Warszawa: nowy model formacji stałej księży. Akcent także na formację ludzką

Główne założenia powstającego dokumentu dotyczącego formacji stałej księży w Polsce omawiano podczas dzisiejszych obrad Episkopatu w Warszawie. Tożsamość kapłańska jest czymś, co powinno trwać całe życie i nie może koncentrować się na byciu prezbiterem lecz rozpoczynać od wymiaru ludzkiego i chrześcijańskiego – wskazywali  autorzy przygotowywanego opracowania.

Dokument ma być gotowy jeszcze w tym roku. Po przyjęciu przez Episkopat, zostanie on przekazany do zatwierdzenia Stolicy Apostolskiej.

Główne wątki dokumentu przedstawili biskupom  dr Magdalena Jóźwik i ks. dr Grzegorz Strzelczyk z Zespołu ds. Przygotowania Wskazań dla Formacji Stałej i Posługi Prezbiterów w Polsce. Zespołem tym kieruje bp Damian Bryl. 

“Mówiąc o tożsamości księdza Zespół najpierw koncentruje się na jego człowieczeństwie, potem na chrześcijaństwie, a dopiero na trzecim etapie na byciu prezbiterem” – wskazuje dr Jóźwik, która jest także odpowiedzialną za projekty formacyjne w Archidiecezjalnym Centrum Formacji Pastoralnej w Katowicach. 

W opracowywanym modelu chodzi o to, że formacja jest czymś, co się dzieje całe życie i nie tylko poprzez działania zaprogramowane przez seminaria duchowne czy realizowane osoby odpowiedzialne za formację stałą prezbiterów. “Chcemy odchodzić od takiego modelu, że formacja to są jakieś zorganizowane spotkania, na rzecz kultury formacji, czyli tego, że wszyscy – i księża i świeccy  – potrzebują rozwoju przez całe życie” – tłumaczy teolożka.

>>> Kościół jest kobietą? [MISYJNE DROGI]

Ks. Strzelczyk zwraca uwagę, że jeśli chodzi o formację stałą księży, to dotychczasową praktyką w diecezjach były najczęściej spotkania z wykładami, podczas których stawiano głównie na elementy formacji intelektualnej i formacji duchowej. “Najczęściej to była metoda ‘podawcza’: księża się gromadzą, ktoś im głosi, no i generalnie to jest zorganizowana formacja diecezjalna. Plus rekolekcje” – mówi duchowny. 

Zdaniem ks. Strzelczyka cały proces formacji należy dziś przeprowadzić znacznie bardziej integralnie, czyli uzupełnić o kilka podstawowych elementów, zwłaszcza formację ludzką, czyli pracę nad kompetencjami miękkimi, umiejętnościami relacyjnymi itd. Jego zdaniem, nie da się tego osiągnąć za pomocą wykładów, co oznacza zmianę podejścia do organizowania formacji w diecezjach. Wymaga to tworzenia małych grup i warsztatowych form. 

“Ale to jest przewrót, bo jeżeli mamy wykład, no to możemy na tym wykładzie zgromadzić 200 księży i mamy odhaczone, że formacja się odbyła. Natomiast jeśli tych samych 200 księży chcemy zebrać w grupach, to musimy mieć na tych 200 księży, 20 pomieszczeń i 20 prowadzących” – wyjaśnia teolog.

Magdalena Jóźwik zaznacza, że w pracach nad dokumentem o formacji stałej podkreślona jest konieczność autoformacji i własnej odpowiedzialności za szeroko rozumiany rozwój ludzki,  intelektualny i duchowy. 

Zdaniem ks. Strzelczyka konieczna zmiana akcentów i powodzenie procesu formacji stałej zakłada też zmianę perspektywy u przełożonych kościelnych. “Żeby to się powiodło, musi nastąpić nawrócenie relacyjne w tym sensie, że jedni i drudzy muszą zwracać większą uwagę na swoje potrzeby, możliwości itd., nie w abstrakcji tylko w konkretnych relacjach.  Trzeba  zauważyć konkretnego księdza, z jego potrzebami, bo podejmowane decyzje personalne albo sprzyjają jego rozwojowi, albo nie” – tłumaczy teolog dodając, że stanowi to wyzwanie zwłaszcza w dużych diecezjach i wymaga zmiany w stylu zarządzania.

Magdalena Jóźwik wskazuje, że w pracy nad dokumentem Zespół kładzie akcent na dobre relacje, zarówno między biskupami a księżmi jak i księży między sobą. “Możemy mówić o formacji piękne rzeczy ale jeśli one nie mają przełożenia na inną jakość relacji, to niestety to po prostu nie zadziała, a rozdźwięk między życiem a głoszonymi treściami wzbudzi wśród księży większą frustrację” – przestrzega teolożka. Jeden z rozdziałów będzie dotyczył dobrych praktyk w odniesieniu do reakcji na szczególne sytuacje formacyjne księży czyli m.in. kryzysy czy sytuacje nałogów.

Zadaniem Zespołu jest wypracowanie schematu dokumentu, który zostanie przedstawiony Episkopatowi i będzie stanowić niejako  drugą część dokumentu zatytułowanego „Droga formacji prezbiterów w Polsce. Ratio institutionis sacerdotalis pro Polonia”. Obowiązuje on w Kościele w Polsce od 1 października 2021 r. Stanowi on adaptacją do polskich warunków wskazań Kongregacji ds. Duchowieństwa, która w 2016 r. opublikowała dokument pt. „Dar powołania do kapłaństwa. Ratio fundamentalis institutionis sacerdotalis”.

Podobnie jak “Ratio” z 2021 roku, także tworzony obecnie dokument, po przyjęciu przez KEP będzie musiał uzyskać akceptację Stolicy Apostolskiej. Prace redakcyjne rozpoczną się już w kwietniu, a całość będzie gotowa prawdopodobnie do końca roku.

Formacja stała księży i stan powołań kapłańskich jest jednym z głównym tematów obrad podczas rozpoczętego dziś w Warszawie 400. zebrania plenarnego Konferencji Episkopatu Polski. Ponadto biskupi będą omawiać m.in. sprawę powołania komisji ds. zbadania nadużyć seksualnych oraz sprawę lekcji religii w szkole. Obrady zakończa się w piątek.

Zobacz także