Sekrety Bazyliki Świętego Piotra

Bazyliki Świętego Piotra w Rzymie nie trzeba nikomu przedstawiać. Fascynuje do dzisiaj swoją wspaniałością, ale rzadko kto zna bliżej jej historię. 

Najpierw w miejscu, w którym miano wznieść obie po sobie bazyliki, św. Anakletus, papież, trzeci – po świętych Piotrze i Linusie, umieścił pamiątkową płytę (tam bowiem miał znajdować się grób apostoła Piotra), a nieco później wzniósł skromną kaplicę. Następnie wokół owej kaplicy cesarz Konstantyn Wielki wybudował bazylikę. W dowód pokory władca miał osobiście przynieść dwanaście koszy ziemi, symbolizujących dwunastu apostołów. W 846 r. bazylikę splądrowali Saraceni, w związku z czym papież Leon IV wzniósł chroniący ją mur obronny. W XVI w. w związku z kiepskim stanem konstantyńskiej bazyliki papież Julius II postanowił zburzyć tę budowlę i w jej miejscu wystawić wspaniały kościół. 

>>> Na placu św. Piotra w Watykanie stanęła choinka z Trydentu [+GALERIA]

Na kroplach krwi męczenników 

18 kwietnia 1506 r. osobiście położył kamień węgielny pod budowę świątyni. Prace nad nową bazyliką miały trwać 120 lat i objąć pontyfikaty dwudziestu papieży. Wznoszenie nowej świątyni nadzorowali wybitni architekci – Donato Bramante, Rafael Santi i Michał Anioł, który ozdobił także tutejszą Kaplicę Sykstyńską, oraz Domenico Fontana i Carlo Maderno. Nowo wzniesioną bazylikę konsekrował w 1626 r. papież Urban VIII. W miejscu, w którym wybudowano po sobie obie bazyliki, kwitło wróżbiarstwo. Było tym miejscem opuszczone, pełne węży pole, na którym powstała później etruska osada zwana Vaticum i to przypuszczalnie ona zapoczątkowała Watykan. Nazwa nawiązuje do imienia etruskiego boga Vaticanusa lub Vagitano, które pochodzi od vaticinium, słowa oznaczającego sztukę jasnowidzenia, w której Etruskowie wiedli prym. 

Święte muzeum sztuki 

Watykańską bazylikę zdobili wybitni artyści, między innymi Gianlorenzo Bernini, Michał Anioł czy Antonio Canova. Berniniemu zawdzięcza się chociażby kolumnadę, którą zdobią rzeźby przedstawiające 140 świętych, a w ich gronie jeden tylko Polak ‒ święty Jacek Odrowąż, a Maderno jest autorem powstałej w 1607 r. fasady z trzynastoma posągami. Kopułę natomiast zaprojektował Michał Anioł, lecz jej nie ukończył, a pracę mistrza kontynuowali: jego uczeń Giacomo della Porta, tudzież Domenico Fontana. Ten ostatni zwieńczył też latarnią ozdobioną mozaikami kopułę. 

W watykańskiej bazylice można podziwiać również „Pietę” Michała Anioła. Wiąże się z nią pewna ciekawostka. Kiedy Michał Anioł dowiedział się, że dzieło to przypisuje się innemu artyście, rozwścieczony wyrzeźbił na postaci Maryi swój podpis. W 1972 r. „Pietę” uszkodził węgierski szaleniec, Laszlò Thotà, podający się za Jezusa Chrystusa. Włosi, odtwarzając uszkodzone miejsca, wzorowali się, i tu znów pojawia się polski akcent, na kopii arcydzieła, pochodzącej z poznańskiego kościoła pod wezwaniem Matki Bożej Bolesnej. 

Nie można pominąć i słynnego baldachimu, arcydzieła Berniniego i Francisca Borrominiego. Wspomniany baldachim, wykonany z pozłacanego brązu, liczy prawie 29 metrów wysokości, a wzniesiony został nad konfesją z grobem świętego Piotra. Zleceniodawca, papież Urban VIII Barberini, kazał artystom zabrać brąz z sufitu w wejściu do Panteonu i przetopić go we wspaniały ołtarz. Ostatnim elementem tworzącym intrygujące oblicze bazyliki jest tron świętego Piotra. To właśnie od greckiej nazwy owego tronu wywodzi się określenie katedra, czyli kościół, w którym rezyduje biskup. Tron ten, umieszczony w monumentalnej ramie wykonanej przez Berniniego, miał pochodzić z czasów apostoła Piotra. Wyobrażony został na tym tronie sam apostoł. Na przestrzeni wieków liczni pielgrzymi całowali lub głaskali jego prawą stopę, licząc na przychylność apostoła, stąd prawa stopa posągu jest wypolerowana i pozbawiona śladów palców. 

>>> Watykan: zamknięta bazylika i plac Świętego Piotra

Sekrety bazyliki 

Wielu chrześcijan jest przekonanych, że pod bazyliką znajduje się grób apostoła Piotra, co ogłosił w 1942 r. po badaniach archeologicznych, przeprowadzanych ówczesnymi metodami, papież Pius XII. Jednakże według niektórych przypuszczeń nie jest pewne, czy aby na pewno święty Piotr przebywał w Rzymie. Jednakże tradycja mówi, że tak, gdyż miał zostać zamęczony w cyrku Nerona mieszczącym się na miejscu obecnego placu świętego Piotra i tutaj też pochowany. Warto również zwrócić uwagę, będąc w bazylice, na okrągłą, wykonaną z czerwonego marmuru płytę na posadzce, gdyż oznacza ona miejsce, w którym w poprzedniej bazylice, konstantyńskiej, klękali chrześcijańscy władcy w trakcie koronacji. Należy też wskazać, poza grobem świętego Jana Pawła II, na jeszcze jeden akcent polski, mianowicie na nagrobek Marii Klementyny Sobieskiej, wnuczki króla Jana III Sobieskiego, znajdujący się bliżej wejścia, w lewej nawie. Kolejną ciekawostką są cztery filary podtrzymujące kopułę bazyliki, gdyż pełniły one funkcję potężnych relikwiarzy. Miały być w nich przechowywane relikwie – m.in. chusta świętej Weroniki, czaszka apostoła Andrzeja, grot włóczni świętego Longinusa, którą przebił bok Jezusowi Chrystusowi, oraz fragment Chrystusowego krzyża, przywieziony przez świętą Helenę z Jerozolimy.  

Co ciekawe, w skarbcu świątyni znajduje się kolumna z dawnej bazyliki konstantyńskiej (na szereg fragmentów z tej bazyliki można natknąć się w Grotach Watykańskich), zwana Kolumną Opętanych, która, dzięki temu, że Jezus Chrystus opierał się o nią, nauczając lud, nabyła nadzwyczajnych właściwości i dlatego uwalniała opętanych od złych duchów. Warto jeszcze wspomnieć o Spizowych Wrotach i Świętych Drzwiach. Przez Spiżowe Wrota kardynałowie, a także głowy państw udają się do papieża na audiencję. Święte Drzwi natomiast, umiejscowione po wejściu do bazyliki na prawo, odgrywają istotną rolę podczas obchodów Roku Świętego, Roku Jubileuszowego – świętowanego co 25 lat. Najbliższy zaraz się zacznie – taki charakter ma rok 2025. Na rozpoczęcie tego roku papież podczas uroczystej ceremonii otworzy owe Drzwi Święte. Pozostaną one otwarte przez cały rok, a w Roku Jubileuszowym przechodzący przez te drzwi pielgrzymi uzyskają odpust zupełny. 

Zobacz także