Uczestnik powstania: dostarczałem żywność walczącym, choć droga była cały czas ostrzeliwana

Podczas powstania warszawskiego dostarczałem żywność walczącym, jednak droga była niemal niemożliwa do przejścia. Niemcy ostrzeliwali nas cały czas – powiedział w rozmowie uczestnik powstania warszawskiego por. Adam Racki ps. „Rak”.

Pan Adam urodził się w maju 1930 r. Kiedy wybuchło Powstanie, miał zaledwie 14 lat. Działał w rejonie Żoliborza i Marymontu.

„To był bardzo gorący sierpień. Powstanie wybuchło we wtorek, my zaś pojawiliśmy się w Warszawie dwa dni wcześniej. Ojciec nas tu przywiózł, ponieważ uznał, że tu będzie bezpieczniej. Front wtedy był daleko. Kiedy wybuchło Powstanie, usłyszałem strzały. Mieszkaliśmy wtedy przy ul. Potockiej 35. Przeszliśmy do piwnicy i wykopaliśmy studnię. Miałem kontakt do przyjaciela, który był na Krychowieckiej, chodziłem tam po komunikaty. Dostarczałem żywność walczącym, chociaż przejście tej drogi było niemal niemożliwe. Cały czas strzelali do nas Niemcy. Ponadto była bardzo dokładnie oświetlone ich reflektorami. W tamtej okolicy budynki miały wszystkie szyby wybite” – opowiadał.

>>> Ks. Marcin Sedlaczek: na kilka dni przed wybuchem byłem przekonany, że powstania nie będzie [ROZMOWA] 

Jak wspominał, jego ojciec został aresztowany przez Niemców na samym początku Powstania i wywieziony pod Warszawę – groziło mu rozstrzelanie. „Odbywała się selekcja, jednak mój ojciec miał na sobie mundur strażacki, bo pracował w straży pożarnej. Mundur ten był granatowy. Do tego mój ojciec mówił trochę po niemiecku. To sprawiło, że oszczędzili mu życie. Został wcielony do pracy w kuchni i tam spędził całe Powstanie Warszawskie. Kiedy Niemcy wycofywali się z Warszawy, zabrali go ze sobą, jednak ostatecznie wypuścili z pociągu na stacji w Żyrardowie. Nasza rodzina z powrotem się połączyła” – powiedział.

Pan Adam wraz z mamą i bratem 1 października przedostali się na górny Żoliborz. „Szliśmy tam nocą, bo baliśmy się oddziałów niemieckich. Przyjęto nas do piwnicy jednego z budynków, ale pozostaliśmy tam tylko do rana. Usłyszeliśmy płacz i krzyk po niemiecku, że mamy wychodzić. Słyszeliśmy jak karabin maszynowy strzelał seriami. Niemcy ostrzeliwali wtedy Żoliborz i Marymont, bo powstańcy przez Wisłę dostawali się na drugą stronę. Ostatecznie wyciągnęło nas kilku powstańców, którzy tam byli” – wspominał.

Od najmłodszych lat pan Adam służył w harcerstwie – miał stopień ćwika. Jego ojciec był komendantem straży pożarnej. Cała rodzina mieszkała w Warszawie. Po wojnie powstaniec rozpoczął pracę w Polskich Zakładach Lotniczych – przez 47 lat kariery pracował w oddziałach na Okęciu, w Mielcu i na Gocławiu. Pełnił stanowisko kierownika działu mechanicznego. W latach 50. Ożenił się. Ma dwóch synów i jedną wnuczkę.

>>> Reżyser filmu „Konspiratorki”: Niemcy byli zaskoczeni, że kobiety brały udział w Powstaniu 

„Po wojnie mało kto przyznawał się, że służył w Powstaniu Warszawskim, wiele osób się ukrywało, nikt nie chciał mieć problemów. Różne są osądy na temat Powstania, ale nikt nie może zaprzeczyć, że to było coś wielkiego. To Powstanie wryło mi się pamięć jak nic innego w moim życiu. To był czas, kiedy wiele pięknych ludzkich cech wyszło na wierzch” – podkreślił.

Powstanie Warszawskie było największą akcją zbrojną podziemia w okupowanej przez Niemców Europie. 1 sierpnia 1944 r. do walki w stolicy przystąpiło ok. 40-50 tys. powstańców. Planowane na kilka dni trwało ponad dwa miesiące. W czasie walk zginęło ok. 18 tys. powstańców, a 25 tys. zostało rannych. Straty wśród ludności cywilnej wyniosły ok. 180 tys. zabitych. Pozostałych przy życiu mieszkańców Warszawy, ok. 500 tys., wypędzono z miasta, które po powstaniu zostało niemal całkowicie spalone i zburzone.

Zobacz także