkiem blisko rejonów związanych z odczuwaniem smaku, trawienia, apetytem.

Zauważalną zmianą w funkcjonowaniu głodnego mózgu jest ograniczenie komunikacji z innymi ludźmi. „Gdy mózg głoduje, brak mu energii na poznanie społeczne” – opowiada psychiatra i dodaje: „głodny mózg nie dzieli się z innymi”. Osoby z anoreksją – mówi psychiatra – często porównują to, co się z nimi dzieje, z hibernacją. „Zaburzenia odżywiania mogą być formą regulowania emocji. Te osoby nie chcą mieć nic wspólnego z emocjami, nie chcą czuć, nie chcą cierpieć” – komentuje.

Osoba z anoreksją – jak zauważa prof. Kucharska – często boryka się w życiu z wieloma problemami, których nie jest w stanie kontrolować. To, co chory – jak sądzi – jest w stanie kontrolować, to przyjmowanie pokarmu i zużycie kalorii. „Takie ograniczenie jest formą self-harmingu, krzywdzenia samego siebie” – powiedziała.

Na razie nie do końca wiadomo, skąd się bierze anoreksja. Prof. Kucharska wymienia jednak, że istnieją środowiskowe czynniki ryzyka związane z rozwojem choroby – choćby dynamika rodzinna. Na przykład na anoreksję częściej chorują osoby, które przeżywają trudności w związku z separacją od rodziny. Ale również i przeciwnie – np. takie, które mają symbiotyczny związek z matką. Wśród osób z anoreksją częściej zdarzają się też osoby z traumami, które miały od czynienia z nadużyciami seksualnymi.

Nie bez znaczenia jest też kultura – moda na „size zero”, lansowanie w mediach chudych modelek i aktorek oraz perfekcjonizmu w dążeniu do pięknego ciała. „Musimy jednak wziąć pod uwagę, że w gimnazjach czy liceach odsetek osób, które się odchudzają, jest bardzo wysoki, a na anoreksję choruje tylko mała część z nich. W powstawaniu anoreksji rolę odgrywają więc na pewno również czynniki, które nie są środowiskowe, a więc genetyczne oprogramowanie” – powiedziała psychiatra. Dodała jednak: „Wiadomo już, że anoreksja nie jest chorobą jednego genu”.

Wyjaśniła, że są hipotezy, że choroba ma podłoże neurorozwojowe. „A to by oznaczało, że pod wpływem kodowania genetycznego dochodzi do zaburzeń w strukturze mózgu i centralnego układu nerwowego” – opowiada. „Jedna z koncepcji zakłada, że anoreksja może być jedną z form żeńskiego Zespołu Aspergera. Nie ma jednak w tej sprawie zgody” – zaznacza.

Zobacz także