Samotność młodych w wirtualnym tłumie. Jak budować bezpieczną relację ze światem online?

Ponad połowa nastolatków czuje się osamotniona w mediach społecznościowych, a jednocześnie 43 procent młodych ludzi korzysta z mediów społecznościowych, by poczuć się lepiej – wynika z opracowania „Nastolatki 3.0. Raport z ogólnopolskiego badania uczniów i rodziców”.

Te dane niepokoją. Jaka jest wirtualna rzeczywistość młodych i ich bardzo realne emocje z tym związane? Czy na pewno je rozumiemy? W czym młodzież potrzebuje naszej pomocy? Jak możemy jej skutecznie udzielić? Zapraszamy na Galę DBI (Dnia Bezpiecznego Internetu), który obchodzony jest 11 lutego.

„Internet ma niezwykłą moc oddziaływania. Dotyczy to zarówno rozwoju nowych technologii, które wpływają na życie społeczeństwa, jak i relacji, emocji i funkcjonowania mózgu na poziomie indywidualnym. W tym roku w Dniu Bezpiecznego Internetu na pierwszy plan wysuwają się zagadnienia związane z potrzebą budowania odpowiednich praktyk korzystania przez dzieci ze smartfonów. Będziemy też mówić o wyzwaniach ze strony sztucznej inteligencji, jak deepfake, ale też o problematyce kontaktu dzieci ze szkodliwymi treściami, w tym patostreamingiem pornografii – mówi Anna Rywczyńska z instytutu badawczego NASK, koordynatorka Polskiego Centrum Programu Safer Internet, który organizuje w Polsce DBI. – Kluczowe jest dla nas zarówno spojrzenie ekspertów, jak i przedstawicieli młodego pokolenia – osób, dla których chcemy tworzyć świat bezpiecznego internetu”.

>>> Społeczne Ministerstwo ds. Samotności. „Miejsce, które zmienia życie”

Dzień Bezpiecznego Internetu to ogólnoświatowa akcja, której celem jest edukowanie, wzmacnianie kompetencji cyfrowych oraz włączanie do debaty publicznej kwestii bezpieczeństwa online dzieci i młodzieży.

Gala DBI, która odbywa się 11 lutego, jest wydarzeniem otwartym, skierowanym do przedstawicieli oświaty, profesjonalistów pracujących z dziećmi oraz mediów. Dodatkowo w lutym i marcu 2025 realizowane będą lekcje online dla dzieci w każdym wieku, odbywać się będą również webinary dla osób z nimi pracującymi. Kluczowym elementem DBI są lokalne inicjatywy. Każdego roku rejestrowane są tysiące warsztatów, zajęć edukacyjnych, kampanii informacyjnych czy konkursów, dotyczących bezpieczeństwa w internecie, organizowanych przez szkoły, organizacje pozarządowe, firmy i osoby prywatne.

>>> Samotność zwiększa ryzyko groźnych chorób

W Polsce organizacją DBI zajmuje się Polskie Centrum Programu Safer Internet, tworzone przez Państwowy Instytut Badawczy NASK i Fundację Dajemy Dzieciom Siłę. Przedsięwzięcie to zostało zapoczątkowane w 2004 roku z inicjatywy Komisji Europejskiej i dziś jest kontynuowane jako część unijnego programu „Digital Europe”. Honorowy patronat objęły: polska prezydencja w Radzie UE, Ministerstwo Cyfryzacji, Ministerstwo Edukacji Narodowej, Rzecznik Praw Dziecka oraz Centrum Nauki Kopernik. Głównym Partnerem obchodów Dnia Bezpiecznego Internetu 2025 jest Fundacja Orange.

(Nie)prawdziwe treści i (nie)bezpieczne relacje

O skali problemów, z którymi stykają się nastolatki najlepiej świadczą wyniki badań.

– Ponad 40% młodzieży twierdzi, że w internecie nie można odróżnić informacji prawdziwych od fałszywych.

– Blisko połowa nastolatków (46,7%) deklaruje wysoki (13,5%) i ponadprzeciętny (33,2%) poziom ekspozycji na antyspołeczne treści w takich mediach.

– Co czwarty nastolatek ogląda tzw. patostreamy, czyli wulgarne, obsceniczne i nacechowane przemocą widowiska lub transmisje internetowe nadawane na żywo w serwisach streamingowych.

– Rośnie odsetek osób nastoletnich, które decydują się na spotkanie z osobą dorosłą, poznaną w internecie.

– Ponad połowa osób nastoletnich (53,7%) twierdzi, że ich rodzice nie ustalają żadnych zasad, dotyczących korzystania z internetu w zakresie czasu i dostępu do treści.

Te dane z raportu NASK uzasadniają potrzebę podniesienia tematu bezpieczeństwa dzieci i młodzieży w sieci.

PUI, czyli problematyczne użytkowanie internetu, cechuje co trzecią osobę nastoletnią

Prawie co trzecia osoba nastoletnia (31%) wykazuje się wysokim natężeniem wskaźników problematycznego użytkowania internetu (PUI), a osiem na sto – bardzo wysokim natężeniem. Wśród objawów PUI badacze wskazują m.in. brak kontroli nad czasem spędzanym w internecie, doświadczanie przygnębienia, niepokoju lub rozdrażnienia w momencie ograniczenia dostępu do internetu, problemy społeczne i osobiste w związku z silnym zaangażowaniem w świat wirtualny. Ponad 40% osób nastoletnich twierdzi, że brak dostępu do internetu wpłynąłby negatywnie na jakość ich życia, czyniąc je mniej satysfakcjonującym.

„Patostreamy, niechciane materiały o charakterze seksualnym, deepfake’owe materiały foto i video – to stosunkowo nowe wyzwania, które są dobrze znane młodym ludziom. Z wieloletnich doświadczeń w obszarze m.in. profilaktyki cyberprzemocy wiemy, że trafne rozpoznanie zjawiska to klucz do stworzenia odpowiednich rozwiązań zapewniających bezpieczeństwo dzieciom i młodzieży” – zapewnia Maciej Kępka, ekspert z Fundacji Dajemy Dzieciom Siłę. – Dzień Bezpiecznego Internetu to przestrzeń do sygnalizowania problemów, debaty i przekrojowych analiz. Patrzymy na wyzwania cyfrowego świata z perspektywy systemowej, jak i jednostkowej. W tym roku poruszymy m.in. temat samotności w sieci czy działania mózgu w kontekście internetowego hazardu oraz szerzej – dopaminowych >>strzałów<<, jakie zapewnia aktywność w social mediach”.

Zobacz także