Watykan: jakich zmian personalnych można oczekiwać w Kurii Rzymskiej?

Chociaż Leon XIV po swoim wyborze tymczasowo potwierdził nominacje wysokich rangą urzędników Kurii Rzymskiej, to niektóre nominacje będą musiały zostać dokonane wkrótce. Wielu bowiem prefektów i innych wysokich urzędników przekroczyło już przewidziany przez prawo 75 rok życia.

19 maja Papież Leon XIV mianował kardynała Baldassare Reinę wielkim kanclerzem Papieskiego Instytutu Teologicznego im. Jana Pawła II do spraw Małżeństwa i Rodziny, zastępując 80-letniego arcybiskupa Vincenzo Paglię. Włoski arcybiskup pozostaje przewodniczącym Papieskiej Akademii Życia. Jednak biorąc pod uwagę jego wiek – 80 lat – co powszechnie uważa się za górną granicę wieku dla stanowisk w kurii rzymskiej – raczej nie pozostanie na tym stanowisku zbyt długo.

Zgodnie z konstytucją apostolską Praedicate Evangelium z 2022 r. dwaj najwyżsi urzędnicy dykasterii watykańskich (prefekci i sekretarze) muszą złożyć rezygnację papieżowi po osiągnięciu wieku 75 lat, „określonego w Ogólnym Regulaminie Kurii Rzymskiej”.  Po „rozważeniu wszystkich czynników” papież ma „podjąć decyzję” w sprawie ich przyszłości. Praedicate Evangelium stanowi również, że prefekci, sekretarze, podsekretarze i inni wyżsi urzędnicy są mianowani na pięcioletnią kadencję, która może zostać przedłużona przez papieża.

>>> Kanclerz Niemiec: Watykan miejscem dialogu i nadziei na pokój

Chociaż większość funkcji kurialnych automatycznie wygasła po śmierci papieża Franciszka 21 kwietnia, Leon XIV tymczasowo potwierdził funkcje urzędników watykańskich 9 maja, w jednej ze swoich pierwszych decyzji po wyborze.

Daje to papieżowi Leonowi czas na rozważenie zmian, które zechce wprowadzić w najbliższych miesiącach. Jednym z czynników, który prawdopodobnie zostanie wzięty pod uwagę, jest czas: wysocy rangą urzędnicy powyżej 75. roku życia muszą zostać zastąpieni w niedługim okresie. Im bliżej 80. roku życia, tym pilniejsza wydaje się konieczność mianowania ich następców.

Prefekci dykasterii

Wybór kardynała Roberta Francisa Prevosta, prefekta Dykasterii do spraw Biskupów, na papieża pozostawił oczywiście poważną lukę w kurii. Mianowanie następcy na to stanowisko będzie prawdopodobnie jednym z priorytetów papieża Leona.

Ale jest jeszcze kilka innych stanowisk, które również mogą znaleźć się w kręgu jego zainteresowań.

Kardynał Seán O’Malley 29 czerwca 2024 r. skończył 80 lat, a w przyszłym miesiącu będzie obchodził 81. urodziny. Papież Franciszek przyjął jego rezygnację z funkcji arcybiskupa Bostonu w sierpniu ubiegłego roku. Kard. O’Malley pozostał jednak przewodniczącym Papieskiej Komisji ds. Ochrony Małoletnich, watykańskiego organu odpowiedzialnego za kształtowanie polityki zwalczania nadużyć duchownych na całym świecie.

W wieku 80 lat kard. O’Malley nie może liczyć na długie pełnienie tej delikatnej funkcji. 14 maja został jedną z pierwszych osób, które zostały przyjęte na prywatnej audiencji przez papieża Leona. Prawdopodobnie rozmawiano o następcy O’Malleya w komisji papieskiej, chociaż kardynał nie wypowiedział się publicznie na temat tej audiencji.

Wybór następcy kard. O’Malleya przez papieża Leona będzie poddany surowej ocenie. Jeśli następnym przewodniczącym komisji papieskiej nie zostanie kardynał, może to zostać zinterpretowane jako osłabienie pozycji tego organu w Kurii Rzymskiej. Jednak niewielu kardynałów uważa się za specjalistów w dziedzinie ochrony, co potencjalnie ogranicza pulę kandydatów. Papież może również rozważać mianowanie kobiety na to stanowisko, co podkreśliłoby jego zaangażowanie w zwiększanie udziału kobiet w kierowaniu Watykanem, zgodnie z duchem papieża Franciszka.

Kardynał Arthur Roche 6 marca obchodził 75. urodziny. Anglik pełni od 2021 r. funkcję prefekta Dykasterii do spraw Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów. Jego pięcioletnia kadencja wygasa w maju 2026 r. Obserwatorzy Watykanu będą uważnie śledzić decyzję papieża Leona w sprawie przyszłości Roche’a, biorąc pod uwagę bliskie powiązania kardynała z papieżem Franciszkiem w kwestii tradycyjnej Mszy łacińskiej, która jest gorącym tematem w kręgach kościelnych. Wybór następcy przez Leona XIV, będzie postrzegany jako ważna deklaracja wskazująca na to, jaką wizję w odniesieniu do tej kwestii ma nowy papież.

