Ty koźle ofiarny! Czyli o tym, skąd się wzięło to powiedzenie

Czasami mówimy, że ktoś stał się kozłem ofiarnym. Czy wiecie, skąd wzięło się to powiedzenie? Pochodzi ze starożytnej historii Izraela.

[Zobacz też: Czy w Morzu Martwym jest życie?]

Starożytni Izraelici doskonale zdawali sobie sprawę z własnej grzeszności. By móc zadośćuczynić Bogu za popełnione przestępstwa i wykroczenia przeciw Prawu, stosowali przeróżne praktyki pokutne. Kalendarz świąteczny starożytnych Izraelitów, który w różnych formach pojawia się w Starym Testamencie, przepełniony jest opisami ofiar i rytuałów, a z nich jednym z najbardziej interesujących jest kozioł ofiarny, a w zasadzie dwa kozły. 

Najwyższy kapłan (to określenie nie ma żadnego związku z wysokością liczoną w centymetrach) raz do roku wstępował w miejsce Święte Świętych, które znajdowało się w Świątyni Jerozolimskiej. Czynił to w Dzień Przebłagania, tzw. Jom Kippur, kiedy to wspólnota żydowska podnosiła lament i błagała o przebaczenie własnych grzechów. Święto to przypadało na początku nowego roku, dlatego i dziś w wielu kościołach istnieje praktyka odprawiania „pasterki” noworocznej, kiedy to kapłan składa ofiarę za grzechy ludu popełniane w minionym roku. 

Obecnie jednak nie wypędza się kozła na pustynię, choć tradycja ta w niektórych miejscach jest jeszcze praktykowana. Ma ona źródła w tekście biblijnym, w Księdze Kapłańskiej 16,8-10. Tekst podaje kolejność czynności wykonywanych w ramach tej praktyki pokutnej: najwyższy kapłan rzuca losy, wybierając, który kozioł zostanie przeznaczony na ofiarę dla Jahwe, a który na wypędzenie i poświęcenie Azazelowi. Na głowę tego drugiego kładł ręce w geście przekazania grzechów całej wspólnoty narodu wybranego. Wyznaczony kapłan lub inny mężczyzna wyprowadzał kozła na pustynię, miejsce, które starożytni uważali za siedlisko demonów, ale także za doskonałą przestrzeń do spotkania z Bogiem. Tam to kozioł był skazywany na banicję bez możliwości powrotu. Lud Boży został oczyszczony przy pomocy kozła, który zaniósł grzechy na pustkowie.

Zobacz także