Trzy znaczenia słowa „adam” 

O trzech znaczeniach słowa „adam” pisze Szymon Zadumiński, podrabin poznańskiej Gminy Żydowskiej. 

Homonimiczny termin adam jest w pierwotnym znaczeniu imieniem pierwszego człowieka, istoty – jak to określa Tora – wywodzącej się z „ziemi” (adama). W dalszej kolejności oznacza on „rodzaj ludzki”, jak powiedziano: „Nie będzie Mój duch sądził człowieka (adam) bez końca” (I 6, 3). I jeszcze: „Kto wie, czy duch człowieczy (adam)” (Kh 3, 21), „Nie jest więc człowiek (adam) wcale lepszy niż zwierzę” (Kh 3, 19). Słowo: adam oznacza także „pospólstwo”, „klasy niższe”. W przeciwieństwie do tych, którzy wyróżniają się od całej reszty, jak na przykład: „Zarówno synowie pospolitego ludu (bnei adam), jak i dzieci możnych (bnei isz), bogaty jak i ubogi” (Ps 49, 3). W tym właśnie trzecim znaczeniu słowo to pojawia się w wersecie: „Synowie przywódców (elohim) zobaczyli, iż córki ludzkie (adam) są piękne (I 6, 2), a także: „Wszelako jak inni ludzie (adam) poumieracie” (Ps 82, 7). 

Jak rozumieć opis drabiny ze snu Jakowa 

Chociaż źródła dwóch słów nacaw i jacaw są odmienne, to jednak znaczenie ich obu jest, jak wiadomo, identyczne we wszystkich różnorakich formach. Czasowniki te mają kilka znaczeń: w niektórych przypadkach oznaczają „stać” albo „umieścić się”, jak w zdaniach: „A siostra stanęła (watetacaw) w oddali” (II 2, 4), „Królowie ziemi powstają (jitiacwu)” (Ps 2, 2), „Wyszli i stali (nicawim)” (IV 16, 27). Kiedy terminy te odnoszą się do Boga, muszą być rozumiane w takim właśnie znaczeniu, tak jak w wyrażeniu: „A Bóg stał (nicaw) na niej” (I 28, 13), to znaczy pojawił się jako Wiekuisty i Wieczny „na niej”, czyli na drabinie, której wierzchołek sięgał nieba, podczas gdy jej podstawa dotykała ziemi. Każdy, kto ma wolę to zrobić, może wspinać się na tę drabinę i w końcu dojdzie do wiedzy o Tym, który jest powyżej szczytu drabiny, ponieważ On pozostaje na niej stale.  

Trzeba zrozumieć, że termin „na niej” został przeze mnie użyty zgodnie z tą metaforą. „Aniołowie Boga”, którzy wchodzili w górę, reprezentują proroków. To, że termin „aniołowie” może odnosić się do proroków, możemy jasno zobaczyć w następujących wersetach: „wysłał anioła” (IV 20, 16), „I anioł Boga zstąpił z Gilgal do Bokim” (S 2, 1). Jak wiele dające do myślenia jest także wyrażenie: „wstępują i zstępują po niej”! O wstępowaniu mówi się przed zstępowaniem, jako że „wstępowanie” i wznoszenie się na pewną wysokość tej drabiny poprzedza „zstępowanie”, to znaczy zastosowanie wiedzy zdobytej podczas wstępowania w nauce i kształceniu ludzkości. To zastosowanie określone zostało jako „zstępowanie”. 

Wróćmy do naszego tematu. Fraza: „stał na niej” wskazuje na trwałość i stałość Boga i nie oznacza żadnej idei fizycznego zajmowania jakiegoś miejsca. Jest zatem jasne, że nicaw i amad mają identyczne znaczenie metaforyczne. 

Znaczenie słowa cur 

Słowo cur: „skała”, jest homonimem. Po pierwsze oznacza ono skałę, jak w wersecie: „Uderzysz w skałę” (II 17, 6). Po wtóre oznacza „twardy kamień”, jak na przykład krzemień, tak jak w wyrażeniu: „Przygotuj sobie noże z krzemieni (curim)” (Jh 5, 2). Później został on także zastosowany jako określenie kamieniołomu, z którego się kamień wyciosuje: „Spójrzcie na skałę (cur), z której was wyciosano”, prorok Jeszaja mówi: „Spójrzcie na Awrahama, waszego ojca” (Jsz 51, 2). Możemy z tego wyciągnąć oczywisty wniosek, że słowa „Awrahama, waszego ojca”, służą do tego, aby wyjaśnić znaczenie wyrażenia „skałę, z której was wyciosano”. I że prorok Jeszaja chciał nam powiedzieć: „Chodźcie jego drogami, zaufajcie jego wskazówkom i postępujcie według tych zasad, którymi kierował się on w swoim życiu! Bowiem właściwości ukryte w tym kamieniołomie powinny być na nowo odnalezione w rzeczach, które są w nim uformowane i z niego wyciosane”.  

W tym właśnie ostatnim znaczeniu owego słowa Wszechmocny nazywany jest „skałą”, jest On bowiem początkiem i przyczyną sprawczą wszystkich rzeczy poza Nim samym. Dlatego czytamy: „On jest skałą, Jego dzieła są doskonałe” (V 32, 4), „Porzuciłeś Skałę, która cię zrodziła” (V 32, 18), „Nikt taką skałą jak nasz Bóg” (I Szm 2, 2) i jeszcze „staniesz na skale” (II 33, 21), to znaczy bądź silny i utwierdzony w przekonaniu, że Bóg jest źródłem wszelkich rzeczy i że tylko Jego wola poprowadzi cię ku poznaniu Boskiej Istoty. 

Wycofanie Boskiej opieki 

Powiedziane jest, że Boska Obecność (Szzechina), która była pośród nas, odchodzi od nas, a konsekwencją tego jest nieobecność Boskiej Opieki pomiędzy nami. Tak więc prorok przepowiadający nieszczęście mówi: „I ukryję Moją twarz. Zostaną pochłonięci” (V 31, 17), kiedy bowiem człowiek pozbawiony jest Boskiej Opieki, to wystawiony jest na wszelakie niebezpieczeństwa i staje się celem wszystkich przypadkowych okoliczności. Jego szczęście i nieszczęście zależą wówczas tylko od przypadku. O, jakże straszna to groźba! Taka właśnie idea zawarta jest w słowach: „Pojdę, wrócę do miejsca Swego” (Hsz 5, 15). 

Zobacz także