Wjazd Jezusa Chrystusa do Jerozolimy. Poznaj symbolikę tej ikony 

W centrum ikony przedstawiającej wjazd Jezusa Chrystusa do Jerozolimy widnieje Zbawiciel na oślęciu. Skierowane przez Mesjasza przed siebie spojrzenie sugeruje wyjście naprzeciwko czekającej Go męce. Natomiast zwrócone ku apostołom może oznaczać ludzką obawę przed śmiercią i zarazem zawierać pytanie: czy będziecie Mi wierni, gdy nadejdzie godzina próby? 

 Ton drugi sobotnich Wielkich Nieszporów Niedzieli Palmowej w obrządku bizantyńskim głosi: „Gdy wchodziłeś, Panie, do świętego miasta, siedząc na źrebięciu oślicy, gotowałeś się pójść na mękę, aby wypełnić Prawo i Proroków. Dzieci zaś hebrajskie głosząc zwycięstwo zmartwychwstania, spotykały Ciebie z gałązkami i palmami, mówiąc: »Błogosławiony jesteś, Zbawco, zmiłuj się nad nami!«”. To właśnie w okrzyku „Hosanna!” kryła się prośba o miłosierdzie, skierowana do Mesjasza triumfalnie przybywającego do Świętego Miasta. Zapowiedź tego wjazdu zawiera Księga Zachariasza w proroctwie o Królu Pokoju: „Raduj się wielce, Córo Syjonu, wołaj radośnie, Córo Jeruzalem! Oto król twój idzie do ciebie sprawiedliwy i zwycięski. Pokorny – jedzie na osiołku, na oślątku, źrebięciu oślicy”.  

>>>Niedziela Palmowa. Między radosną procesją a Męką Pańską

 Ewangelia Nikodema i Ewangelia Gruzińska 

Poza tym proroctwem z Księgi Zachariasza i opisem z Ewangelii, o zwycięskim wjeździe Zbawiciela do Jerozolimy mówią także apokryfy Ewangelia Nikodema i Ewangelia Gruzińska. Jedno natomiast z pierwszych przedstawień tego wydarzenia w sztuce, lecz skromne w motywy, zdobi pochodzący z 359 r. sarkofag Juniusza Bassusa. Bogatsze w wymowę symboliczną stają się późniejsze przedstawienia wjazdu Jezusa Chrystusa do Jerozolimy, jednocześnie nawiązujące do Adventus Augusti, czyli triumfalnego przybycia do miasta władcy witanego przez tłumy z oznakami hołdu, na przykład są to miniatury w syryjskim Ewangeliarzu Rabbuli z 586 r. i w Kodeksie Purpurowym z Rossano, także z VI stulecia. Ponadto w tym samym wieku pojawia się motyw pochylonego drzewa ze wspinającymi się na nie lub zrywającymi z niego gałązki jednym lub dwoma chłopcami. 

>>>Dziś Niedziela Palmowa. Rozpoczynamy Wielki Tydzień

 Spojrzenie Mesjasza 

W centrum ikony wjazdu Jezusa Chrystusa do Jerozolimy na pierwszym planie widnieje Zbawiciel na oślęciu. Prawą ręką błogosławi, a w lewej przeważnie dzierży zwój Pisma. Skierowane przez Mesjasza przed siebie spojrzenie sugeruje wyjście naprzeciwko czekającej Go męce, natomiast zwrócone ku apostołom może oznaczać ludzką obawę przed śmiercią i zarazem zawierać pytanie: czy będziecie Mi wierni, gdy nadejdzie godzina próby? Oślę, dosiadane przez Jezusa Chrystusa, objawia pokój i pokorę zbliżającego się Królestwa Bożego.  

 Odmienność wierzchowca (Zbawiciel nie wjeżdża do Jerozolimy triumfalnie na koniu) dowodzi tutaj odmienności charakteru władzy Triumfatora. Niekiedy osiołek ma opuszczoną głowę, a nawet skubie trzymane przez dzieci gałązki, zaś jego biała maść jest kolorem triumfu. Zbawicielowi towarzyszą apostołowie, a w bramie miasta widoczni są mieszkańcy Jerozolimy, której świątynię sugeruje baldachim lub kopuła. 

W XV-XVI w. na Rusi powszechne staje się przedstawianie Mesjasza na oślęciu w centrum głębokiej doliny: pomiędzy Górą Oliwną i murami Jerozolimy oraz pomiędzy grupą podążających za Jezusem Chrystusem apostołów i grupą witających Go mieszkańców miasta, gdzie oś kompozycji wyznacza palma z widocznymi na niej jednym lub dwoma chłopcami. 

W baroku architektoniczne tło ulega rozbudowie, zanika dolina, góra przeobraża się w pokryte trawą wzgórze, a palmę zastępuje często rodzime drzewo – stylizowana wierzba, od której Rusini nazwali Niedzielę Palmową Niedzielą Wierzbową. Natomiast około XVI stulecia ikona wjazdu Jezusa Chrystusa do Jerozolimy włączona zostaje do cyklu Dodekaortonu, czyli dwunastu wielkich świąt, a w konsekwencji do ikonostasów, czyli cerkiewnych przegród z ikonami.   

Zobacz także