Kardynał Marcello Semeraro, prefekt Dykasterii Spraw Kanonizacjnych ma 77 lat, co czyni go jednym z najwyższych rangą urzędników watykańskich, którzy prawdopodobnie zostaną wkrótce zastąpieni. Zstał mianowany na to stanowisko w październiku 2020 r. (zastępując kardynała Angelo Becciu), co oznacza, że jesienią bieżącego roku będzie pełnił tę funkcję przez pięć lat.

Kardynał Kevin Farrell, prefekt Dykasterii do spraw Świeckich, Rodziny i Życia, również ma 77 lat. Amerykanin urodzony w Irlandii, który jako kamerling Świętego Rzymskiego Kościoła kierował Kościołem w okresie sede vacante stoi na czele tej dykasterii od 2016 r., co oznacza, że jego pierwsza pięcioletnia kadencja została przedłużona. W sierpniu 2026 r. minie 10 lat od objęcia przez niego stanowiska, co może stanowić dla papieża Leona, jeśli zechce, okazję do mianowania następcy. Za pontyfikatu papieża Franciszka kard. Farrell otrzymał szeroki zakres obowiązków kurialnych, w tym funkcję przewodniczącego Papieskiej Komisji ds. Inwestycji i Papieskiej Komisji ds. Zastrzeżonych. Papież Leon będzie więc prawdopodobnie musiał wziąć pod uwagę również te role przed podjęciem jakichkolwiek decyzji dotyczących przyszłości Farrella.

Kardynał Kurt Koch, przewodniczący Dykasterii do spraw Promowania Jedności Chrześcijan, 15 marca obchodził 75. urodziny. Szwajcarski kardynał został mianowany przez papieża Benedykta XVI w 2010 roku, co czyni go jednym z najdłużej urzędujących obecnych szefów dykasterii watykańskich. Kard. Koch złożył rezygnację papieżowi Franciszkowi po ukończeniu 75 lat, ale został poproszony o pozostanie na stanowisku do czasu podjęcia decyzji. 1 lipca minie 15 lat jego służby jako prefekt.

Kardynał Michael Czerny SJ, prefekt Dykasterii ds. Integralnego Rozwoju Człowieka, 18 lipca skończy 79 lat. Urodzony w Czechach Kanadyjczyk został mianowany prefektem w 2022 r., mając już 75 lat. Jego pięcioletnia kadencja dobiegnie końca w kwietniu 2027 r., kiedy skończy 80 lat.

Sekretarze dykasterii watykańskich są zazwyczaj młodsi od prefektów, biorąc pod uwagę ich niższe stanowisko.

Na przykład arcybiskup Ilson de Jesus Montanari, sekretarz Dykasterii ds. Biskupów, ma zaledwie 65 lat. Może jednak podjąć decyzję w sprawie biskupa Juana Ignacio Arrietę Ochoa de Chinchetru, sekretarza Dykasterii ds. Tekstów Prawnych, który w kwietniu 2026 r. skończy 75 lat.

>>> Kard. Pietro Parolin: Watykan może być miejscem bezpośrednich rozmów Ukraina-Rosja

Poza Kurią Rzymską

Średnia wieku członków Kolegium Kardynałów wynosi 78 lat. Nic dziwnego, że osoby zajmujące najwyższe stanowiska są w podeszłym wieku.

Kardynał Giovanni Battista Re, dziekan Kolegium Kardynalskiego, ma 91 lat i jest pełen energii, a jego zastępca, kardynał Leonardo Sandri, ma 81 lat. W lutym Watykan ogłosił, że miesiąc wcześniej papież Franciszek przedłużył pięcioletnią kadencję obydwu purpuratom.

Czas trwania i prawna konieczność przedłużenia kadencji były niejasne, więc papież Leon może w pewnym momencie rozważyć obsadzenie tych stanowisk – lub może zdecydować się powrócić do poprzedniej tradycji, zgodnie z którą dziekan kolegium pełnił swoją funkcję dożywotnio.

Nuncjusze

Chociaż nie są urzędnikami kurialnymi, papiescy przedstawiciele na całym świecie ściśle współpracują z Sekretariatem Stanu Watykanu.

Dwóch z nich niebawem osiągnie 80. Rok życia: kardynał Christophe Pierre, nuncjusz apostolski w Stanach Zjednoczonych, oraz kardynał Mario Zenari, nuncjusz apostolski w Syrii.

Biorąc pod uwagę ich wiek, papież Leon prawdopodobnie wkrótce zacznie myśleć o ich następcach. Pierwszy papież urodzony w Stanach Zjednoczonych będzie potrzebował kogoś, kto w nadchodzących latach będzie mógł pełnić rolę niezawodnego pomostu między Watykanem a najpotężniejszym mocarstwem na świecie.

Będzie również musiał znaleźć kogoś, kto będzie kontynuował misję kard. Zenariego polegającą na okazywaniu solidarności Watykanu z ludnością jednego z najbardziej dotkniętych wojną narodów świata, przechodzącego trudny okres transformacji po upadku prezydenta Baszara al-Assada.

Zobacz także