Święta Łucja, męczennica ze świecami [PATRONKA DNIA]

Święta Łucja z Syrakuz świętuje swoje narodziny dla nieba 13 grudnia, wspominana wtedy w liturgii Kościoła. Poniosła męczeńską, poprzedzoną torturami śmierć około 281 lub 304 r. na Sycylii. Nie zdołano jej nakłonić do porzucenia chrześcijańskiej wiary. 

W sztuce przedstawia się świętą Łucję w tunice i z licznymi atrybutami: lampą, mieczem, oczami na tacy lub oczami mającymi postać kwiatów, liściem palmy, płomieniem u stóp, świecą, sztyletem i z wołami. Liść palmy to najbardziej popularny atrybut męczennic i męczenników, symbolizujący nie tylko ich męczeństwo, ale również chwałę, jaką osiągnęli, pozostając w najtrudniejszych momentach swej doczesności wiernymi Jezusowi Chrystusowi. Poza liściem palmy niemal wszystkie pozostałe atrybuty nawiązują do męczeństwa świętej Łucji. Jednakże najbardziej powszechnym jej atrybutem są oczy, choć ich wykłucie nie było wcale wolą kata. Skąd zatem wziął się w ikonografii tej świętej ów nieco makabryczny atrybut? 

>>> 13 grudnia wspomnienie Łucji z Syrakuz. „Ta, która przynosi światło” [PATRONKA DNIA]

Odporna na płomienie 

Święta Łucja złożyła ślub dozgonnej czystości, dlatego odrzuciła narzeczonego, który następnie doniósł na nią, że jest chrześcijanką. Dowiedziawszy się o tym, męczennica, według pierwszej wersji opowieści, wyłupiła sobie oczy i przesłała je narzeczonemu na tacy. Druga wersja opowieści natomiast mówi, że święta Łucja poleciła wyłupić sobie oczy, ponieważ zachwycali się nimi oprawcy. Co więcej, po pojmaniu świętej namiestnik Paschazjusz skazał ją na pobyt w domu publicznym, ale nie udało się jej tam doprowadzić ani dowieźć, gdyż nikt nie zdołał ruszyć Łucji z miejsca, nawet za pomocą wołów. W końcu postanowiono spalić świętą Łucję na stosie, lecz okazało się, że mimo podpalenia płomień nie wyrządził jej krzywdy. Ostatecznie zadano jej śmierć przez ścięcie mieczem, a według drugiej wersji opowieści ‒ przez podcięcie gardła sztyletem. Jednak zanim święta Łucja umarła, przyjęła Komunię świętą. Inny atrybut tej męczennicy, księga, to symbol jej życia zgodnego z Ewangelią oraz także egzystencjalnej mądrości i rozwagi. Ostatnim z atrybutów wartym przywołania jest lampa lub świeca, których światło nawiązuje do imienia owej świętej, gdyż łacińskie słowo lux, od którego wywodzi się imię Łucja, oznacza „światło”. W efekcie imię to tłumaczy się zarówno jako „urodzona o wschodzie słońca”, jak i jako: „niosąca światło”. Co więcej, lampa lub świeca, będąc atrybutem świętej Łucji, jawi się jako niezbędna w celu rozświetlenia najdłuższej w roku nocy. To rozświetlenie symbolizowane jest w tradycji skandynawskiej przez koronę świec bądź lampek, spoczywającą na skroniach przebranej za świętą Łucję wybranej dziewczyny idącej na czele swego orszaku. 

Święta Łucja w sztuce 

Liczni artyści usiłowali oddać „prawdziwy” wizerunek świętej Łucji. Piętnastowieczny malarz Francesco del Cossa ukazał ją w brązowo-czerwonych szatach, których czerwień symbolizuje, podobnie jak trzymany przez nią w prawej ręce liść palmy, jej męczeństwo oraz w białym, sugerującym jej czystość nakryciu głowy. W lewej ręce święta trzyma, zamiast tacy ze swymi oczami, małą łodygę, z której wyrastają one na podobieństwo kwiatów. Inny artysta Domenico Beccafumi przedstawił w XVI stuleciu świętą Łucję w złoto-czerwonych szatach, z przypominającą kielich tacą z oczami w lewej ręce i ze sztyletem, którym ją uśmiercono, w ręce prawej. Trzeci z włoskich twórców, Giambattista Tiepolo, namalował około 1748 r. obraz do kaplicy Cornerów w kościele pod wezwaniem świętych Apostołów Chrystusa w Wenecji, wyobrażający Łucję jako przyjmującą tuż przed swą śmiercią ostatnią Komunię świętą. Najstarszy, datowany na V stulecie przekaz mówi, że kiedy święta Łucja pielgrzymowała do grobu świętej Agaty, do Katanii, żeby uprosić zdrowie dla matki, ukazała się jej święta Agata, przepowiedziała Łucji męczeńską śmierć i poleciła jej przygotować się na czekającą ją ofiarę. Pogrzeb świętej Łucji przedstawił natomiast około 1608 r. mistrz malarstwa barokowego ‒ Caravaggio. Ukazał przygotowywanie miejsca na jej wieczny spoczynek w katakumbach, ją samą, martwą, na zimnych kamieniach w pobliżu smutnych i płaczących współwyznawców, oraz towarzyszącego im biskupa. 

Święta Łucja patronuje zawodom wymagającym dobrego wzroku, czyli tkaczom, szwaczkom, krawcom i pisarzom. 

Zobacz także