Ruszył konkurs Muzeum Górnośląskiego w Bytomiu na najpiękniejsze kroszonki

Nabór do 35. edycji konkursu na górnośląskie kroszonki rozpoczęło w piątek Muzeum Górnośląskie w Bytomiu. Najpiękniejsze jajka, zdobione lub malowane różnymi technikami będzie można, jak co roku w okresie wielkanocnym, oglądać na pokonkursowej wystawie: od 5 do 30 kwietnia.

„Dla naszej instytucji to niemal flagowa ekspozycja, która na stałe wpisała się w kalendarz imprez. Warto wybrać się na tę wystawę przed Wielkanocą, by zainspirować się wzorami kroszonek, które później będzie można umieścić w świątecznym koszyku” – zaznaczyli w zaproszeniu na wystawę przedstawiciele placówki.

Poprzedzający wystawę konkurs „Górnośląskie kroszonki”, w którym wśród głównych kryteriów oceny jest zachowanie tradycyjnych technik i wzorów zdobienia, placówka organizuje od ponad trzech dekad. Nabór do tegorocznej, 35. edycji przedsięwzięcia trwa od piątku 21 marca do poniedziałku 24 marca.

>>> Pisanki malowane w wojennym schronie [ZDJĘCIA]

Prace oceniane są w czterech kategoriach: rytowniczej, batikowej (jajka barwione po uprzednim pokryciu woskiem; wzór powstaje po usunięciu wosku), innymi tradycyjnymi technikami, a także zdobieniami nowatorskimi.

W ub. roku wpłynęło 30 zestawów prac – 148 kroszonek; najwięcej w kategorii technik nowatorskich, gdzie największą grupą były kroszonki malowane – farbami akrylowymi i olejnymi.

Jak przekazała kuratorka wystawy Anna Grabińska-Szczęśniak, co roku w konkursie bierze udział około 50 kroszonkarzy. „Warto podkreślić, że konkurs jest wielopokoleniowy. W minionych latach najmłodszy jego uczestnik miał 18 lat, najstarszy – ponad 80 lat” – zaznaczyła kuratorka.

„Każdego roku zdumiewa nas nie tylko precyzja wykonania kroszonek, ale i różnorodność pojawiających się na nich deseni i motywów – od geometryczno-kwiatowych czy solarnych po abstrakcyjne. Są pisanki wielobarwne, są i te pozbawione koloru, lecz zaskakujące oryginalną formą” – dodała Grabińska-Szczęśniak.

>>> Arktyka: polowanie na pisanki

Muzeum przypomina, że zwyczaj malowania jaj narodził się na terenie sumeryjskiej Mezopotamii i rozpowszechnił się w starożytności na całym obszarze śródziemnomorskim. Najstarsze pisanki liczą ponad 5 tys. lat i pochodzą z terenów Mezopotamii, nieco późniejsze z Egiptu, Persji czy Rzymu. Do Europy zwyczaj zdobienia jajek przynieśli prawdopodobnie Persowie.

Najstarsze pisanki na obecnych ziemiach polskich pochodzą z końca X w., z wykopalisk na Ostrówku w Opolu i w okolicach Wrocławia.

Od czasu zaadaptowania symboliki jajka przez chrześcijaństwo stało się ono symbolem zmartwychwstania. Uważane za symbol początku i źródła życia, króluje na wielkanocnym stole. W Wielką Sobotę jest święcone wraz z innymi potrawami. Tradycja takiego święcenia pochodzi ze średniowiecza.

>>> Nie tylko pisanki i palmy, nietypowe tradycje wielkanocne

Na Górnym Śląsku jeszcze na początku XX w. święcenie potraw nie było praktykowane we wszystkich domach. Również nie wszystkie rodziny dzieliły się jajkiem podczas składania życzeń przed śniadaniem wielkanocnym – w wielu domach spożywano jajecznicę lub jajko smażone na boczku ze szczypiorkiem.

Zdobione jajko wielkanocne nazywane jest zwyczajowo pisanką. Wyraz ten wywodzi się od jednej z kilku tradycyjnych technik zdobienia jajka – techniki batikowej. W technice tej rozgrzany wosk nanoszono na powierzchnię jajka specjalnym pisakiem, a czynność nazywano pisaniem. Z biegiem lat zaczęto tak nazywać każde zdobione jajko wielkanocne, niezależnie od techniki.

Muzeum Górnośląskie przypomina jednak, że funkcjonują nazwy szczegółowe, związane z konkretną techniką, czyli drapanki, oklejanki, naklejanki oraz kraszanki pochodzące od źródłosłowu krasić, czyli zdobić. Na Górnym Śląsku źródłosłów został przekształcony przez dialekt regionalny i stąd – kroszonki.

Zobacz także