W obrzędach Środy Popielcowej zawiera się cały program Wielkiego Postu

W Środzie Popielcowej – w geście posypania głowy popiołem i w słowach kapłana „Prochem jesteś i w proch się obrócisz” – zawiera się cały program i istota wielkiego postu – mówi rzecznik warszawskiej prowincji pallotynów ks. Grzegorz Kurp.

Środa Popielcowa, przypadająca w tym roku 2 marca, rozpoczyna w Kościele katolickim trwający 40 dni okres wielkiego postu. Ks. Kurp podkreślił, że wielki post to okres liturgiczny mający nas przygotować do pogłębionego przeżywania najważniejszego dla chrześcijanina wydarzenia – zmartwychwstania Chrystusa.

„Cały program wielkiego postu, cała istota tego czasu, zawiera się w Środzie Popielcowej – w geście posypania głowy popiołem oraz w wypowiadanych przez kapłana zdaniach: +Prochem jesteś i w proch się obrócisz+ lub +Nawracajcie się i wierzcie w Ewangelię+. Kościół wzywa nas w ten sposób do rozpoznania małości i ulotności naszego życia i tego wszystkiego, za czym na co dzień pędzimy” – zastrzegł. Zdaniem pallotyna tego, że jesteśmy prochem możemy doświadczyć także w konfrontacji z odchodzeniem naszych bliskich lub z własną starością i ciężką chorobą.

Przez pryzmat dziecka Boga

„W takich chwilach uświadamiamy sobie, że nie jesteśmy wieczni, że przemijamy. W Wielkim Poście jesteśmy wezwani do tego, by spojrzeć na to przemijanie przez pryzmat bycia dzieckiem Pana Boga. Bo to odkrycie własnej kruchości nie ma mnie przerazić ani przygnębić, ale prowadzić do odkrycia Tego, który jest Stwórcą i przyszedł, by tę naszą kruchość zbawić i się nią zaopiekować” – mówił.

Zaznaczył, że w Środę Popielcową wiernych obowiązuje post ścisły – jakościowy i ilościowy. „Post jakościowy dotyczy ograniczenia tego, co jemy – w tym przypadku wykluczamy potrawy mięsne. Post ilościowy dotyczy tego, ile możemy zjeść tego dnia. W Środę Popielcową oraz w Wielki Piątek można zjeść trzy posiłki, w tym jeden do syta” – wyjaśnił. Dodał, że z postu zwolnieni są chorzy i wierni poniżej 14 lat i powyżej 60 lat. Ks. Kurp podkreślił, że w Środę Popielcową nie ma obowiązku uczestnictwa w mszy św., choć Kościół zachęca do tego.

Rekolekcje i nabożeństwa pokutne

Jedną z wielkopostnych praktyk są rekolekcje w parafiach. Do ich przeprowadzenia zobowiązuje proboszczów 770 kanon prawa kanonicznego. „W czasie pandemii praktyki te zostały ograniczone ze względu na obostrzenia, jednak obecnie w wielu diecezjach biskupi proszą, by organizować rekolekcje w tradycyjnej, stacjonarnej formie” – stwierdził ks. Kurp. Podkreślił, że udział w rekolekcjach ma nam pomóc na nowo spojrzeć na naszą relację z Bogiem, na świat, na siebie i drugiego człowieka. „Jest to taki czas zatrzymania się w biegu, pogłębionej refleksji” – ocenił.

Według rzecznika warszawskiej prowincji pallotynów pomóc w owocnym przeżywaniu Wielkiego Postu może także udział w nabożeństwach wielkopostnych, czyli w gorzkich żalach i w drodze krzyżowej. Wyjaśnił, że gorzkie żale to typowo polskie nabożeństwo zawierające elementy średniowiecznych pasyjnych misteriów liturgicznych, którego początek wiąże się w warszawskim kościołem Świętego Krzyża.

„Istotą gorzkich żali jest bardzo plastyczny, przemawiający muzyką i śpiewem, opis tego, co dokonało się w czasie męki Chrystusa” – podkreślił. Z kolei droga krzyżowa to nabożeństwo praktykowane w całym Kościele, polegające na symbolicznym odtworzeniu drogi Jezusa Chrystusa na śmierć i złożenia go do grobu. „Odprawianie drogi krzyżowej ma służyć głębszemu przeżyciu tych treści, ukazaniu różnych aspektów zbawczego dzieła Chrystusa” – zaznaczył.

Kościoły stacyjne

Ks. Kurp zastrzegł, że w ostatnich latach coraz popularniejsza staje się w Polsce wielkopostna praktyka odwiedzania kościołów stacyjnych, czyli świątyń, gdzie w poszczególne dni wielkiego postu wierni spotykają się każdego dnia w innym kościele na liturgii. Centralnym wydarzeniem dnia jest zawsze msza św. Poza eucharystią w programie są zazwyczaj: adoracja Najświętszego Sakramentu, wspólny „Różaniec”, „Koronka do miłosierdzia Bożego” i droga krzyżowa.

Pallotyn przypomniał, że pierwsze wzmianki o kościołach stacyjnych pojawiły się w V w. w Rzymie. „W Rzymie jest to tradycja bardzo żywa. W Polsce popularyzowała ją książka ambasador Hanny Suchockiej +Rzymskie pasje+. Obecnie kościoły stacyjne są wyznaczone również w Polsce, m.in. w Warszawie” – stwierdził.

Trzy filary Wielkiego Postu

Ks. Kurp przypomniał o trzech filarach wielkiego postu, którymi są: post, modlitwa i jałmużna. „Kiedy pościmy, wyrzekamy się jakiegoś dobra, które moglibyśmy skonsumować, a jednak tego nie robimy ze względu na Boga. Zachowujemy się trochę jak rzeźbiarz, który odrzuca elementy kamienia po to, by wydobyć ukryte w nim piękno. Podobnie post ma na celu rzeźbić naszego ducha” – ocenił. Zastrzegł, że modlitwa jest „jedynym numerem telefonu do Pana Boga”. „Modlitwa zmienia nas, bo modląc się, pozwalamy Bogu, żeby nas zmieniał” – mówił duchowny. „Jałmużna ma pomóc nam uwolnić się od opętana samym sobą. To zwrócenie się do drugiego człowieka, próba dostrzeżenia jego potrzeb” – wyjaśnił.

Zobacz także